 |
| Kỳ Co vẫn còn hoang sơ tại Nhơn Lý cách đây vài năm. |
ĐI DU LỊCH VÀ LÀM NGƯỜI DU
KHÁCH
Đang đi tung tăng cùng các cô bạn cùng lớp đến từ
Philippine, Thái Lan, Bungary đến Áo, gồm Vienna, Innsbruck và Salzburg, được dịp
quan sát thêm cuộc sống, con người và đặc biệt là ngành du lịch nơi đây. Rồi một
buổi chiều mưa ở Salzburg, nằm trong hostel mà ngẫm nghĩ linh tinh, trong cái đống
suy nghĩ hỗn độn, lại liên tưởng đến nước mình, ngày càng có nhiều người có điều
kiện đi du lịch, mà chắc vì còn khá mới mẻ, nên đôi khi là người du khách, chưa
có nghĩ đến những hệ lụy về hành vi của mình khi đến một điểm mới, được và mất
cái gì. Sẵn có những suy nghĩ trong đầu, thì thôi chia sẻ với bạn đọc cùng mối
quan tâm.
Trong học thuật thì có nhiều khái niệm về việc di du lịch, nhưng trong bài này
xin tạm gác qua góc nhìn hàn lâm, thay vào là quan niệm giản đơn dựa trên chiêm
nghiệm của bản thân. Tôi nghĩ đi du lịch, hiểu đơn giản là đi đến một vùng đất
lạ để tâm trí và cơ thể tách rời với lối sống hằng ngày, hay nói cách khác là
thay đổi lối sống trong thời gian ngắn, với mục đích cơ bản là thư giãn, tìm sự
cân bằng, tạo nguồn sống cho bản thân. Nghĩ rằng động cơ đi du lịch là vô chừng,
nhưng nhìn chung là để trãi nghiệm cái mới mẻ mà thường ngày không có, và cảm
nhận bằng mọi giác quan từ chính mình. Việc đi du lịch thường giúp con người cảm
thấy tự tin hơn, bởi hiểu biết hơn qua việc tiếp xúc với nhiều kiểu người, hoàn
cảnh, văn hoá, cũng là một loại thách thức bản thân cho ra kế hoạch, sáng kiến,
học ngôn ngữ mới, hay đối mặt với điều bất ngờ khác nhau. nhờ vậy, người càng
đi du lịch, thì càng trở nên” hiểu biết” hơn nhờ thu nạp một khối lượng thông
tin mới trong một thời gian ngắn, tất nhiên không ít thì nhiều, con người càng
thông thái hơn, và nhờ vậy lựa chọn chính xác hơn. Đi du lịch, giúp ta tiếp thu
cái mới, nhìn cuộc sống đa chiều, để xem người khác sống cuộc sống của họ như
thế nào trên cùng một bầu trời này, để hiểu được tại sao họ có mà ta không, tại
sao ta không mà họ có, để rồi điều chỉnh và sống một đời tốt đẹp hơn. Bởi nên,
lợi ích của việc đi đây đi đó là thiết thực, là một khoảng” đầu tư” cho tương
lai, là chìa khoá để yêu cuộc sống, tạo động lực làm việc và hoàn thiện bản
thân. Cái lợi ích này hiển nhiên, tùy vào cách nghĩ và lựa chọn riêng của từng
người. Thật ra mục đích chính của bài này để bàn đến cái thực trạng ngày càng
có nhiều người đi du lịch ở nước ta, nhưng lại ít người nhận ra ý nghĩa của
chuyến đi, tận dụng nó, và đặc biệt là ý thức nên làm một người du khách như thế
nào, với một thái độ như thế nào để đạt được cái mục đích như trên?
Trong cái thời đại văn minh toàn cầu này, khi mà tin tức
chỉ sau vài giây là lan toả cả quốc gia, hay khu vực, mỗi hành động của con người
có thể bị giám sát bởi ‘công dân toàn cầu” – mạng internet. Việc bay từ lục địa
này sang lục địa khác không còn là trở ngại nữa. Theo thống kê của Tổ chức du lịch
thế giới, lượng du khách quốc tế la hơn 1 tỷ năm 2016, và con số này sẽ tăng
không ngừng trong các năm tiếp theo. Các thách thức cho ngành du lịch toàn cầu
được bàn luận, như về ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, bảo về tài nguyên thiên
nhiên tại điểm đến, huấn luyện nhân viên, điều tiết mùa cao điểm, cân bằng các
điểm du lịch, ứng dụng công nghệ, v.v. Tuy nhiên, việc bàn luận đến người du
khách nên ứng xử như thế nào để cùng giải quyết các vấn đề trên hì hiếm khi
nghe đến, trong khi du khách là chìa khoá chính, là nhân tố tạo nên ngành du lịch.
Do đó trong bài này, tôi xin chia sẻ vài suy nghĩ khi tôi đang là người du
khách, và cũng là người đang hoạt động trong lĩnh vực du lịch. Trong bối cảnh
hiện nay người du khách, theo tôi, cần ý thức cho bản thân hai yếu tố ‘hiểu biết’
và ‘có trách nhiệm’. Với nền tảng truyền thông hiện nay, để trở thành một du
khách “hiểu biết” thì không khó, thông tin đầy trên mạng, và các công ty Du lịch
luôn sẵn sàng tư vấn, nhưng còn vế sau thì sao, đi du lịch như thế nào để có
trách nhiệm, và ‘trách nhiệm’ ở đây là gì?
Trước tiên, bàn đến Du khách có hiểu biết, đơn giản là
người biết lường trước rủi ro có thể xảy ra, bằng cách cung cấp cho bản thân đầy
đủ thông tin liên quan đến chuyến đi: giá cả, thời tiết, đặc điểm cư dân bản địa,
những gì nên làm và không nên làm, điểm muốn tham quan, lên ngân sách chuyến
đi, phương tiện giao thông, vv…điều này chắc ai cũng biết, nhưng không hẳn ai
cũng chịu làm, vì lười đọc thông tin, và vì hàng ngàn lý do khác….tuy nhiên,
nên tập cho bản thân thói quen này khi đi du lịch, vừa tránh phiền toái, vừa học
thêm nhiều kiến thức mới. Đọc và tìm kiếm thông tin và hai kỹ năng không thể
thiếu cho mọi ngành nghề trong thời đại ngày nay, bởi vậy nếu lười, bạn chỉ có
thể là một du khách” thiếu hiểu biết” trong hoàn cảnh này, hay đơn giản là
không tận dụng hiệu quả thời gian, công sức và tiền bạc sử dụng cho chuyến đi.
Ví dụ, trước khi đi, thời tiết là nhân tố quan trọng, nhưng du khách dễ bỏ sót
và không kiểm tra thời tiết trong những ngày sắp đến, khi đến nơi trời đổ mưa,
nhưng du khách vì không biết nên không mang theo dù, hai trường hợp có thể sảy
ra, một là tốn thêm tiền để mua dù, hai là ráng chịu trận mưa để rồi bệnh và có
thể ảnh hưởng chất lượng cả chuyến đi, dù lựa chọn thế nào thì kết quả đều
không hay, và có thể tránh được. Trên thực tế, thời tiết là yếu tố quan trọng,
có sức ảnh hưởng lớn đến ngành du lịch, mùa cao điểm hay thấp điem một phần là
do thời tiết, khí hậu quy định. Nếu một sự kiện hoành tráng mà quên đi yếu tố
kiểm tra thời tiết, hay dự đoán sai, có thể dẫn đến huỷ toàn sự kiện chẳng hạn.
Bàn về người khách trách nhiệm (responsible tourist). Nhìn
chung, ta thấy người Châu Âu khi đi du lịch từ ăn nói, hành động đều rất từ tốn,
họ lắng nghe và quan tâm đến các vấn đề cốt lõi, như văn hóa vùng miền, học vài
tiếng địa phương, bỏ rác đúng nơi… đó là hình ảnh của người du khách có trách
nhiệm. Thật ra người Âu, người Mỹ đã quen với khái niệm này từ lâu, và họ có lịch
sử di du lịch lâu đời từ thời Thomas Cook, ông tổ ngành du lịch, nên đa phần họ
biết ứng xử đầy khéo léo và chuẩn mực khi đến vùng đất mới, cụ thể qua các điểm
sau:
1- Thể hiện thái độ tôn trọng người dân bản địa qua việc ý thức được sự khác biệt
trong văn hoá, để điều chỉnh hành vi ứng xử của bản thân. Ở Châu Âu, du khách
Trung Quốc được các chính phủ chào đón vì sức chi tiêu mạnh, nhưng hình ảnh du
khách lại không được đánh giá cao trong mắt người dân bản địa chỉ đơn giản vì
thói quen nói to nơi công cộng, dù đi theo nhóm đông, hay nhóm lẻ, gọi nhau ý ới,
khạc nhổ, chỉ trỏ, và ứng xử cứ như đang ở nước nhà. Người Việt mình cũng không
khác biệt là mấy ở phương diện này. Khi đến môi trường hoàn toàn mới, cách tốt
nhất là nên quan sát người ta làm nhưng thế nào ở nơi công cộng như tàu điện
siêu thị, thì mình theo như thế đó để tránh gây khó chịu cho người xung quanh,
không biết thì lịch sự hỏi kèm theo nụ cười thân thiện, không quên cảm ơn dù
nguoi ta có biết câu trả lời hay không, đa phần ngừoi bản địa vui vẻ giúp, nhất
là với một thái độ thân thiện thì không ai nỡ từ chối.
2- Tôn trọng luật lệ địa phương, XH Châu Âu đa phần quản
lý dựa trên tinh thần tự giác, buýt, tàu ít khi kiểm tra vé, hàng hoá bày ra
ngoài mà không cần đứng trông, điều này thể hiện con người có niềm tin với
nhau, và không có đất cho sự khôn lõi, vặt vãnh. Cách đây không lâu, đọc bài
báo về thói ăn cắp vặt của người Việt khi đi học hay du lịch ở nước ngoài mà thật
thấy xấu hổ thay. Trên sân quốc tế, mỗi con người là đại diện cho quốc gia, dân
tộc mình, nên nếu biết rằng bản thân tham lam, đến mức phạm pháp dù luật pháp
nước họ sẽ chỉ phạt, nhưng dòng tít trên báo đài, hay trong ghi chú của cảnh
sát, hai từ Việt Nam luôn ở đó. Một trường hợp thì không nói, mười trường hợp
như vậy tất nhiên họ phải dè chừng người Việt, nên đừng hỏi vì sao hộ chiếu nước
ta không mạnh, người Việt đến hải quan có khi bị dè chừng, câu trả lời cũng một
phần từ đây. Tóm lại, vì lợi ích lâu dài cho các thế hệ sau và cho cả hai chữ
“Việt Nam” mà hành xử có trách nhiệm khi đi du lịch, đặc biệt là ngoài nước.
3- Có trách nhiệm với môi trường. Thông thường khi đi du
lịch, du khách hay có tâm lý dùng thoải mái điện, nước, khăn, vv. trong khách sạn,
nhà hàng, với tâm lý ” đã trả tiền rồi, tội gì không sài cho sướng” chính vì vậy
ngành du lịch là một trong những ” tội phạm” gây ô nhiễm môi trường, huỷ hoại
môi sinh ở nhiều nơi, do rác thải, chất thải, và sử dụng quá nhiều nguồn lưc tự
nhiên. Ngừng lại một chút để thấy rằng, dù ở nhà hay đi du lịch, nhiệm vụ của
con người trong việc bảo vệ thiên nhiên là như nhau. Vậy nên, điều tiết thói
quen sinh hoạt cho môi trường là ở mọi nơi, có cần thiết phải thay khăn tắm,
hay ra giường chỉ sau một lần dùng? Ở nhà liệu chúng ta có giặt ra giường mỗi
ngày không? Theo tôi thì nó không chỉ vô ích mà còn lãng phí điện nước và tăng
xả thải, chưa kể đến khách càng sài nhiều, chi phí vận hành càng cao, cũng góp
phần, đẩy giá dịch vụ lên cao trong dài hạn. Hiện nay, có nhiều khách sạn từ hạn
sang đến bình dân cho khách lựa chọn thay hay không thay ra giường, hay chỉ
thay ra giường khi được yêu cầu, liệu bạn sẽ nói không để có trách nhiệm với
môi trường và để giữ gìn điều kiện sống cho con cháu mai sau?
Chỉ là những suy nghĩ hỗn độn, người đọc có thể đồng tình
hay không, dù sao thì trăn trở về một lối sống bền vững giữa con người và thiên
nhiên vẫn chỉ là một nhánh sông nhỏ giữa các dòng lớn, của muôn vàng thách thức
của người Việt và nhân loại nói chung.
Nguyễn Thị Hồng Hà, Salzburg, Austria
Student of European Master
in Tourism Management. Believing in climate change is existential, human takes
responsibility of changing climate. Writing about tourism is my hobby as well
as away to make myself useful at the certain points.
Nguyễn Thị Hồng
Hà Tốt nghiệp ngành Quản Trị Du Lịch, Nhà hàng và Khách sạn trường ĐH Hoa Sen.
Từng hoạt động trong lĩnh vực tổ chức đua thể thao mạo hiểm, quản lý dự án phát
triển cộng đồng tại vườn quốc gia, thiết kế và điều phối chương trình du lịch,
phát triển sản phẩm. Là người yêu thích du lịch, thể thao, thiên nhiên và hoạt
động bảo vệ môi trường. Hiện đang học chương trình Thạc sỹ Quản trị du lịch
Châu Âu (EMTM) ở Đan Mạch, Slovenia và Tây Ban Nha.
