BÀI THƠ CƯ TRẦN LẠC ĐẠO của Tổ Trúc Lâm Yên Tử Việt Nam (1258 – 1308)

The Zen Master King Tran Nhan Tong 

BÀI THƠ CƯ TRẦN LẠC ĐẠO của 

Tổ Trúc Lâm Yên Tử Việt Nam (1258 – 1308)

Sáng nay, một ngày rất lạnh nhưng đẹp trời. Có nắng vàng chim hót vang ca. Trời lạnh nhưng không lạnh như ở Miền Trung và Đông Bắc Hoa Kỳ hiện nay. Nghĩ mà thương và đồng cảm với đồng loại.  Vừa nộp xong điểm học nhiệm kỳ qua, nhận được một email của Ni Sư Thuần Tuệ,

"Hi anh Tâm Thường Định,

Khi nào tiện anh dịch dùm bài thơ của Sơ Tổ Trúc Lâm :

Ở đời vui đạo hãy tùy duyên,

Đói đến thì ăn, mệt ngủ liền.

Trong nhà có báu thôi tìm kiếm

Đối cảnh vô tâm chớ hỏi thiền.

Đây cũng là một trong những nét tiêu biểu của Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử Việt Nam.

Cám ơn anh nhiều.

Thuần Tuệ"

Là một bài thơ nổi tiếng của Tổ Trúc Lâm Yên Tử Việt Nam thì mình làm sao dám mà dịch, nhưng nghĩ đến thế hệ kế thừa không biết đọc tiếng Việt và tấm lòng thương yêu nâng đỡ của Ni sư, nên mạo muội tạm dịch ra tiếng Anh để hiểu nghĩa của Tổ vậy. Bài thơ CƯ TRẦN LẠC ĐẠO như sau:

Cư trần lạc đạo thả tùy duyên.

Cơ tắc xan hề, khốn tắc miên.

Gia trung hữu bảo hưu tầm mịch;

Đối cảnh vô tâm mạc vấn Thiền.

Theo bản dịch của ông cụ Võ Đình (Mai) và Công-Huyền Tôn-Nữ Nha-Trang thì được dịch:

Ở ĐỜI VUI ĐẠO

Ở đời vui đạo tuỳ duyên

Đói ăn mệt ngủ, tự nhiên dễ dàng

Ngọc châu nhà có sắn sàng

Đâu cần tìm kiếm ngoài đường luống công

Đối người đối vật dung thong

Tâm không vướng mắc là tông chỉ Thiền.

Rồi bằng tiếng Anh là,

TO LIVE IN THIS WORLD

In this world of dust

is enjoyment of the Way attained

by following the natural path

To eat when hungry, to sleep when weary

When at home are such treasures readily available

there is no need to hunt afar for them

Treating all and everything with a free heart

Is the essence of Zen. (Một Cành Mai, pg. 78)

Còn bản dịch của cư sỹ Nguyên Giác Phan Tấn Hải là:

Living amid dust and enjoying the way,  

you should let all things take their course.  

When hungry, just eat; when tired, just sleep.  

The treasure is in your house; don’t search any more.  

Face the scenes, and have no thoughts;  

then you don’t need to ask for Zen.

Rồi Ni Sư Thuần Tuệ bảo rằng có một bài dịch nữa, sát theo bản gốc Hán:

To enjoy the Way in worldly life, just live in harmony with what comes,

Eating when hungry, sleeping when weary.

There is treasure in our house, no need to search for it,

Dealing with all matters with no-mind mind, no need to ask about Zen.

Và nhờ "tổng hợp từ những bài dịch thành một bài sát bản dịch của Ôn Trúc Lâm".  

Vì thế, nên mới y giáo phụng hành. Xin mạn phép được dịch như sau:

In this earthly world, enjoy life as its natural way

When you are hungry, just eat; when you are weary, just sleep.

As in our house, or within us, there is already treasure

When facing countless scenes, no mind is the essence of Thiền (Zen).

Nhưng sau đó cũng chưa vừa ý lắm, nên đổi lại là

THE PEACEFUL PATH IN THIS LIFE

In this earthly world, enjoy life as its natural way

When you are hungry, just eat; when you are weary, just sleep.

As in our house and in us,

  there is no need to search for the treasure already within.

When facing countless situations, no mind is the essence of Thiền (Zen).

Và phần tiếng Việt, được dịch sau đây:

Sống đời vui đạo hãy tùy duyên

Khi đói thì ăn, mệt ngủ liền

Trong ta, nhà ở bao của quý

Muôn sự vô tâm, tông chỉ Thiền.

Tâm Thường Định

Tham khảo

1. Một Cành Mai - Võ Đình và Công-Huyền Tôn-Nữ Nha-Trang, NXB An-Tiêm, 2005.

2. Cư Trần Lạc Đạo (nguyên văn) - Thiền Sư Thích Nhất Hạnh - http://langmai.org/tang-kinh-cac/vien-sach/giang-kinh/trai-tim-cua-truc-lam-dai-si/cu-tran-lac-dao-phan-nguyen-van?set_language=vi

3. Bình Giảng Bài Thơ Phú của Đức Vua TRẦN NHÂN TÔNG - Hoà Thượng Thích Quảng Liên; http://www.tinhhanhbotat.org/vanhoc/tin5_cutranlacdao.htm

4. Trần Nhân Tông Đức Vua Sáng Tổ Một Dòng Thiền,  Nguyên Giác, http://thuvienhoasen.org/D_1-2_2-134_4-12424_5-50_6-1_17-39_14-1_15-1/