NÉT VÀ NẾT TRONG NGÀY TẾT

NÉT VÀ NẾT TRONG NGÀY TẾT

Áo dài muôn sắc nhẹ bay

Tết vui lễ hội đẹp thay phút này

Rượu đâu đã uống mà say

Sống đời phạm hạnh o hay kiếp người!

Tâm Thường Định

CHÙM THƠ ĐẦU XUÂN - TÂM THƯỜNG ĐỊNH

CHÙM THƠ ĐẦU XUÂN

Cảnh Tu Viện Diệu Nhân - DieuNhan.net

QUA CỬA THIỀN

Qua cửa thiền môn

Thị phi đã dứt

Tiếng chuông không lời

QUÉT DỌN

Quét dọn ngổn ngang

Nhẹ buông bao mối tơ lòng

Lối về thênh thang

CÓ KHÔNG

Trúc lay trong nắng sớm

Bóng in soi lối mòn

Có không bao hoa chớm

TÌM VỀ

Cửa chùa vẫn rộng mở 

Trời lạnh trong ngoài cõi tịch liêu

Phật cười như hơi thở!

NÉT VÀ NẾT TRONG NGÀY TẾT

Áo dài muôn sắc nhẹ bay

Tết vui lễ hội đẹp thay phút này

Rượu đâu đã uống mà say

Sống đời phạm hạnh ô hay kiếp người!

Vô Môn - ảnh DieuNhan.net

AI ĐỘNG?

Tiếng trúc hò cùng gió

Tiếng phong cầm càng to

Tiếng không lời lớn nhất

Phật cười không so đo!

TUỆ MẠNG

Mọi vật chất vô thường 

Tâm linh, duyên nhân quả

Tuệ mạng cõi thênh thang

TRÀ ĐẠO

Hoa tàn  

cánh mỏng nhẹ rơi

Trà thơm 

cũng đã cạn lời tiễn nhau.

Mùa xuân Ất Hợi,

Tu Viện Diệu Nhân, 2019.

Đọc Sách “Essence of the Heart Sutra” Của Đức Đạt Lai Lạt Ma Đời Thứ 14 - Nguyên Giác

Đọc Sách “Essence of the Heart Sutra”Của Đức Đạt Lai Lạt Ma Đời Thứ 14
Nguyên Giác

Một số bạn đã nhiều năm gõ cửa nhiều chùa, đọc nhiều kinh điển, tu nhiều tông phái, và rồi thấy rằng Phật pháp quá mênh mông, như dường học hoài không hết. Và rồi bạn chỉ muốn tìm một cuốn sách tiếng Anh duy nhất để đọc, để nghiền ngẫm ngày này qua ngày kia, nhằm nắm vững tinh yếu Phật pháp để vào cửa giải thoát. Nếu thế, xin đề nghị bạn hãy tìm đọc tác phẩm “Essence of the Heart Sutra” (viết tắt: EHS) của Đức Đạt Lai Lạt Ma đời thứ 14. Dĩ nhiên cũng có nhiều sách thích nghi tương tự, nhưng đặc biệt sách này thích hợp cho đa số, bất kể bạn xuất thân từ tông phái nào, Nam hay Bắc tông, Thiền hay Tịnh, Mật. Bởi vì, sách này chú giải Bát Nhã Tâm Kinh, một bản văn nhật tụng của Bắc Tông và đặc biệt là Thiền Tông, nhưng cũng từ cội gốc trong nhóm kinh nhật tụng sơ thời, khi Đức Phật còn sinh tiền.

Sách này có tên đầy đủ là “Essence of the Heart Sutra: The Dalai Lama’s Heart of Wisdom Teachings” (Tinh Yếu Tâm Kinh: Cốt Lõi Lời Đức Đạt Lai Lạt Ma Dạy Về Trí Tuệ) – tác giả ghi là Tenzin Gyatso The Fourteenth Dalai Lama. Không rõ có bản dịch tiếng Việt nào chưa; tuy nhiên, cho dù đã có vị nào dịch sang tiếng Việt, bạn cũng nên lấy bản tiếng Anh làm chính để đọc hàng ngày.

Có nhiều lý do để lấy bản tiếng Anh làm chính, bất kể dịch giả nào có xuất sắc cách mấy. Đức Đạt Lai Lạt Ma lưu vong năm 24 tuổi (sinh 1935, lưu vong 1959), giảng pháp toàn cầu trực tiếp bằng tiếng Anh, khi gặp Phật tử từ Đông Á thường mời tứ chúng tụng Tâm Kinh theo ngôn ngữ các nước. Những thời thuyết pháp của ngài có thể xem trên YouTube. Sách này là tổng hợp nhiều bài giảng của ngài về Tâm Kinh, biên tập và duyệt lại từ nhiều người, với người dịch chủ yếu là Tiến sĩ Thupten Jinpa, một cựu tăng sĩ Tây Tạng thường đi bên cạnh ngài trong những sự kiện lớn. Jinpa viết trong Lời nói đầu năm 2002 (EHS, trang xi) rằng truyền thống Phật Giáo Tây Tạng tụng Tâm Kinh trước tất cả các buổi thuyết pháp. Do vậy, sách này rất cô đọng, và từng chữ tiếng Anh trong sách đều được cân nhắc từ nhiều vị tôn túc.

Có thể chỉ đọc sách dủ để giải thoát? Đủ để chứng quả Thánh? Có thể. Bởi vì, hành vi đọc sách, hay đọc tụng kinh điển, hay nghiền ngẫm kinh điển, cũng có thể dứt bỏ ba phần đầu trong năm hạ phần kiết sử (thân kiến, nghi, giới cấm thủ, tham và sân) – nghĩa là, chứng quả Dự lưu, còn gọi là mở Pháp Nhãn, thấy rõ đường đạo không nhầm lẫn, cho dù các phiền não vi tế chưa cắt đứt hết. Đó là lý do cho thấy đọc tụng, hay tư duy về Phật pháp là một phần trong đời sống tu hành, có từ thời Đức Phật sinh tiền.

Sách EHS dày 180 trang, do nhà xuất bản  Wisdom Publications ấn hành, bản đầu tiên in năm 2002, gồm ba phần chính.

Phần I gồm 5 Chương, nói tổng quan về Phật giáo, trình bày sơ lược về nhiều tông phái trong ba thời chuyển pháp luân, trong đó cốt tủy vẫn là Lý Duyên Khởi và cách xa lìa khổ, về ngài Long Thọ (Nagarjuna), về Tâm Kinh, một giáo lý cô đọng của Đại Thừa xuất hiện, theo Đức Đạt Lai Lạt Ma giải thích là xuất hiện nhiều thế kỷ sau Đức Phật, nhưng ngài cũng ghi rằng, “Chúng ta có thể nói rằng kinh điển Đại Thừa không do Đức Phật lịch sử dạy cho công chúng trong ý nghĩa quy ước. Thêm nữa, có thể rằng kinh điển Đại Thừa, như các kinh trong hệ thống Trí Tuệ Viên Mãn (Bát Nhã Ba La Mật), đã được dạy cho một nhóm vài vị mà  Đức Phật xem là thích nghi nhất để học giáo pháp này.” (trang 47). Dĩ nhiên, một số bạn có thể cho rằng Tâm Kinh là hậu tác. Nhưng nếu bạn đọc kỹ, sẽ thấy tư tưởng Tâm Kinh đã có rất sớm trong nhóm Kinh Tập của Tạng Pali, khi Đức Phật mới thuyết pháp.

Nơi trang 52-55, Đức Đạt Lai Lạt Ma giải thích về ba thời chuyển pháp luân. Đức Phật thuyết pháp trong thời đầu tiên là dạy Tứ Thánh Đế (Khổ, Tập, Diệt, Đạo) trong đó Bát Chánh Đạo nằm trong Đạo Đế. Thời kỳ thứ nhì, Đức Phật dạy các kinh hệ thống Bát Nhã, giải thích sâu hơn về Diệt Đế (the truth of cessation, nằm trong Tứ Thánh Đế), đặc biệt là để hiểu bản chất tận cùng của thực tại là tánh không, là rỗng rang (emptiness). Và rồi từ kinh nghiệm sâu hơn về tánh không, dẫn tới thời kỳ chuyển pháp luân thứ ba, khi Đức Phật dạy các kinh về Phật Tánh (Buddha Nature) còn gọi là Như Lai Tạng (Tathagatagarbha) và là nền tảng để hiểu Kim Cang Thừa. Đức Đạt Lai Lạt Ma khuyên là nên học cả ba thời dạy pháp như thế -- Thượng Tọa Bộ (Theravada), Đại Thừa (Mahayana), Kim Cang Thừa (Vajrayana) – để biết cả ba đều là lời Đức Phật dạy, để tránh cái chấp của một số vị cho rằng kinh Đại Thừa đã xa lìa Phật pháp, hay ngược lại là cái chấp cho rằng Theravada là “cỗ xe nhỏ” (trang 54). Ngài khuyên tất cả Phật tử nên kết hợp tất cả giáo pháp cốt tủy ba thừa vào tu tập riêng (trang 55). Nếu bạn không đồng ý với cách giải thích lịch sử đó, cũng không hề gì, vì nhiều luận sư cũng bất đồng về những chuyện như niên đại, thời kỳ… Giáo lý quan trọng là ở phần sau, nói về yếu nghĩa Tâm Kinh.

Phần II là Tâm Kinh, từ Chương 6 tới 11, giải thích về Bát Nhã Tâm Kinh. Đức Đạt Lai Lạt Ma viết rằng một vị sư Tây Tạng trung bình mất từ 5 tới 7 năm để học các kinh hệ thống Bát Nhã, và một số vị sẽ phải học thêm các bộ luận – khoảng 21 bộ luận đã được dịch từ Sanskrit sang Tạng ngữ, và rồi thêm nhiều bộ luận được các sư viết trực tiếp bằng Tạng ngữ (trang 63-64). Nói như thế để thấy truyền thống Tây Tạng xem tư tưởng Bát Nhã (còn gọi là hệ thống Trung Luận, mà Tâm Kinh là bản văn cô đọng) là cốt tủy Phật pháp.

Bản Tâm Kinh tiếng Hán Việt thường tụng ngắn hơn bản tiếng Anh trong sách EHS, nguyên dịch ra từ Tạng ngữ.

Bản Hán Việt khởi đầu là: “Quán Tự Tại Bồ Tát hành thâm Bát nhã Ba la mật đa thời, chiếu kiến ngũ uẩn giai không…”

Nhưng trong bản tiếng Anh trong sách EHS, trang 68-70, khởi đầu là: “Thus have I once heard: The Blessed One was staying in…” (Như vầy tôi nghe: Thế Tôn đang ở tại…” Khởi đầu là hình ảnh Đức Phật giữa các sư và bồ tát, “Thế Tôn nhập định về nhiều hiện tượng gọi là hiện tướng của sự thâm sâu.” (Blessed One entered the meditative absorption on the varieties of phenomena called the appearance of the profound). Đức Đạt Lai Lạt Ma chú giải rằng “sự thâm sâu” đó là chỉ vào Tánh Không (emptiness), vào Như Thị (suchness), còn gọi là “các pháp chỉ là như thế.”

Do vậy, nếu không dựa vào chú giải của Đức Đạt Lai Lạt Ma, mà cứ dựa vào từ điển, chúng ta sẽ có thể nhầm nghĩa.

Và cũng do vậy, nếu cứ vin vào chữ, thuần dựa vào văn tự, chúng ta có thể sẽ, hoặc rời xa kinh điển, hoặc mang nghĩa này nhầm sang nghĩa khác. Đức Đạt Lai Lạt Ma dẫn ra một thí dụ cụ thể là chữ Phật Tánh (Buddha Nature).

Nơi trang 82, Ngài viết, dịch là: “Trong Đại thừa, chữ Phật Tánh có nhiều nghĩa. Trong Duy Thức Tông, Phật Tánh chỉ cho tâm vô cấu nhiễm căn bản của chúng ta mà, khi chưa nhận ra, là Tánh Phật “an trú tự nhiên” của chúng ta, và khi tỉnh thức sẽ là Tánh Phật “được chuyển hóa” của chúng ta. Bản chất Phật an trú tự nhiên này cũng là Niết bàn bản nhiên, hay sự giải thoát bản nhiên đã hiện hữu trong tất cả chúng ta. Cũng nhờ có sẵn Niết bàn bản nhiên nên bụi che mờ có thể tách rời khỏi tự tánh của tâm, và mới có thể  chứng ngộ. Trong Trung Luận Tông, bản chất Phật (tức Phật Tánh) được định nghĩa khác: được định nghĩa là Không, cụ thể, là cái rỗng rang không tự thể của tâm. Đây cũng gọi là bản tánh ánh sáng trong trẻo của tâm.”

Tuyệt vời là Tâm Kinh, cho dù chúng ta đọc một câu, hay vài câu cũng sẽ thấy sức mạnh:

…Cho nên trong tướng Không

Không có sắc, không có Thọ, Tưởng, Hành, Thức;

Không có Mắt, Tai, Mũi, Lưỡi, Thân, Ý;

Không có Sắc, Thanh, Hương, Vị, Xúc, Pháp…

Một điểm lợi ích khi đọc Tâm Kinh qua sách EHS, là khi gặp một số điểm phức tạp, Đức Đạt Lai Lạt Ma đưa ra nhiều điểm nhìn khác nhau từ nhiều luận thư. Như trong Chương 9, Interpreting Emptiness (Diễn Giải Về Không), Ngài đưa ra điểm nhìn về vô ngã qua các quan điểm Hữu bộ (Vaibhasika), Kinh Lượng bộ (Sautrantika), Duy Thức Luận (Mindonly School), Trung Luận (Middle Way School).

Một điểm ghi nhận rằng Đức Đạt Lai Lạt Ma theo lập trường Trung Luận. Như nơi trang 107, Ngài phân tích về dị biệt giữa Duy Thức và Trung Luận. Duy Thức chỉ ra, phân tích về cái Không của hiện tướng ngoại xứ (hiện tượng ngoài tâm chúng ta) để xả ly tâm tham và sân, nhưng như thế vẫn chưa đủ, theo Ngài Đạt Lai Lạt Ma. Bởi vì nếu chưa nhận ra cái Không trong nội xứ (hiện tượng trong tâm chúng ta) thì sẽ có thể chấp vào, vin vào cảm thọ an lạc của thiền định, trong khi chỉ Trung Luận mới xóa rào phân biệt giữa trong và ngoài tâm, giữa ngoại xứ và nội xứ -- và đó là tận cùng, cốt tủy Tâm Kinh.

Tuy nhiên, Tánh Không không có nghĩa là không hề có gì hết, theo lời giải thích của Đức Đạt Lai Lạt Ma, vì sẽ vô nghĩa nếu phủ nhận thực tại, “Điều này cho thấy rằng các pháp hiện hữu, nhưng trong tự thể là không; hữu thể chỉ có thể được hiểu qua ý nghĩa duyên khởi.” (trang 112)

Và đó là Không, là Vô Ngã, rằng tất cả các hiện tượng không hề có một chút mảy may hiện hữu nội tại (each and every phenomenon lacks even a trace of intrinsic existence).

Nơi trang 122, Đức Đạt Lai Lạt Ma dẫn ra bài kệ của Long Thọ về bát bất (Tám điều không): không hề có gì sinh, cũng không hề có gì diệt; không pháp nào là thường còn, không pháp nào là đoạn diệt; không gì tới, không gì đi; không hề khác biệt, cũng không phải là một (bất sinh, bất diệt; bất thường, bất đoạn; bất lai, bất khứ; bất dị, bất nhất).

Để dễ hiểu về ý nghĩa  bát bất, chúng ta hãy hình dung rằng, dẫn theo Kinh Tương Ưng SN 35.246 -- Vīṇopama Sutta (1), khi một quân vương lần đầu nghe âm thanh từ cây đàn hồ cầm, mới gọi lính đi bắt lấy những âm thanh tuyệt vời đó. Nhạc sĩ mới nói âm thanh (tức là cái được nghe) là từ cây đàn, thân đàn, dây đàn, nhạc sĩ và cách chơi đàn đúng cách. Thế rồi nhà vua chẻ cây đàn làm trăm mảnh, cũng không thấy âm thanh đâu… Đức Phật kể ẩn dụ này nói tiếp, rằng tìm hoài sắc, thọ, tưởng, hành, thức sẽ không thấy ở đâu có, và đó là vô ngã.

Tương tự, chúng ta nói đó là duyên khởi, tự thể tiếng đàn  là rỗng rang, là trống không – và tiếng đàn không từ đâu tới, không từ đàn, không từ dây, không từ gỗ… do vậy, các pháp không sinh, không diệt, không thường, không đoạn, không tới, không đi, không khác, không một.

Hễ thấy như thế, tức khắc, trước mắt và bên tai là các pháp tịch diệt, tức là Niết bàn.

Nơi trang 123, Đức Đạt Lai Lạt Ma giải thích rằng hễ ai nương vào nhóm “bát bất” sẽ vào được Tam Giải Thoát Môn (Không, Vô Tướng, Vô Nguyện). Tức là, nhìn tự thể, nhìn nhân, nhìn quả.

Ngài viết, dịch như sau: “Tám đặc tính này có thể gom vào ba phạm trù, mỗi phạm trù khảo sát Tánh Không từ một điểm nhìn khác nhau. Ba điểm nhìn này gọi là Ba Cửa Giải Thoát. Nếu chúng ta nhìn Tánh Không từ điểm nhìn của tự các pháp, chúng ta thấy tất cả hiện tượng đều rỗng rang không tự thể, va trống rỗng không đặc tính nào là tự thể (ngã).  Nhìn như thế là cửa đầu tiên của giải thoát, Cửa Không. Nếu chúng ta nhìn Tánh Không từ điểm nhìn của nguyên nhân của nó, chúng ta thấy nó không sinh, không diệt, không nnơ và không sạch. Đó là cửa giải thoát thứ nhì, Cửa Vô Tướng. Nếu chúng ta nhìn Tánh Không từ ảnh hưởng (quả) của nó, chúng ta thấy các pháp không thiếu (khiếm khuyết), không dư (toàn hảo). Đó là cửa thứ ba của giải thoát, Cửa Vô Nguyện.” (trang 123)

Nói chung, đối với Phật tử đọc Anh văn, tác phẩm “Essence of the Heart Sutra” cần được nghiền ngẫm, tư duy từng lời giải thích của Đức Đạt Lai Lạt Ma. Nơi đây, Tâm Kinh, cốt tủy của Phật pháp, đã được giải thích minh bạch. Hễ ai giữ được cái nhìn rỗng rang như thế, tất nhiên là giải thoát.

GHI CHÚ:

(1) Kinh SN 35.246 -- https://suttacentral.net/sn35.246/en/sujato

NẮNG XUÂN Trong Truyện Ngắn Võ Hồng - Thích Phước An

thơ Tâm Thường Định - Thư Pháp: Võ Việt Tuấn

NẮNG XUÂN 

Trong Truyện Ngắn Võ Hồng

Khi còn sanh tiền, mỗi lần gặp tôi Võ Hồng thường nói: “Quê ông cách quê tôi 50 cây số. Mình là dân nhà quê với nhau cả mà”.

Võ Hồng quê ở làng Ngân Sơn, huyện Tuy An, Nằm phía bắc tỉnh Phú Yên. Từ Tuy An đi đến đỉnh đèo Cù Mông là tỉnh Bình Định, quê của tôi. Đúng là khoảng chừng 50 cây số.

Hầu hết, người dân của hai tỉnh này đều sống bằng nghề nông, nên hồi nhỏ ngày nào tôi cũng đi giữa ruộng đồng, nương rẫy. Khi lớn lên rời bỏ quê hương ra sống nơi các thành phố lớn, mỗi lần có dịp ra khỏi thành phố mà bất ngờ thấy được dòng sông, đồng lúa xanh là tôi cũng mơ ước như Võ Hồng đã mơ ước trong truyện ngắn Trầm mặc cây rừng của ông:

“Bỏ tôi giữa cảnh ấy, tôi sẽ tìm lại quá khứ êm đềm của những ngày thơ ấu, cũng bờ ruộng cỏ ướt sương đêm, cũng dòng nước chảy róc rách”.

Những năm đầu thập niên của thế kỷ 20, những làng quê nghèo như làng Ngân Sơn của Võ Hồng thì tấm lịch và cái đồng hồ dường như vẫn rất còn xa lạ. Nhưng chính vì không biết đến cái đồng hồ và tờ lịch nên những đứa trẻ ở vùng quê này ngồi trông đợi cái Tết đến vô cùng thơ mộng dưới cái nhìn của Võ Hồng trong Ngày xuân êm đềm: “Đối với tâm hồn ngây thơ của nó, cảnh và vật nói nhiều hơn tháng ngày. Nghe con Tu Hú kêu nó nghĩ đến những cái vú dẻ chín vàng ngọt lịm và nó nghĩ 'tháng Ba mùa gặt tới”.

Nhìn bà hàng xóm gánh đôi thúng xếp đầy những trái bắp nếp luộc hơi nóng lên ngun ngút, nó cảm nghe mùi ngọt thơm của hột bắp dẻo nghiền tan dưới răng và nó nói thầm “tháng Tám rồi sắp mưa lụt”. Còn ngày Tết thì luôn luôn được báo bằng những dãy cúc, vạn thọ”.

Người dân quê chuẩn bị đón tết rất sớm, Trong ngày xuân êm đêm Võ Hồng cho biết “manh nha từ đầu tháng mười một với những cơn mưa nhẹ, mưa gieo cải, cái Tết thấp thoáng mơ hồ với những rò cãi, ngò, xà lách, tàn ô nằm vuông vắn ở hầu hết mọi sân nhà, cái Tết lớn dần lên với những bụi hoa vạn thọ, cúc đại đóa, thược dược phát chồi sum suê và bắt đầu ra nụ”.

Đó là việc của người lớn. Còn trẻ con thì niềm vui duy nhất là xin tiền mẹ để đi mua cho được con gà cồ làm bằng đất nung, có khoét cái lỗ ngang hông, khi thổi thì phát ra tiếng gáy như con gà cồ thật.

Nhưng bây giờ đời sống đô thị đã tràn ngập khắp nơi, tất nhiên những con gà cồ đất cũng không còn nữa, nên tác giả ngày xuân êm đềm chỉ còn biết “ngậm ngùi nhìn cái di tích của thời ấu thơ êm đềm không còn nữa, có còn chăng cũng chỉ trong ký ức bề bộn của chàng mà thôi”.

Nhưng có một cái mà đời sống đô thị không thể nào xóa bỏ được, đó là nắng xuân. Trong một truyện ngắn khác có tên là lễ cúng trường Võ Hồng đã ghi lại cái nắng của một buổi sáng cuối năm nơi làng quê Ngân Sơn của ông. Tôi nghĩ rằng, bất cứ làng quê nào, vào cuối năm cũng đều có một buổi sáng nắng rất đẹp chẳng khác nào làng quê của Võ Hồng như thế này:

“Thật là đẹp những ngày nắng đầu mùa. Nắng vàng nhẹ, không khí trong suốt khiến cảnh vật sáng tưng bừng. Đứng ở bến đò Thiện Đức có thể nhìn thấy rõ bầy bò lội qua bến đò gạch cách đó hai cây số. Bờ tre ở Phú Hội, rặng dương ở Mằng Lăng hiện lên thành một dãi xanh ngăn ngắt và dãy núi cát ở mũi Vũng Lắm màu vàng nhạt, sáng óng ánh mặt trời’.

Trong thi ca hiện đại cũng có nhiều câu thơ nói về nắng, ví dụ như trong Lửa Thiêng của Huy cận: “ôi nắng vàng sao mà nhớ nhung”, hay trong tập Mưa Nguồn của Bùi Giáng “một buổi trưa nắng vàng in trên tóc.”

Dùng nắng để diễn tả tâm trạng vui buồn, hay cái đẹp trên mái tóc người con gái thì ta thường bắt gặp. Nhưng dùng nắng để diễn tả giọng nói của người con gái thì, nếu tối không lầm chỉ có Võ Hồng. Trong truyện ngắn Hoa Khế Lưng Đồi ông viết: “giọng nói ấy như có chứa ánh nắng trên đồng lúa chín màu vàng, là hơi thở của những chùm hoa màu đỏ”

Vậy là đúng như Võ Hồng đã phát biểu trong tác phẩm Trầm Tư của ông: “nghệ thuật là thấy được cái nhỏ nhất chưa ai thấy, nghe được cái nhẹ nhất chưa ai nghe và diễn tả bằng ngôn ngữ chưa ai dùng. Là tránh xa những vết cũ”.

Ở đây, trên đồi cao vắng vẻ vào những buổi sáng hay buổi chiều cuối năm, tôi vẫn thường ngồi nhìn những vạt nắng nơi các rặng núi bên kia đồi, rồi tự nói lê thê với chính mình rằng, mai này “đi lìa xa xứ sở của mặt trời” thì có lẽ cái mà tôi luyến tiếc nhất không gì khác hơn là một chút nắng đẹp của những buổi chiều cuối năm nơi một làng quê của tuổi thơ mà bây giờ đã quá xa xôi.

Những bài Thơ Xuân - Huyền Không Thích Mãn Giác

Huyền Không Thích Mãn Giác (1929-2006): 

Những bài Thơ Xuân

TA GỌI XUÂN VỀ
Los Angeles, Xuân Tân Dậu

Ta gọi xuân về, xuân ở đâu

Núi sông xa lạ nắng vương sầu

Tâm tư một kiếp còn nguyên vẹn

Thế sự bao lần hòa biển dâu

Ta gọi xuân về, xuân vẫn đang

Mênh mông trời biển gió lang thang

Ngồi trong đêm lạnh quê hương nhớ

Chùa cũ, vườn xưa hoa cải vàng

Ta gọi xuân về, xuân đến chưa

Hồn xuân chưa đến giữa mong chờ

Hương xuân chưa ấm hồn dân tộc

Ngày tháng đi về trong ước mơ

Ta gọi xuân về, xuân quá cao

Lệ đâu ray rức mãi tuôn trào

Chuông xưa không đánh mà vang vọng

Tiếng pháo giao thừa mãi khát khao

Ta gọi xuân về, xuân đại dương

Khói chiều lam quyện bóng quê hương

Sóng dâng dào dạt tình thương nhớ

Nam Việt kêu hoài vẫn nhớ thương

Ta gọi xuân về, xuân ở đây

Hai tay nâng một đóa hoa này

Đong đưa cánh bướm vàng bay đến

Đã thấy xuân về với cỏ cây

Ta gọi xuân về, xuân bướm bay

Trang Sinh nằm mộng biết bao ngày

Thời gian dù có ngàn năm nữa

Xuân đến lâu rồi, ai có hay

Ta gọi xuân về, xuân của ta

Tâm xuân tô điểm cả Ta Bà

Như trăng chiếu xuống khắp trần thế

Mỗi một con người mỗi đóa hoa

Ta gọi xuân về, xuân tự nhiên

Thoáng trong hơi thở có hương Thiền

Cành mai, khóm trúc vương mùi Đạo

Thế giới trong ta lắng não phiền

Ta gọi xuân về, xuân lặng thinh

Đẹp như trời mộng Kim Cang Kinh

Trước chùa một cánh đào xinh nở

Là cả vườn xuân của thái bình

 

CHÂN NHƯ HOA NỞ

Trăm năm về trước là chi

Nghìn năm sau nữa ích gì thế gian?

Hồn ta lạc lỏng cơ hàn

Bơ vơ như thuở không gian không người

Hỡi ôi! Thế kỷ ta ơi

Phi thuyền mấy chiếc ra đời chu du

Không gian nào có ngục tù

Thì gian nào có hận thù làm chi

Địa cầu muôn nẽo đường đi

Chiếc thân nhỏ bé nghĩa gì mênh mông

Biển đời lấp lại thành sông

Cung hằng sẽ dựng tượng đồng người xưa

Tâm linh thoáng hiện bao giờ

Chân như hoa nở muôn bờ bến xa

Ba ngàn thế giới… hằng sa

Lời xưa Phật dạy chói lòa hôm nay

ĐẦU XUÂN

Gương sáng đầu xuân soi quá khứ

Sáu mươi tuổi chí có già không

Bình minh nắng dậy cười sinh tử

Khi biết thị phi như đóa hồng

Thiền tọa bao đêm mờ dĩ vãng

Xuân về bỗng ngộ kiếp phù du

Giận mình chưa biết quên ngày tháng

Gót mộng trăm năm xóa mịt mù

Vũ trụ phiêu lưu chân đạo sĩ

Càn khôn mòn lối bước thong dong

Trên môi tự tại đầy hoan hỉ

Nghe cả hồn vui, rộn cả lòng

Mây trắng mượn về thăm nước Việt

Chùa xưa còn giữ nét rêu phong

Chuông xưa còn vọng trong tha thiết

Nhớ mãi muôn đời nợ núi sông

Chuỗi hạt lên hương bừng ánh sáng

Rạng ngời tâm sự thoáng bay qua

Giao thừa là phút vui vô tận

Tuổi chẳn sáu mươi mắt chẳng lòa.

 

ĐÊM XUÂN CẦU NGUYỆN
Tokyo, đêm giao thừa Quý Mão 63

Mùa Xuân rồi lại mùa xuân

Tháng ngày tuần tự xoay vần theo nhau

Cỏ hoa tô điểm sắc màu

Có con bướm trắng bay vào mênh mông

Chân như là chốn vô cùng

Biển xanh, mắt rộng ai trông cuộc đời

Vui gì khi lá vàng rơi

Vui gì khi thấy hoa cười nắng xuân

Bụi vàng gió thổi phân vân

Tha hương một bóng quên dần trời mây

Không gian còn ánh trăng đầy

Soi trong vũ trụ từ nay huy hoàng

Sông Hằng nước chảy lang thang

Có con Hạc trắng bay ngang thuở nào

Gió về, nước dợn lao xao

Lòng không đóng cửa: ra vào thiên thu

Sương ơi, đừng phủ trăng mù

Cho lòng giải thoát vi vu dặm ngàn

Xuân đi, dù lắm hoa tàn

Trước sân có nhánh mai vàng xinh xinh

Chắp tay cầu nguyện thanh bình

Buồm xuôi, gió thuận, gập ghềnh qua nhanh

Đêm nay nguyên đán tâm thành

Nghe hương trầm thoảng về quanh mái nhà.

XUÂN ĐÃ VỀ CHƯA
Los Angeles, Xuân Nhâm Tuất

Xuân đã về chưa ở xứ người

Buồn vui lẫn lộn xót xa ơi

Thương xuân tuyết trắng trên đầu núi

Nhớ nước, làm sao nở nụ cười

Xuân đã về chưa sưởi ấm lòng

Soi gương thấy mặt nhớ mình không

Ai mang tất cả hồn xưa cũ

Ấp ủ trong người nợ núi sông

Xuân đã về chưa quá khứ sầu

Hương trầm thoang thoảng khói bay đâu

Mùa Xuân hội ngộ bao giờ đến

Quốc hận ai đành chôn biển sâu

Xuân đã về chưa trên bước đường

Con tim sáng rực ánh quê hương

Bạc đầu vẫn nhớ hờn vong quốc

Có ngại ngùng chi vạn dặm trường

Xuân đã về chưa hãy dặn lòng

Giao thừa gợi nhớ kiếp lưu vong

Giang tay đón nhận tình dân tộc

Thâm nhập trong người nỗi nhớ mong

Xuân đã về chưa nhắc nhở ai

Quê hương, Đạo pháp vấn vương hoài

Mỗi lần xuân đến nghe ray rức

Bao phủ quanh ta tiếng thở dài

Xuân đã về chưa nối đạo tình

Đời ta nguyện vẹn tuổi bình minh

Lòng ta chan chứa nguồn sinh lực

Quyết tạo mùa xuân đất nước mình

Xuân đã về chưa giữa phố phường

Mai vàng từng cánh nhớ quê hương

Đạo tình dân tộc keo sơn quá

Dâu biển không sờn chí hướng dương

Xuân đã về chưa với nụ cười

Buồm hồng rẽ sóng vượt ra khơi

Thành tâm khấn nguyện mười phương Phật

Đã đứng lên rồi cố tới nơi.

 

XUÂN MỚI 

Ô hay xuân đến bao giờ nhỉ

Nghe tiếng hoa khai bỗng giật mình

Sáng nay thức dậy choàng thêm áo

Vũ trụ muôn đời vẫn mới tinh.

XUÂN Ở PHƯƠNG NÀO
Los Angeles, Xuân Quý Hợi

Xuân ở phương nào đã đợi lâu

Sương khuya phủ xuống vướng mây sầu

Nghìn trùng non nước xa xăm quá

Tết đến đây rồi, Xuân ở đâu?

Xuân ở phương nào có đến không

Chấp tay cầu nguyện ánh Xuân Hồng

Thiền Môn rộng mở chờ năm tháng

Nước chảy xuôi dòng qua mấy sông

Xuân ở phương nào giữa thế gian

Cải xanh chưa có những hoa vàng

Chập chờn bướm cũ không về nữa

Trăng nước soi đời thấy ngổn ngang

Xuân ở phương nào biết nói sao

Hàng tùng đứng ủ những chiêm bao

Tháng ngày qua lại mây không vướng

Thầm nhớ xuân xưa mỗi độ nào

Xuân ở phương nào có biết chăng

Ra đi ai chẳng ước mong rằng

Quê hương mờ bóng đầy thương nhớ

Đã mấy xuân về không nói năng

Xuân ở phương nào chẳng thấy sang

Ở đây cũng có đóa mai vàng

Hương trầm phảng phất ngàn năm trước

Xuân đạo chưa về lạnh thế gian

Xuân ở phương nào đợi ở đây

Ngàn xưa còn lại bóng trăng gầy

Hồng chung ngân nhẹ trong đêm vắng

Xóa nhạt não phiền vướng núi mây

Xuân ở phương nào thấy xuyến xao

Đèn khuya chiếu sáng cả tâm bào

Con chim về hót trên cành liễu

Có phải xuân về gọi đó sao

Xuân ở phương nào ta đã quên

Sơn hà cẩm tú bóng in thềm

Ngày đêm niệm Phật qua năm tháng

Trước cổng, tùng xưa quên cả tên.

 

XUÂN VẪN CÒN ĐÂY

Mây trắng bay về tận cố hương

Trăng xưa sáng ngập mấy con đường

Mai vàng tự thuở ngàn năm trước

Hương thoáng tâm hồn dạ vấn vương

Xuân hạ thu đông cảnh bốn mùa

Ngọt ngào hòa hợp vị cay chua

Địa cầu xê dịch trong sanh diệt

Ai dẫn đêm về cho gió khua

Xuân vẫn còn đây sao nhớ trông

Muôn năm hình ảnh đóa hoa hồng

Chân không nhẹ bước lên Thiền Viện

Bốn mấy xuân rồi, có biết không

Hoa nở bên đường hương thoáng bay

Điểm trang nhân loại nước non này

Hoàng Anh về hót trên cành liễu

Đây khoảng trời xanh không đổi thay

XUÂN VỀ
Los Angeles, Xuân Tân Mùi

Xuân về chầm chậm ngoài song

Hương xuân sưởi ấm cho lòng thảnh thơi

Xuân về tô điểm cuộc đời

“Hoa đào năm trước còn cười gió đông”.

Người về ngắm đóa hoa hồng

Nhìn lên đức Phật mênh mông nụ cười

Xuân về muôn vạn hoa tươi

Thong dong tự tại trước lời sân si

Chắp tay cầu nguyện sá gì

Tâm mình thanh thoát thị phi qua cầu

Ngàn năm nước chảy về đâu

Trời xanh mây trắng ai sầu mặc ai

Xuân về với tháng năm dài

Với hương đạo hạnh thơm hoài nhân gian

Xuân về mang cả hân hoan

Trao cho nhân loại ngập tràn niềm vui.

NỤ CƯỜI XUÂN
Chùa Việt Nam, sáng ngày 02 tháng 01 năm 1984

Lá chuối non vừa nhú

Sáng nay bị phong trần

Thời gian không mới cũ

Còn nguyên nụ cười xuân

 

NGÀY XUÂN

Trời xuân thêu dệt bằng hoa

Nở đầy tô điểm tòa nhà biệt ly.

Hương xuân lững thững bay về,

Giữa bao buồn tủi nặng nề xót thương!

Trời xuân thêu dệt bằng hương

Hòa cùng gió sớm đượm nhuần nước non.

Đặt ta vào chốn linh hồn

Dịu dàng cất bước lên đường tương lai.

Năm xưa: cũng một ngày này,

Xuân về với cảnh tượng đầy ước mong.

Và muôn hoa, với sắc hồng,

Hẹn ta những bước ngược dòng sầu thương.

Giờ đây xuân lại lên đường,

Ta đi giữa lối đoạn trường đầy hoa.

Lòng ta nhè nhẹ êm hòa

Tung lên cùng gió xóa mờ hư không…