Nhật ký Giáo dưỡng: NHỚ BÁC, NHỚ CHÙA XƯA, NHỚ MẸ!

Thư Pháp: Võ Việt Tuấn

Nhật ký Giáo dưỡng: 

NHỚ BÁC, NHỚ CHÙA XƯA, NHỚ MẸ!

* Yết đế, yết đế. Ba la yết đế, Ba la tăng yết đế. Bồ đề Tát bà ha

            Gate gate. Pàragate, Pàrasaṃgate. Bodhi svàhà

            Gone, gone. Gone beyond, gone far beyond. Awaken, Rejoice.

Ngày 18 tháng 6, 2017, anh bạn già, bác sỹ Trần Quang Sơn, nhắn tin: “Khoẻ ơi, Bác Lộc mới ra đi sáng nay rồi. Buồn quá.” Không buồn sao được, chúng tôi giữ bình tĩnh, thở sâu và niệm danh hiệu Phật A Di Đà để nguyện cầu cho Bác Trần Phú Lộc, người mà chúng tôi có rất nhiều kỷ niệm thuở ban đầu khi còn sinh hoạt tại GĐPT Linh Quang tại Chùa Linh Quang, Lincoln, Nebraska. Anh Sơn và tôi là những người mới định cư ở Hoa Kỳ vào đầu thập niên 1990’s. Gia đình hai chúng tôi bắt đầu từ bàn tay trắng, làm lại từ đầu như bao gia đình Việt Nam tỵ nạn hoặc di cư khác. Anh Sơn thành nhân và thành danh, sau khi đi học ra bằng Bác sỹ và làm thực tập chuyên khoa thận tại trường Đại học Tulane ở New Orleans, LA, và Đại học UCSF tại Cựu Kim Sơn, anh trở về lại Lincoln để lập nghiệp gần gũi với gia đình. Còn tôi, thì ở lại California nuôi dưỡng Ba Mẹ già sau khi học xong.

Lúc bác Trần Phúc Lộc ra đi, đương nhiên chúng tôi nhớ lại căn nhà 2737 Dudley St, Lincoln, NE 68503. Lúc đó, có những lúc chị Phượng tôi, chị Thuỳ, anh Sơn và nguyên cả gia đình, bạn bè mới qua hát nghêu ngao với chiếc đàn thùng guitar, vô tư lự.  Đây là căn nhà đầu tiên gia đình chúng tôi, 6 người, ở khi qua Mỹ. Bên trong có một phòng thờ Phật của Cộng đồng Người Việt tại thành phố Lincoln, NE.  Phòng thờ này là tiền thân của Chùa Linh Quang. Sau đó Cộng đồng PG Lincoln, trong đó có những người đồng thành lập, cụ Đặng Tuyết Mai, cụ Trần Phú Lộc, v.v... nay đã mãn phần, mua một căn nhà ở 216 West F street để 'Cải gia vi tự' thành Chùa Linh Quang bấy giờ lấy tên tiếng Anh là Linh Quang Buddhist Center (Buddhist Community of Lincoln). Sau một thời gian nữa, Linh Quang Buddhist Center dời qua một vị trí mới ở gần Công Viên Pioneer của thành phố. Còn ngôi chùa ở đường F trở thành chùa An Lạc. 

(This is a very small house that our family used to live in when we first arrived in the US in 1991. Inside the home we shared, there was a main room which served as the Buddha Hall for the Vietnamese Buddhist community. That was the original altar of Linh Quang Buddhist Temple. In the early 1990s, the late co-founders Mrs. Mai Tuyet Dang, Mr. Loc Phu Tran, etc., and many Vietnamese families who had just immigrated to Lincoln bought a house on West F Street and turned that house into Linh Quang Buddhist Temple, also known as Linh Quang Buddhist Center. Now that a co-founder, Mr. Loc Tran, has passed away recently, I wrote this poem in his honor).

       Nhớ căn nhà này, rồi nhớ sang bàn thờ Phật trong nhà, tiền thân của Chùa Linh Quang và Chùa An Lạc, rồi nhớ đến Bác vô vàn. Nên chúng tôi, có viết bài thơ này để tưởng niệm Bác.

TÌNH BÁC KHÔNG PHAI

    Kính tiễn đạo hữu Trần Phú Lộc. 

Bác đã đi rồi thật thế sao?

Lincoln nhớ mãi tự thuở nào 

Linh Quang cõi tịnh ai xây đắp

Cánh nhạn qua đồi gió lao xao

Bác đã đi rồi, bác đã đi

Nhẹ nhàng thanh thoát bất lâm ly

Người đi để lại bao tiếc nuối

Về với Niết Bàn, cõi Từ Bi

             ***

Thế danh Trần Phú Lộc

Quảng Phước là Pháp danh

Thanh nhàn và quý tộc

Đời Bác tựa bức tranh.

'Cộng biểu từ bi đức

Đồng dương hỷ xả tâm

Phật từ khai mạc lộ

Giáo thế giác mê tâm'

Đó là lời của Bác

Khi thành lập đạo tràng

Bao thế hệ xanh ngát

Đến Đi gió mùa sang.

Bác lại nhắc đạo tràng.

'Đáo thiền môn tĩnh tâm tầm Phật Pháp

Hoàn thế sự tu tánh giới phàm tâm.'

Từ Bi và Trí tuệ

Bác đi về thong dong!

Xin tiễn Người vô song

Nén hương lòng tấc dạ!

Trời bơ vơ nắng hạ

Đi về cõi tâm không!

          Cuộc đời Bác là thế, suốt đời tận tụy với gia đình, giúp đỡ và xây dựng cộng đồng Phật giáo, trong đó có tổ chức Gia đình Phật tử Linh Quang, mà chúng tôi là một trong những huynh trưởng thuở hàn vi.  Tưởng niệm Bác, nhìn lại căn nhà nhỏ ở đường Dudley, nhớ lại những chuỗi ngày chị em chúng tôi đạp xe đi chợ, lủng lẳng tòn ten những túi thực phẩm; và Mẹ ra tận dưới chân cầu chờ đón tụi mình về... Và nhớ luôn những ngày đầu tiếng xe cứu thương, xe cảnh sát & xe cứu hoả đến nhà mỗi khi anh Thảo lên cơn kinh phong, và phải gọi 911... Nói sao cho hết, thôi thì viết vài câu thơ vậy.

NHỚ MẸ

Nhìn căn nhà nhỏ năm xưa

Bao nhiêu kỷ niệm như mưa chợt về

Nhớ Mẹ ánh mắt đề huề

Nhớ Mẹ tần tảo lê thê giữa đời

Nuôi con giữa chốn chơi vơi

Mà Người hiền thục không lời kêu van

Thương con quý cả hơn vàng

Thương chồng quý cả giang san nhà chồng 

Mẹ đi giữa cõi sắc không

Thường-Lạc-Ngã-Tịnh thong dong Người về

Qua rồi Yết đế* kiếp mê

Mẹ về Cựu Lạc đề huề Chân như.

         Mẹ đó, Bác đó, cầu nguyện cho hương linh Bác và Mẹ đề huề về Quê hương Cực Lạc. Nam Mô Tiếp Dẫn Đạo Sư A Di Đà Phật. Còn bạn, nếu còn Ba hay Mẹ thì xin hãy thương yêu, nâng đỡ và chăm sóc bạn nhé. Kính chúc người đi kẻ ở đều an lạc cát tường như sở nguyện.

Ngôi nhà Dudley do Cộng Đồng Phật Giáo mướn đầu tiên.

Chùa Linh Quang xưa, nay đổi tên thành Chùa An Lạc

Chùa Linh Quang mới tại Lincoln, NE.

ĐEM CHÁNH NIỆM VÀ TÌNH THƯƠNG VÀO NHÀ TÙ TIỂU BANG CALIFORNIA

Nhà tù Folsom State Prison - ảnh từ CDCR on internet

NHẬT KÝ GIÁO DƯỠNG TUỔI TRẺ -

ĐEM CHÁNH NIỆM VÀ TÌNH THƯƠNG VÀO NHÀ TÙ TIỂU BANG CALIFORNIA

            Từ xa lộ cao tốc I-80 hướng về El Dorado Hill, chúng tôi rẽ trái trên Folsom Blvd, xuyên qua phố thị lẻ loi. Gần bờ hồ Folsom, một nhà tù rất lớn nằm dưới thung lũng của những ngọn đồi đẹp bao bọc, hàng trăm cây sồi California native oaks hiện ra thật vững chải nhưng buồn tẻ. Thỉnh thoảng chúng tôi thấy những đàn gà Tây và những chú nai ngơ ngác bước nhẹ trên đồi. Cảnh trí bên ngoài ở đây thật bình yên đến vắng lặng.

Thế đấy mà đã hơn 4 năm rồi, chúng tôi vào tù để đem thông điệp chánh niệm và từ bi để chia sẻ cho những tù nhân, trong đó có những vị đồng hương Việt Nam, đa số là còn trẻ. Chúng tôi là những thiện nguyện viên của Buddhist Pathway Sangha (BP3) vào nhà tù an ninh tối đa Folsom State Prison (B-yard) của tiểu bang California.

Xin mở ngoặc, nhà tù Folsom State Prison, viết tắc là FSP, mở cửa vào năm 1880, là nhà tù an ninh tối đa maximum security prison, lớn thứ hai và lâu đời nhất trong tiểu bang, sau khi nhà tù SanQuentin. Nhà tù FSP nằm ở thành phố Folsom, CA, khoảng 20 dặm (30 km) về phía Đông Bắc của thủ phủ Sacramento. Nhà tù FSP khá nổi tiếng bởi vì nhạc sĩ Mỹ nổi tiếng Johnny Cash đã thu album live và năm 1968. Theo trang nhà California Department of Corrections and Rehabilitation (Sở Cải Huấn và Phục Hồi Chức Năng California,  http://www.cdcr.ca.gov/Facilities_Locator/FSP-Institution_Stats.html), theo thống kê năm 2013-2014, nhà tù FSP có 3023 tù nhân nam và có 307 tù nhân nữ (bị nhốt riêng ở nhà tù trong khu vực khác), tổng cộng là 3330 tù nhân và có 1058 nhân viên làm việc (Custody Staff: 562, Support Staff: 301, Healthcare Staff: 195. Annual Operating Budget, $130 million), không tính những người thiện nguyện viên như chúng tôi; và tốn 130 triệu Mỹ kim mỗi năm để hoạt động. Nghĩa là có 1 người chăm sóc 3 người tù nhân, trong khi đó chúng tôi là giáo viên trung học, 1 người phải chăm lo đến 165 học sinh mỗi ngày.  Với giá 130 triệu mỗi năm, để giữ 3330 tù nhân thì tốn đến $39,039 cho mỗi tù nhân, mỗi năm. Trong khi đó, theo thống kê ở tiểu bang California (http://www.governing.com/gov-data/education-data/state-education-spending-per-pupil-data.html), mỗi năm chỉ chi có $9,220 cho mỗi học sinh ở trường học công cộng, K-12 public school.

Từ năm 1997, dưới sự lãnh đạo và thiện nguyện tận tình của Bà Diane Wilde, Buddhist Pathway Sangha (BP3), một tổ chức bất vụ lợi, đưa những tình nguyện viên vào tù để mang triết lý Phật giáo, nghi lễ, đem phong trào chánh niệm và hướng dẫn thiền định cho các tù nhân đang ở trong những trại tù tiểu bang California. Đến nay, BP3 đã đưa chương trình này đến với 17 nhà tù lớn nhỏ ở tiểu bang California, từ sa mạc high desert đến thị thành Sierra Conservation Center. Triết lý Phật giáo nhấn mạnh vào hành vi đạo đức và thực hành thiền định để có cái nhìn sâu sắc mà phát sanh lòng từ.  Thực tế là nhiều tù nhân có quá nhiều khổ đau của chính mình và đã gây đau khổ cho người khác. Thêm vào đó, những người tù nhân này đang sống trong một môi trường rất phức tạp, bạo động và đôi khi vô vọng. Nên chương trình này thành lập nhằm cung cấp cho các tù nhân phương tiện cần thiết, công cụ, tài nguyên và kỹ năng sống hầu thay đổi cuộc sống của họ khi còn bị giam giữ hoặc khi được thả ra.

            Khi vào tù làm thiện nguyện, thì chúng tôi thường đi chung, 2 hoặc 3 người vì những thủ tục rườm ra và an toàn cho mình. Trước khi vào đó, chúng tôi phải đi học về hệ thống nhà tù, các nhóm băng đảng, kiểm tra sức khoẻ, làm hồ sơ không bị phạm tội, chính ngừa ho lao, v.v… Chúng tôi phải lái xe gần 40 phút, rồi đậu xe và đến cổng để trình trước khi vào bên trong, những người canh tù bắt chúng tôi phải ghi tên và ngày giờ vào mới có lý do chánh đáng.  Chỉ có những người có trách nhiệm và nhân viên mới vào được cổng này. Tất cả mọi xe cộ và người ra vào đều phải được kiểm tra.  Sau đó, chúng tôi đến Sally Port, nơi có hai hàng lớp kẽm gai, chính giữa là luồng điện sống.  Trên tháp canh giác tù (observation tower) có những nhân viên an ninh vạm vỡ đang canh chừng với súng đạn và nhiều máy ghi hình (camera) bao vây. Cá nhân tôi đã thuộc lòng lời dặn của tiến sỹ Gus Koehler, người bạn Phật giáo cùng lý tưởng, dặn dò tôi vào tối đầu tiên là không bao giờ chạy trong bất cứ mọi hoàn cảnh khi ở bên trong nhà tù vì “khi chạy có thể mình bị bắn”.

            Mỗi khi vào, chúng tôi sắp đặt bàn thờ Phật, tụng kinh, tập yoga, ngồi thiền, và chia sẻ Phật pháp. Sau đó hồi hướng và tiễn đưa. Đã mấy năm rồi, vào ra nhà tù một cách thong dong tự tại như thế bỗng dưng lại thấy ‘bị nghiền’. Bận quá không vào chia sẻ thì tù nhân đợi chờ. Bên trong, những tù nhân cũng gọi mình là nhóm học Phật, tăng thân (Sangha) mỗi khi vào thì năng lượng tu học của mình lại có thêm. Đó là những cảm giác êm đềm, an nhiên và tự tại mà chúng tôi đã viết lần đầu tiên vào ra cửa tù FSP.

VÀO RA TỰ TẠI

Vào tù ra khám trong tự tại
Cảm giác nào thoải mái như vầy
Niềm an lạc giữa nơi tù tội
Hạt bồ đề đạo pháp nhiệm mầu

Những tử tội một lần dại dột
Nay ngồi tù hối hận trong lòng
Về cửa Phật tĩnh tâm thiền định
Gieo hạt lành ngay giữa long đong

Tối nay trong khám nhiều lợi lạc
Người canh tù cũng được bình yên
Kẻ tử tội tìm về bến giác
Bốn vách tường.  Độc Lập. Tự Do.

Tối nay ra khám bao vẻ đẹp
Con nai vàng ngơ ngác nhìn tôi
Vầng trăng sáng im lìm ngỏ hẹp
Nghe thênh thanh một lối đi về

Folsom State Prison, CA.

November, 2011.

IN and Out at Will

        To Gus, Jeff and Joette

I am in and out of the maximum-security state prison at will

What a release…

A comfortable feeling.

Finding peace, even bliss in this violent prison place

Even here Dharma seeds are sown

It is a miracle

The criminal elements, once foolish

Now show remorse and regret inside the prison

They come to the Buddha's door and join the meditation retreat,

Personally sowing their own fresh Dharma seed in the middle of stagnancy and uncertainty.

Tonight I see many benefits for the inmates

Even the prison guards are peaceful

The criminals look for ways to be transformed by finding

In the Chapel of cement cold walls true independence and freedom.

Tonight I came out of jail and found how beautiful things really are

The golden deer look at me bewildered

The crescent, Dormant, moon light is sparkling the night.

I listen to my footsteps on an immense footpath going home.

Folsom State Prison, CA.

November 2011.

            Hình ảnh và sự biểu hiện lợi lạc của những tù nhân cũng như người tiếp cận là động cơ để mình tiếp tục vào tù để chia sẻ mặc dù bận bịu với công ăn việc làm và đời sống hằng ngày. Đáng lý ra, chúng tôi sẽ không viết những loạt bài này, nhưng có những lời góp ý hữu lý từ những người anh khả kính, khuyên rằng chúng ta giúp những người trong tù thì tốt nhưng giúp những người ở ngoài tù thì càng tốt hơn.

Nói tóm lại, mặc dù tiểu bang California (CDCR - Sở Cải Huấn và Phục Hồi Chức Năng California) đã tốn rất nhiều tiền và nhân sự để cai quản tù, nhưng cuộc sống của tù nhân rất đơn lẻ, buồn tủi, phức tạp, bạo động và đôi khi là vô vọng, nên chúng tôi hy vọng là chúng ta hãy làm mọi cách để thiểu giảm (từ thuở ban đầu) đưa con người vào tù, nhất là con em Việt Nam của chúng ta.  Chúng tôi cũng hy vọng sẽ có thêm nhân sự để vào tù hầu trao truyền thông điệp tỉnh thức của đấng Như Lai, giúp đời bớt khổ. Nếu quý độc giả, muốn biết thêm chi tiết, xin thăm trang nhà http://www.buddhistpathways.org/ hoặc liên lạc với chúng tôi ở trang nhà www.phebach.com.

Bạch X. Phẻ

Sacramento, ngày sinh nhật chị Sáu.

Duyên Nợ Ba Sinh

Duyên Nợ Ba Sinh
       Happy Birthday my dear!

Dòng đời trôi chảy

Tình yêu thiên thu 

Bao mùa trăng tròn khuyết

Miền hạnh phúc vô biên

Bờ vai nghiêng nghiêng

Mắt lệ hay nụ cười

Thác gào và sóng vỗ

Bàn tay ôm trọn nỗi lo

Cơn say huyền thoại

Tỉnh giấc mộng

Dòng đời trôi chảy

Con trẻ và nụ cười

Phiền toái hay ước mơ

Trẻ thơ vụng về

Anh lại đề huề

Phiêu bồng như thác đổ

Chảy mạnh từ đầu nguồn

Nhẹ nhàng khi gần biển khơi

Ở khúc trung thì lờ lững

Em cưng

Và ta cũng thế

Ai đang mong chờ

Dòng đời trôi chảy

Ngất ngây

Này em yêu dấu

Trong ta có nhau

Hạnh phúc hay niềm đau

Ta thong dong tự tại

Mọi sự là không hai

Dòng đời trôi chảy...

Nhật ký Sapa, Lao Cai by Hồng Hà

Xin được trân trọng giới thiệu cùng quý độc giả, bài viết rất thực từ con tim của đứa cháu gái dễ thương, Hồng Hà.

                     Nhật ký Sapa, Lao Cai
                                                      Ngày 08 tháng 06 năm 2015

            Khi nghĩ về Sapa thì mơ mộng về một vùng đất sương mù, các dãy núi cao và ruộng bật thang, những người phụ nữ H' Mông trong trang phục bắt mắt và cuộc sống giản dị của họ. Vậy là sau bao năm lăn lộn, "cày bừa" mệt mỏi, cuối cùng quyết định đến được " vùng đất hứa", để xem sapa có như trong tưởng tượng.
Đặt vé tàu Oriental từ Hà nội lên Lao Cai, mất 8 tiếng ngủ mê mệt. Mặc dù là dân làm du lịch lâu năm, nhưng vẫn chưa quen với style kinh doanh của ngoài Bắc. Cứ dáo dác tìm con tàu màu đỏ, in chữ Oriental express như hình trong tấm vé, hóa ra nó chỉ là 1 toa của tàu thống nhất !!!. Uh thì cũng được, giường nằm êm ái, ngủ ngon, gặp thêm 2 người bạn đồng toa từ Colombia và Úc. Sau một hồi chát chít với hai người mới thì nằm ngủ ngay vì thấm mệt.
5h sáng, nghe tiếng gõ cửa, tưởng là đã đến nơi hóa ra chị nhân viên trên tàu mời cafe hoặc trà. Trong trạng thái ngái ngủ " dạ, chị cho em ly cafe nhé". Sau khi phuc vụ hết mọi nguoi trong toa, chị ấy thỏ thẻ: " cho xin 20 ngàn một ly". Oop, cứ nghĩ là dịch vụ bao gồm trong "tàu hạng tốt" này chứ, những người bạn mới cũng ngơ ngác, vậy nên mình mời luôn để "vớt vát" lại đôi chút cảm xúc khó tả này.
             Từ Tp. Lào Cai đến Sapa cũng tầm 30' bằng xe đò ( sau khi mặc cả với nhà xe 150k/ khách, có thể rẻ hơn nữa), nếu đi taxi thì khoảng 500k. Đường đi vòng vèo trên sườn núi, cảnh đẹp mê hồn, một màu xanh phủ khắp mọi nơi, mây đáp trên các đỉnh núi, và rồi...ruộng bậc thang hiện ra, như hình ảnh trong các tạp chí mình hay thấy. Tâm trạng phấn chấn hẳn lên. Đến thị trấn sapa, một thị trấn nhỏ, ooh… có phần lộn xộn, đường xá nhiều đoạn đang xây hay xuống cấp, các loại xe chen chút nhau trên một con đường nhỏ hẹp, tài xế chạy " điêu luyện" đến hết hồn...có chút gì đó bát nháo trong cái thanh bình chung của đất trời Tây Bắc. Phụ nữ và trẻ em H'mông có mặt ở khắp mọi nơi, trên đường phố, trước nhà hàng, trước của khách sạn. Lúc đầu mình phân vân không biết họ đang làm gì, chắc là bán hàng, họ chủ động bắt chuyện với du khách, cười nói vui vẻ và tiếng Anh thì tốt đến ngạc nhiên. Một khung cảnh mới mẻ hiện ra trước mắt, vừa truyền thống, vừa hiện đại, vừa lẫn lộn…
             Đến Victoria, khách sạn theo phong cách cổ điển, mái ngói, gỗ, không gian ấm cúng, nằm trên đỉnh đồi và có phần tách biệt với trung tâm thị trấn. Dịch vụ rất tốt, nhân viên thân thiện và nhiệt tình. Sau khi ổn định, vác chiếc xe máy tham quan thị trấn, nhà hàng, khách sạn mọc khắp nơi, khách Tây, khách Ta khá nhộn nhịp. Chạy xe đến Thác Bạc, lên cao gió càng lạnh và cảnh vật càng tuyệt đẹp. Từ trên cao, con đường đèo ngoằn ngèo hiện ra trước mắt ngày một rõ hơn, mây bao phủ khắp nơi. Tới thác, sự háo hức có phần tụt xuống, con thác nhỏ đổ từ trên núi, nằm kẹp giữ hai cầu thang bê tông, và rác có mặt ờ khắp mọi nơi. Người ta xây bậc thang để khách dễ leo lên cao, nhưng nhìn chung lại chẳng ăn nhập gì cảnh vật nơi đây, bê tông và sắt thép vẫn luôn là " những cái mụn" của nàng tự nhiên. Sau tầm 20 phút leo lên, leo xuống các bậc thang, chúng tôi chạy tiếp đến đèo Trạm Tôn. Từ đỉnh đèo nhìn xuống thung lũng, một màu xanh mướt! trên đỉnh có vài người bán khoai nướng, trứng luột mời mọc nhưng mình chỉ mỉm cười và lắc đầu. Đang chìm đắm trong vẻ đẹp của tự nhiên thì bị "đánh thức" bởi một câu chửi từ người bán hàng " cái con khách người Việt Nam, tao mời mày ăn mà miệng câm như hến thế kia, mày cười cái gì?" Ngộ ra rằng ông ta đang chửi mình, sau đó là một tràng xyz... Cảm hứng cứ thế mà bay đi vèo vèo, thôi rút về cho nhanh để tìm chốn bình yên với một ly cafe nóng vậy ...
          Thật tình thì đến Sapa thì đừng mong sẽ có một tách cafe ngon, hay đồ ăn hợp khẩu vị. Có rất nhiều nhà hàng Tây - Ta mọc khắp thị trấn, nhưng chất lượng cũng chỉ tương đối. Trong số ít những nơi mình ăn được ở đây là NH Dao Đỏ và Le petite Gecko.
Ngày hôm sau, mình trek 13km qua 3 làng đồng bào, nhóm 5 người do cty Tom travel tổ chức. Trời mưa nhẹ, nên đường đi khá trơn trượt; mới sáng đã có nhóm phụ nữ H'mông đợi sẵn trước khách sạn, và đi theo cùng đoàn; có cảm giác như mỗi người "kèm" một khách...lúc đầu thấy không thoải mái vì biết họ muốn gì, nhưng về sau thấy dễ chịu hơn vì sự thân thiện và cởi mở của họ; trên suốt chặng đường họ giúp du khách tận tình qua những đoạn trợn trượt. Sau 4 tiếng trekking qua 2 làng, cảm nhận một cuộc sống thanh bình, giản dị với con trâu và ruộng bậc thang xây dựng qua hàng trăm năm trước.
            Dừng lại nhà hàng trong bảng để ăn trưa, và đây cũng là lúc chia tay với nhóm phụ nữ H' Mông. Chị Nhị đi cùng mình, lấy từ trong gùi ra vài món đồ thổ cẩm mời mọc; uh, thì sau một đoạn đường dài cũng phải mua cái gì đó để cảm tạ sự giúp đỡ từ họ, cuối cùng mình mua một túi xách nhỏ, giá khá đắt nhưng để giúp bữa cơm cho cả gia đình họ một ngày thì cũng đáng.
           Có thể thấy du lịch dần thay đổi cuộc sống của người đồng bào ở đây như thế nào. Phụ nữ và trẻ em H' Mông sáng sớm lên thị trấn bán thổ cẩm, hoặc đi theo khách về bản; sau khi bán được món đồ, họ về phụ chồng, cha làm ruộng…. Đàn ông sau khi chở vợ con lên thị trấn thì trở về nhà cày xới, chờ vợ con về.
Trong nhà hàng, có một nhóm 3 cô cậu nhỏ đến mời mọc mua vòng tay, thấm mệt mình chỉ biết lắc đầu. Có cô nhóc rất kiên trì, chỉ một câu “ cô mua cho cháu đi” mà lăp lại đến cả trăm lần, cuối cùng mình quay lại nghiêm mặt bảo” cô không thích, nên cô không mua đâu. Mà việc của cháu là đi chơi, đi học, còn kiếm tiền là của người lớn” …và rồi, cô bé trả lời “ nhưng mẹ cháu bảo cháu làm thế” và tiếp tục lặp lại câu nói ấy, dí vòng tay vào người mình. Đến đây thì chỉ biết thở dài và nhắm mắt lại. Cũng phải, cuộc sống người Việt mình nhìn chung đã khổ rồi, huống chi người vùng cao. Trên suốt chặng đường, ấn tượng mãi cảnh em bé còn đỏ hỏn, chắc chỉ 1-2 tháng tuổi, trên lưng mẹ khóc théc vì khát sữa, vì cái lạnh. Người mẹ dù đang đi theo khách, cuối cùng dừng lại và cho bé bú, một người phụ nữ khác cầm dù che mưa, cảnh tượng diễn ra ngay triền núi, trời mưa rả rich, cả đoàn thấy vậy dừng lại chờ hai mẹ con, nhưng người mẹ lại quyết định đi tiếp, vừa cho con bú, vừa đi xuống dốc núi, trong đôi dép lào cũ sờn…
           Ngày hôm sau, trời mưa lớn hơn, sương mù dày hơn. Cũng chẳng muốn làm gì ngoài việc ngủ trễ hơn một chút sau một hành trình dài. Định leo thêm ngọn Fanxipan, nhưng thời gian không cho phép, 40km hiking đi về trong ngày thì hơi bị quá sức. Thời tiết này thật chẳng phù hợp cho việc leo núi, và người ta lại đang xây cáp treo tới đỉnh, đường đi có phần nhớt nhát. Ngẫm lại, có nên hay không xây cáp treo tới “ Nóc nhà Đông Dương “? Với mình, sau mấy năm làm trong nghề, thấy rằng đây là điều không cần thiết và lãng phí. Nếu Sapa hướng đến đối tượng khách Tây, thì người Tây lại rất thích hiking, camping, hoạt động thể thao ngoài trời, nên nếu chú trọng phát triển tour hiking đến Fanxipan, tập trung cung ứng dịch vụ tốt từ đưa đón, ăn nghỉ, HDV, thiết bị an toàn…. thì chắc chắn sẽ có nhiều người đến Sapa hơn nữa. Nếu Sapa chú trọng đến khách Việt, khách châu Á, thì có thể cần thiết có cáp treo, nhưng một khi không quản lý tốt hơn hiện tại thì Fanxipan có thể là điểm rác tiếp theo cần phải xử lý. Ngoài ra, việc xây dựng cáp treo sẽ góp phần làm giảm nhu cầu hiking, trekking đến Fanxipan - một loại hình thể thao nên được phát triển hơn nữa, đặc biệt cho giới trẻ Việt.
             Sapa đẹp lung linh như là món quà tạo hóa, và rồi Sapa đang mất dần vẻ đẹp của nó bởi việc xây dựng lộn xộn các khách sạn, nhà hàng, bởi rác ở khắp mọi nơi, giao thông thiếu quy hoạch; Sapa đang mất đi nét dân tộc bởi thực trạng chèo kéo mua hàng từ người đồng bào, và thiếu tính hấp dẫn bởi ít ỏi về hoạt động du lịch. Hy vọng rằng các anh chị lãnh đạo tại Sapa có cách nhìn thẳng thắng về các vấn đề hiện tại và hành động để khắc phục, để Sapa không dần lu mờ đi trên danh sách top 20 điểm đến của Việt Nam, mà ngược lại ngày càng tiến xa hơn.
HH