A TRIBUTE TO THẦY TUỆ SỸ: RARE THOUGHTS ON THE TRANSLATION OF “Dreams on the Peak of the Mountain Poems by Tuệ Sỹ | Explained and Translated by Terry Lee”
Our teacher, Thầy Tuệ Sỹ, passed away a year ago. As his students, admirers, and fellow countrymen, we want to memorialize and honor him. Mr. Terry Lee is no exception. This book, Dreams on the Peak of the Mountain Poems by Tuệ Sỹ | Explained and Translated by Terry Lee, is his contribution to this cause.
Terry Lee's translations of Tuệ Sỹ's poetry beautifully capture the Zen Buddhist monk-scholar-poet's complex feelings. Terry, who I had the honor of translating with him some of the works of Thầy Tuệ Sỹ, preserves not only the spiritual overtones of Thầy's poems but also their introspective beauty by approaching every line with attention, detail, and correctness.
Nearly all of Thầy Tuệ Sỹ's poetry was gathered and translated by Terry Lee, who then arranged it into seven volumes in the following chronological order:
Volume 1: Celestial Realms Of Distant Dreams: 9 poems, written before April 30, 1975. Volume 2: Dreams On The Peak Of Trường Sơn: 34 poems, written in Vạn Giã (April 30, 1975-1978).
Volume 3: Somniloquies In Prison: 18 Poems, written during his first imprisonment (1978-1981).
Volume 4: Meditation: 8 poems, written during his second imprisonment (1984-2000).
Volume 5: Meditation Room: 32 poems, filled with Zen thoughts while in seclusion (2000-2001).
Volume 6: Refrains For Piano: 23 poems, to which he attached musical notes (2006).
Volume 7: A Thousand-mile Solitary Journey: 13 poems, about a solitary journey (2011-2012).
His translation and explanations, which combine Buddhist philosophy with themes of humanity, love, loss, and existential yearning, provide a unique glimpse into the poet's universe. In poems like "A Sky Bird" and "Celestial Realm of a Previous Lifetime," Terry deftly negotiates difficult imagery, transforming the intangible—moments of spiritual revelation, the quiet solitude of meditative practice, and the cosmic scope of timeless memories—into English with astonishing accuracy. His linguistic choice appeals to readers who are unfamiliar with the cultural setting while also respecting the rhythm and formality of Vietnamese literary traditions. Terry Lee's translations of Tuệ Sỹ's Zen teachings offer both an aesthetic experience and an opportunity to reflect on universal themes like impermanence, non-identity, interconnectedness, and inner calm.
Overall, the complete translation of Tuệ Sỹ's poetry is exceptional, reflecting the heart and soul of Thầy via poetry. It perfectly captures his delicate sentiments of existential longing, spiritual insight, and profound connection to the Vietnamese landscape, humanistic values, and Buddhist teachings. Tuệ Sỹ's words are beautifully translated, allowing readers from many backgrounds to immerse themselves in his peaceful universe. This work is more than just linguistic conversion; it is an artistic journey that preserves the original's thought, grace, rhythm, and calm. For that, I commend your work. Congratulations, and thank you.
Tri Ân Thầy Tuệ Sỹ: VÀI SUY NGHĨ THÔ THIỂN VỀ BẢN DỊCH “Dreams on the Peak of the Mountain Poems by Tuệ Sỹ | Explained and Translated by Terry Lee”
Mới đó mà cũng gần Lễ Tiểu Tường của Thầy Tuệ Sỹ. Là những người học trò, hay người ngưỡng mộ và là người con nước Việt, chúng ta ai cũng mong muốn tưởng nhớ và tôn vinh Thầy. Anh Terry Lee cũng không ngoại lệ. Cuốn sách này, Dreams on the Peak of the Mountain (Những Giấc Mơ Trên Đỉnh Núi): Thơ của Tuệ Sỹ | Giải Thích và Dịch bởi Terry Lee, là đóng góp của anh cho mục đích cao quý này.
Anh Terry Lee dịch thơ Thầy Tuệ Sỹ nhẹ nhàng phản ánh chiều sâu và những cảm xúc đa tầng của vị thiền sư, học giả và nhà thơ Phật giáo nổi tiếng. Anh Terry, người mà chúng tôi vinh dự được cùng dịch một số thi phẩm của Thầy Tuệ Sỹ, không chỉ lưu giữ những sắc thái tâm linh của bài thơ mà còn cả vẻ đẹp nội tâm của chúng qua sự chú ý và chính xác trong từng câu chữ. Bản dịch và những lời giải thích của anh, hòa quyện triết lý Phật giáo với các chủ đề về nhân sinh, tình yêu, mất mát và khát vọng, mang đến cho chúng ta một cái nhìn độc đáo, hiếu kỳ trong vũ trụ của một vị chân tu lỗi lạc, một học giả siêu việt và nhà thơ vô song của Phật giáo Việt Nam.
Hầu hết các thi phẩm thơ của Thầy Tuệ Sỹ đã được anh Terry sưu tập và biên dịch, sau đó sắp xếp thành bảy tập (volume) theo thứ tự thời gian như sau trong tuyển tập này:
Volume 1: Những Phương Trời Viễn Mộng | Celestial Realms Of Distant Dreams
Volume 2: Giấc Mơ Trường Sơn | Dreams On The Peak Of Trường Sơn (Trường Mountain)
Volume 3: Ngục Trung Mị Ngữ | Somniloquies In Prison
Volume 4: Tĩnh Tọa | Meditation
Volume 5: Tĩnh Thất | Meditation Room
Volume 6: Những Điệp Khúc Cho Dương Cầm | Refrains For Piano
Volume 7: Thiên Lý Độc Hành | A Thousand-Mile Solitary Journey
Ví dụ điển hình, trong các bài thơ như "Cánh Chim Trời" và "Cung Trời Cũ," Anh Terry khéo léo vượt qua những hình ảnh khó diễn đạt, chuyển hóa những điều vô hình—khoảnh khắc giác ngộ tâm linh, sự tĩnh lặng của thiền định và những ký ức vũ trụ vô tận—sang tiếng Anh với mức độ chính xác đáng kinh ngạc. Sự lựa chọn ngôn ngữ của anh vừa tôn vinh vẻ đẹp, nhịp điệu và tính trang trọng của truyền thống văn học Phật giáo Việt Nam, vừa chạm đến cảm xúc của những độc giả không quen thuộc với bối cảnh văn hóa này.
Những bản dịch tận tâm của anh Terry đưa các giáo lý Phật đà qua tư tưởng Thiền của Phật Giáo và ngôn ngữ thi ca của Thầy Tuệ Sỹ làm cho nó sống động, dễ hiểu và mang đến một trải nghiệm đậm nét đẹp thẩm mỹ về thi ca mà còn là lời mời gọi suy ngẫm về những khái niệm phổ quát như vô thường, vô ngã, tương quan và sự bình an nội tại. Xin được tán dương công đức của anh Terry trong tác phẩm song ngữ vô cùng giá này. Xin chúc mừng và cảm ơn anh.
Bạch X. Phẻ
Sacramento Ngày 01, tháng 11, 2024.
