Đọc Thơ Vĩnh Hảo - Gã Cùng Tử An Nhiên "Phiêu Bồng"

Đọc Thơ Vĩnh Hảo - Gã Cùng Tử An Nhiên "Phiêu Bồng" 

Vĩnh Hảo, vốn dĩ là một nhà văn đa tài, từ cuối thập niên 1980's với những những tác phẩm mà chúng tôi ưa thích như: Thiên Thần Quét Lá (tập truyện), Núi Xanh Mây Hồng (truyện dài), Cởi Trói tập I & II (truyện dài), và Mẹ, Quê Hương và Nước Mắt (tập truyện), v.v... Ngoài ra, ông là một nhà báo, nhà thơ và hơn hết là một hành giả Đạo Phật nghiêm túc, từ tốn và chuẩn mực. Chúng tôi may mắn được xem ông như là một pháp hữu thân tín. Những gì cần nói, ông nói; những gì cần làm ông làm; thậm chí những gì im lặng, ông lại im lặng cũng vì lợi ích chung và cho số đông. Ông vốn nhẹ nhàng, thầm lặng nhưng nổi bật trong những gì ông để ý đến từ văn hoá, nghệ thuật, Phật giáo đến công cuộc hoằng pháp, và kể cả việc làm từ thiện ở miền sâu, miền xa tại Việt Nam.

Lần đầu khi tôi đọc tác phẩm Mẹ, Quê Hương và Nước Mắt của ông, tôi đã quý mến ông. Và khi tôi bắt gặp những tuyển tập khác của Vĩnh Hảo, tôi càng thương cho người tu sỹ và Phật giáo Việt Nam nói riêng và cho Quê hương Việt Nam nói chung. Có người nói xã hội Việt Nam trước thời kỳ "Đổi mới, 1986" là thêm một vết đen trong lịch sử, nhưng âu đó cũng là hạt mầm cho những áng văn và thơ hay của Vĩnh Hảo. Trong nhà Phật, trong phiền não vốn đã có hạt giống Bồ Đề. Ở đây, tôi chỉ muốn nói về dòng thơ của Vĩnh Hảo qua thời gian của một con người tầm thường, như bao người người Việt Nam khác để hiểu về lịch sử, con người và một kẻ “cùng tử lưu vong” xa quê hương, nhưng quan trọng hơn là một cái nhìn rất thoáng, một tư tưởng rất trong, và sự dấn thân vô giá của một hành giả Phật giáo trong suốt những thập niên qua.


 Vậy chúng ta hãy cùng tác giả thong dong trong bụi đường, quán trọ trần thế này nhé; hãy vừa đi, vừa thở, vừa cười và quán chiếu các bạn nhé.  Chúng tôi bắt đầu từ hai bài thơ không ghi thời gian, nhưng chúng tôi biết ở một giai đoạn tác giả còn trẻ, ở cái tuổi trưởng thành, 18. Một thời, ông cũng đã:

Bụi đường

(Một trong vài bài thơ của tuổi 18 còn nhớ được)

Mắt biếc như sao rung trời quạnh

Tóc huyền như suối động sông êm

Chuếnh choáng ta về cô phong đảnh

Bụi đường lãng đãng cuốn theo tim.

Quán trọ

Chiều ngang quán trọ mưa tầm tã

Bụi đường theo nước cuốn lao xao

Người xuôi kẻ ngược rộn trăm ngả...

Không xóa nổi bóng dáng kiều nga

Chiều bên nay mưa rơi lã chã

Mắt kiếng mờ nhớ một người xa

Tình yêu sao chia sầu đôi ngả

Ðể mưa về lạnh ướt hồn ta...

Chỉ 3 bài thơ đầu, chúng ta có thể hiểu rằng những cảm xúc, cảm thọ… cái nghèo khó, gian truân, hay thậm chí là sự tù đày, và nói rộng hơn là cuộc đời này, rồi cũng sẽ trôi qua… Ở Vĩnh Hảo, cũng vậy, nhưng tư tưởng và  hành động ở ông đều mang tinh thần nhập thể. Mọi sự rồi cũng trôi qua như nước qua cầu, nhưng ông nhẹ bước an lạc vào đời, ung dung thõng tay vào chợ, những con đường cát bụi, đầy chông gai, trắc trở, nhưng ông không từ nan mà bước vào để làm đời thêm đẹp, đạo thêm thơm.   

Vào đời và tu tập, ông lại nhận chân tất cả đều là phù du huyễn hóa, cái mong manh của sự đời, của thay đổi của nhân tình thế thái, của chế độ. Rồi sau đó, ông cũng đã khước từ đành chia biệt người mình thương yêu; trong đó, có lẽ là người tình của mình nữa, để tìm đường vượt biển và đến bến bờ tự do. Chúng tôi chép lại đây những bài thơ tiêu biểu theo dòng thời gian để quý vị độc giả và có cảm nhận riêng mình theo chuỗi thời gian của nhà văn Vĩnh Hảo. Qua đó, hầu hiểu được giai thoại của một con người mà tôi quý kính. 

Hãy trôi qua

Mây phiêu bồng hãy trôi qua

Ðàn dây sáu sợi phím nhòa thời gian

Tóc tiên gửi lại thiên đàng

Con đường bụi đỏ trần gian tôi vào.

(1979)

Vầy cuộc phù du

- Về rừng có nhớ gì không?

Chiều đi để lại một khung trời hồng.

- Em đi qua phố người đông

Tâm tư khép lại còn trông một người.

- Thôi em đời tợ sương rơi

Hôn nhau rồi tiễn ngàn khơi đôi bờ.

- Dù mong manh giọt sương mơ

Cũng trên huyễn mộng cũng trơ trầm phù.

- ... Ừ, ta vầy cuộc phù du

Tử sinh âu cũng sương mù mà thôi...

(1982)

Đường ta và đường em (I)

Đèn chong, giấy trắng, mực đầy

Mà không ghi nổi một ngày xa nhau

Rừng im lẻ bóng đêm sâu

Cố quên em để tình sầu phôi pha

Anh theo tiếng gọi sơn hà

Thôi em ở lại quê nhà đừng trông.

(1982)

Ngộ

Nắng lên ngọn lá tàn sương

Thiền sư chống gậy lên đường tìm hoa

Nụ hoa đã héo chiều qua

Thiền sư bẻ gậy ngồi ca trên rừng.

(1982)

Tịnh khẩu

Cười hay khóc thì đời cũng nhạt tẻ

Kiếp cuồng điên tôi đi tìm chính tôi

Quanh quẩn mãi rồi về đây nín lặng

Nói hay không thì ngày cũng qua rồi.

(1983)

Trà khuya

Phật điện không cài cửa

Tha hồ ánh trăng len

Sư vào xin tí lửa

Nhúm một bình trà sen

(1984)

Buông

Mưa về trên thiền thất

Buông giọt xuống mái tranh

Con cú trên cây tràm

Buông tiếng xuống ruộng xanh

Sư ngồi lật trang kinh

Chẳng buông một âm thanh

Lặng nghe

rồi chợt nghe

Buông hết ngàn Phật danh.

Long Thành 1984

Mong

Em bé cười

Cười ngây thơ

Mơ khoảnh trời

Trời xanh lơ...

Ngoài thép rào

Người tỉnh bơ

Trong thép rào

Bé mong chờ

Mây qua đầu

Bay, bay, bay

Bé cúi đầu

Mắt cay, cay...

1987 (trại tị nạn Songkhla, Thái Lan)

Trong sương khuya

Chìm trong phố thị mù sương

Mắt cay vận nước

sầu vương một hồn

Đâu người còn nhớ non sông

Cùng ta uống cạn một dòng tâm can.

(Virginia 1988)

Ðêm ở lại Kim Sơn

Sao xuống nửa trời

Người nửa mộng

Ðầu tùng lặng lẽ bóng đêm loang

Sớm mai thức dậy

Nghe

Chim động

Nửa thềm sương trắng

Mộng đời tan.

(1993)

Nhớ Thầy

Ngày Xuân, lang thang trên phố

Tìm cái chi?

Mắt đỏ - bụi mờ

Tôi đứng lại bên đường, lau mắt kiếng

Rồi đi, đi theo chiều cuốn của dòng người

Chen chúc nam thanh nữ tú

Lao xao tiếng nói giọng cười

Đôi mắt vẫn đau rát

Dừng lại, dừng lại ở một góc vắng

Lau mắt kiếng

Lau mãi vẫn còn đau

Người ta kêu gọi những gì?

Thương yêu - khoan thứ - tỉnh thức...

Nhưng chỉ thương yêu những người ấm no

Khoan thứ cho những kẻ tội ác tiếp tục tội ác

Tỉnh thức để mở mắt nhìn nhau

trong trái tim đồng nhịp hưởng thụ…

Thương yêu - Khoan thứ - Tỉnh thức!

Ôi chỉ là những ngụy ngôn, xảo ngữ

Con người thời nay chỉ giỏi trò hóa trang

Tiếp xử với nhau qua những mặt nạ

Ông thành bà, bà thành ôn

Tên cướp được khen: nhà đạo đức

Ma vương tự xưng: đã thành Phật

Thi sĩ cuối mùa tủm tỉm làm thiền sư...

Tôi đứng lại bên đường, lau mắt kiếng

Nhớ dáng Thầy gầy guộc

ẩn nhẫn thiền tọa trong ngục tù quê hương.

(1997)

Hóa sinh

Người từ phương trời mây trắng bay

Dừng bước cô phong nở hoa đầy

Nửa đời cùng tử về ca hát

Tấu khúc tri âm rung chốn này.

Cỏ thơm tuệ giác, mây vô tướng

Cao vút non ngàn đá trổ hoa

Suối reo chim hót hằng tự tại

Bên trời cười vỡ tiếng hoan ca.

(Rằm tháng Tư, năm 2010)

Tri ân

Giọt sương rơi trên lá đêm

Giọt buồn buông xuống hồn im cuối mùa

Lặng nhìn thế sự hơn-thua

Đau cơn bão lốc thổi qua phận người...

Thương em vai nhỏ chơi vơi

Ân tình nặng gánh một đời gian nan

Theo anh một chuyến đi hoang

Hai mươi năm biệt vẫn tròn thủy chung...

Thương em nói sao cho cùng,

Lẳng lặng ghi xuống mấy dòng tri ân.

(05.05.2010)

Tìm Phật, Tìm Em

Tìm Phật, chỉ thấy em

Hương sắc tỏa, bên thềm

Bâng khuâng đường hai nẻo

Tựa cửa

Lòng buồn thêm.

Tìm em, chỉ thấy Phật

Môi cười nụ an nhiên

Buông một đời tất bật

Mở cửa

Đâu cũng thiền.

(15/5/2014)

Trước thềm xuân mới

Mưa rơi, mưa rơi, ngập nước những con đường

Lá vàng trải thảm trên sân, ướt đẫm ngày cuối đông

Nắng trưa xiên qua những nhánh cây trơ xương khi mưa tạnh

Nơi góc cửa sổ, con nhện nằm ủ một cuộn tơ

Con tàu ký ức thuở thiếu thời xồng xộc lăn bánh quay về, kéo còi, nhả khói

Những chuyến phiêu du không bao giờ có thực

Cánh buồm lộng gió xa khuất sóng trùng khơi.

Hồn vô tư gửi cửa thiền thanh vắng

Sáng quét lá, chiều nghe kinh, cất cao mật ngôn Phạn ngữ

Đáy tâm sâu hun hút, chơi vơi những bóng hình, bồng bềnh những ẩn điệu

Mộng ban sơ, lặng lẽ, trôi đi những tháng ngày…

Bình minh xe hoa đi qua, sắc hương diễm lệ reo vui theo nắng

Hoàng hôn xe tang trở về, mắt buồn đượm một trời không

Hí trường lao xao giọng cười tiếng hát

Những tên hề đeo mặt nạ trắng, với những vòng mắt đen thui, nhào lộn nhảy nhót

Khóe miệng luôn kéo lên những nụ cười tươi mãi không phai

Lãnh tụ, lãnh đạo, chưa bao giờ lãnh hội được cùng đích của số đông

Rêu rao những chương trình, những chính sách ưu việt không bao giờ thực hiện nổi

Bán đất, bán biển, bán cả linh hồn cho tham vọng ngôi cao

Bầy tiểu yêu xúm xít nịnh nọt những kẻ mị dân, giả dối

Đẩy dân lành vào thảm cảnh đau thương

Thoáng chốc bể dâu, nhà đẹp vườn xinh trở thành bình địa

Xuân Tết về biết chào đón nơi đâu!

Chiều tha hương, bỗng nhớ con tàu năm ấy

Đưa viễn mộng hun hút chân mây

Xuân đến, xuân đi, bao lần trùng lặp

Mộng ban đầu u uẩn mắt xanh xưa

Mục đồng cưỡi trâu vi vu cánh diều vương khói nhạt

Bướm vàng chui ngược vào kén, rụng đôi cánh mỏng phiêu du,

mơ làm con sâu trong giấc ngủ yên lành

Vườn xanh hoa nở trắng như mây

Gió lay chiếc phong linh hiên ngoài

Chim non giật mình quay cổ ngóng

Tiếng hót đầu mùa vọng mãi những xuân sau

Lật trang kinh, lòng an hòa

Thương nhân sinh thống khổ bao đời kiếp

Điểm nhẹ tiếng chuông khi mặt trời rực rỡ trên đại dương xanh

Xuân sang, mùa đã sang

Nghe sâu sóng vỗ chơn thường.

(18/01/2019)

Đọc những vần thơ trên, chúng tôi tin chắc rằng quý bạn đọc có thể hiểu được một phần nào về Vĩnh Hảo. Một con người sống trọn vẹn với đạo, với đời, với quốc gia và dân tộc. Cũng xin được nói thêm, Vĩnh Hảo vốn là dòng hoàng tộc, nguyên quán của ông là thôn Vĩ Dạ, nội thành Huế, trong gia tộc Nguyễn-Phước. Ông sinh ở thành phố Nha Trang và đã xuất gia năm 1970 tại Chùa Hải Đức tại thành phố biển thơ mộng này. Năm 1987, ông vượt biển đến Songkhla, Thái Lan;  sau đó, chuyển qua trại chuyển tiếp tại Bataan, Philippines vào tháng 12, 1987 và định cư vào Mỹ vào tháng 8, 1988. Ông chính thức rời bỏ chiếc áo tăng sĩ, làm cư sĩ tại gia năm 1990. Ông cũng từng là Tổng Thư Ký, kiêm Phụ tá Chủ Bút tạp chí Chân Nguyên (1992 - 2002); Tổng Thư Ký tạp chí Phật Giáo Hải Ngoại, Hoa Kỳ (1994); Chủ nhiệm kiêm Chủ bút tạp chí Phương Trời Cao Rộng (2006 - 2008); Chủ bút nguyệt san Chánh Pháp (từ 2009 đến nay).

Ngoài ra, ông còn cộng tác với các báo chí văn học hải ngoại như Văn Học, Khởi Hành, Thế Kỷ 21, Gió Văn, Người Việt, Việt Báo, Hợp Lưu, Đi Tới, v.v…; có nhiều bài đăng trên các báo và các trang lưới Phật giáo trong nước và ngoài nước. Xin trân trọng giới thiệu thêm những tác phẩm của Ông trong những năm qua.

Tác phẩm đã xuất bản:

-  Mẹ, Quê Hương và Nước Mắt – truyện ngắn, 1989

-  Núi Xanh Mây Hồng – truyện vừa, 1991

-  Biển Đời Muôn Thuở – truyện ngắn, 1992

-  Thiên Thần Quét Lá – truyện ngắn, 1993

-  Phương Trời Cao Rộng – truyện dài, 1993

-  Sân Trước Cành Mai – tùy bút, 1994

-  Bụi Đường – truyện dài, 1995

-  Chạnh Lòng Tiếng Thơ Rơi – thơ, 1996

-  Ngõ Thoát – truyện dài, 1996

-  Cởi Trói – truyện dài, tập 1, 1997

-  Cởi Trói – truyện dài, tập 2, 1997

-  Con Đường Ngược Dòng – tùy bút, 1998

-  Giấc Mơ và Huyền Thoại – truyện ngắn, 2001.

-  Trong Những Thoáng Chốc – tùy bút và tạp ghi, 2014.

- Lời Ca Của Gã Cùng Tử – Tuyển tập 100 Lá Thư Tòa Soạn Nguyệt San Chánh Pháp, 2020.

Thôi thì trước nhưng trầm luân của thế tục và cõi Ta Bà này, chúng ta hãy phiêu bồng lãng du theo sự tuần hoàn của xuân-hạ-thu-đông trong quán trọ cuộc đời vậy… Và có chút thời gian và năng lượng, xin hãy yêu thương cuộc đời này hơn nữa và tô thắm cuộc sống này ngày càng tươi đẹp để cho chúng ta và những thế hệ mai sau càng đến gần bến bờ Chân-Thiện-Mỹ.

Trầm tư trước bình minh

(tặng cây phong trước cửa sổ bàn viết)

Sáng mùa Xuân

Em đứng giữa trời mờ

Ươm những nụ lơ thơ

Yêu em qua mộng ảo

Ngày xuân vui không ngờ

Sáng mùa Hạ

Tóc đã dài hơn xưa

Em phơi ngực ơ hờ

Ngất ngây hồn đi lạc

Ta vấp giữa vú thơ

Sáng mùa Thu

Một tách trà thơm hương

Ngắm em nhớ vô thường

Tóc xanh nay vàng úa

Ngực đầy giờ trơ xương

Sáng mùa Ðông

Ngoài cửa một trời sương

Chân ai vội bên đường

Lá khô khua niềm nhớ

Nhớ một trời đông phương.

Xin trân trọng giới thiệu những tác phẩm và tác giả, Vĩnh Hảo, với lòng trân trọng nhất. Cầu chúc bình an và thanh thản.

Tâm Thường Định,

Sacramento, CA.

Đầu Xuân Canh Tý, 2020.