Văn Lan/Người Việt: Tuổi teen cũng cần thực hành chánh niệm tỉnh thức để giảm căng thẳng, tuyệt vọng

 Văn Lan/Người Việt

GARDEN GROVE, California (NV) – Tiến Sĩ Bạch Xuân Phẻ và cô Chơn Nguyên vừa chia sẻ cách hướng dẫn các em tuổi teen thực hành chánh niệm tỉnh thức tại Trung Tâm Thực Tập Chánh Niệm Nam California (MPC), 12221 Brookhurst St., #240, Garden Grove, CA 92683.

Tiến Sĩ Bạch Xuân Phẻ (trái) nói về “Thiền Chánh Niệm Tỉnh Thức” cho tuổi teen. (Hình: Văn Lan/Người Việt)

Tiến Sĩ Bạch Xuân Phẻ (Tâm Thường Định) dạy môn Hóa Học tại trường trung học Mira Loma High School ở Sacramento, miền Bắc California. Ông cũng là người giảng dạy và thực hành về “Sự Tỉnh Thức,” là thành viên của Instructional Leadership Corps – một chương trình huấn luyện giáo viên, ông hướng dẫn chương trình phát triển giảng viên lãnh đạo chuyên nghiệp hợp tác giữa Hiệp Hội Giáo Viên California (CTA), Trung Tâm Chính Sách Cơ Hội Giáo Dục Stanford (SCOPE) và Trung Tâm Tài Nguyên Hội Đồng Quốc Gia Tại Trường Đại Học Stanford (NBRC).

Cô Chơn Nguyên là y tá Học Khu Centralia ở Buena Park, miền Nam California.

Trong buổi chia sẻ, Tiến Sĩ Phẻ và cô Chơn Nguyên đã trình bày một số nét chính về lý do nên thực hành chánh niệm trong đời thường, cùng với một số hình thức thực hành phù hợp với tuổi teen, và cách truyền thông giữa cha mẹ và con em.

Theo đó, thực hành chánh niệm để giảm căng thẳng trong cuộc sống và điều trị một số triệu chứng bệnh tâm lý hoặc tăng khả năng tư duy trong học tập, đã ngày càng phổ biến tại Hoa Kỳ trong hơn thập niên qua. Và cách nhận biết những vấn đề tâm lý của các em, làm sao hiểu được con cái đang tuổi mới lớn thường thay đổi rất nhiều về tâm sinh lý ngày càng được quan tâm, làm thế nào để gia đình ngày càng vui vẻ tốt đẹp hơn.

Tâm lý trẻ vị thành niên ở Mỹ bị chấn thương là một vấn nạn lớn trong xã hội Mỹ hiện nay nói chung và trong cộng đồng Việt ở hải ngoại nói riêng, khi các em chứng kiến những tai nạn giao thông, hỏa hoạn, thiên tai, bắn súng chết người bừa bãi, hay chuyện tự tử của một người bạn, chứng kiến bạo lực trong nhà hay hàng xóm, gia đình cha mẹ bất hòa thường xuyên cãi nhau hoặc chia tay…

Thống kê hiện nay cho thấy số trẻ bị chấn thương tâm lý có khai báo là khoảng 3 triệu em nhưng Bộ Y Tế phỏng đoán là có tới 5 triệu vì không có sự báo cáo từ gia đình, hoặc do không hiểu biết hoặc do giấu giếm của gia đình. Đây là một con số rất đáng quan ngại. Và sau khi con em trong gia đình mắc phải những vấn đề về tâm lý, cha mẹ phải như thế nào.

Cả hai diễn giả đều cho rằng khoa học ngày nay đã chứng minh thực tập chánh niệm là một phương cách tích cực và hữu hiệu để giảm stress, giảm thiểu những căng thẳng trong quan hệ gia đình, việc làm, xã hội. Khoa học cũng đã chứng minh những lợi ích của chánh niệm đối với não bộ của con người, thiền định cũng giúp “bộ não trên” phát triển mạnh hơn, tạo thêm các hóa chất tích cực cần thiết giúp cuộc sống lạc quan hơn.

Tại buổi hội thảo, Tiến Sĩ Bạch Xuân Phẻ xúc động kể câu chuyện một người học trò của ông đã tự tử vì cha em không chấp nhận sự thật rằng em là người đồng tính.

Một trong những tài liệu trong buổi hội thảo “Thiền Chánh Niệm Tỉnh Thức.” (Hình: Văn Lan/Người Việt)

Trong cuộc đời đi dạy, ông cũng đã gặp nhiều trường hợp các em học sinh tự tử vì không thể kiểm soát được những cảm xúc trong cuộc đời mình. Chính vì những điều này đã thôi thúc ông hướng dẫn các em thực hành chánh niệm trong lớp học, bởi vì khi kiểm soát được những nỗi tuyệt vọng, sự căng thẳng khi gặp phải nghịch cảnh, các em sẽ không chọn cái chết.

Khi biết thực hành chánh niệm sẽ đem lại một cảm giác, một sự nhận thức rõ rệt trong từng hành động. Nói đơn giản, chánh niệm không phải cố gắng làm cho tâm trí dứt sạch mọi sự suy nghĩ, ngược lại, việc thực hành chánh niệm chỉ với mục đích chú ý đến khoảnh khắc hiện tại, đặc biệt là những suy nghĩ, cảm xúc mà không phán xét, bất kể điều gì đang xảy ra.

Để thực hành chánh niệm tỉnh thức một cách sinh động hơn, cô Chơn Nguyên cho mọi người thực tập ăn một trái quýt trong chánh niệm bằng cách ăn chậm rãi. Lúc đó trái quýt được cảm nhận qua nhiều giác quan, như mắt nhận thấy được màu sắc, hình dạng trái quýt. Tay bóc vỏ cảm nhận được sự trơn láng của vỏ cùng những múi quýt mềm mại, mũi ngửi được hương thơm của vỏ quýt. Khi cắn vào múi quýt, những vị chua ngọt chảy vào miệng. Ăn quýt như vậy còn cho ta thấy được công sức của người nông dân, để biết ơn người, ơn đời.

Tiến Sĩ Phẻ cũng hướng dẫn một số phương pháp theo dõi hơi thở có thể áp dụng cho các em học sinh. Ngồi thẳng lưng nhưng buông lỏng trên ghế, theo dõi hơi thở vào ra để làm tâm lắng đọng. Việc theo dõi hơi thở có thể được kết hợp với nuôi dưỡng lòng yêu thương, từ bi với người khác. Và người đầu tiên mà mình cần thực tập thương yêu đó chính là bản thân mình. Thực tập khi bắt đầu ngồi theo dõi hơi thở với lời cầu nguyện: “Thở vào, tôi nguyện cho tôi được bình an. Thở ra, tôi nguyện cho tôi được bình an…,” “Thở vào, tôi nguyện cho cha mẹ tôi được bình an…,” “Thở vào, tôi nguyện cho những người chung quanh tôi được bình an…”

Nhiều phụ huynh gốc Việt biết lợi ích của chánh niệm, nhưng không biết làm sao để thuyết phục con em ở tuổi teen chịu thực hành tại nhà. Các em nên bắt đầu thực hành như thế nào là phù hợp?

Theo Tiến Sĩ Phẻ, theo dõi hơi thở là một hình thức đơn giản nhưng vô cùng hiệu quả để bắt đầu. Hơi thở giống như cái neo để buộc tâm trí dừng lại trong giây phút hiện tại. Theo dõi được hơi thở vào ra một cách nhẹ nhàng, tâm trí sẽ có được những giây phút tĩnh lặng hết sức cần thiết.

Buổi hội thảo cũng nêu ra cách cha mẹ nên sử dụng cách thức đối thoại thế nào để khuyên bảo con em mình thực hành chánh niệm? Tiến Sĩ Phẻ cho biết nhiều em học sinh tâm sự rằng không thể nói chuyện được với cha mẹ, thường xuyên xung khắc với cha mẹ vì không có sự cảm thông. Vì vậy, cha mẹ hãy nói với các em bằng lòng yêu thương và sự cảm thông.

Trong giờ thực hành chánh niệm cũng có những động tác của thân, khi mọi người được hướng dẫn những động tác nhẹ nhàng trong hít thở để hoàn tất buổi thực hành chánh niệm.

Quang cảnh buổi hội thảo “Thiền Chánh Niệm Tỉnh Thức.” (Hình: Văn Lan/Người Việt)

Tiến Sĩ Bạch Xuân Phẻ kể, từ năm 2014, ông cùng CTA tổ chức những khóa huấn luyện “Tỉnh Thức” cho khoảng trên 3,000 giáo viên thuộc nhiều học khu ở California thuộc mọi sắc tộc, tôn giáo khác nhau.

Cô Chơn Nguyên cũng thành công trong việc đưa thực tập chánh niệm tỉnh thức đến với một số trường học tại học khu của mình. Cô chia sẻ kinh nghiệm cá nhân rằng, cô nhận ra ngay các học sinh tiểu học cũng có những dấu hiệu của căn bệnh căng thẳng lâu dài về tâm lý. Kết quả là phương pháp thực hành chánh niệm đơn giản của cô đã được các trường chấp nhận.

Kết thúc buổi hội thảo, Tiến Sĩ Bạch Xuân Phẻ kêu gọi mọi người cùng tham gia phổ biến cách thực hành chánh niệm đến với các em tuổi teen. Những buổi hướng dẫn tuổi teen thực hành chánh niệm tại MPC là một dự án trong tương lai, cần có sự góp sức của nhiều người.

Muốn biết thêm chi tiết và tham dự các buổi sinh hoạt của MPC, xin liên lạc email: chanhuyen@gmail.com hoặc nguoivietnam06@gmail.com. [qd]

Nguồn: Người Việt

Nguyện Tiếp Nối Thầy

A promise is a promise - a promise of continuation

So, another great master just left us
There is no beginning or ending, beyond the hill of life and death.
This realm is an illusory dream, but our love for the Dharma is eternal.

Nguyện Tiếp Nối Thầy

Vậy là Ôn đã đi rồi
Vô sinh vô diệt qua đồi tử sinh
Trần gian huyễn mộng chung tình!

Tuệ Sỹ, a Bodhisattva, or an Enlightened Being, of Our Time - Tuệ Sỹ, một vị Bồ Tát, hay một trí giả của thời đại chúng ta

 Tuệ Sỹ, a Bodhisattva, or an Enlightened Being, of Our Time  

I had known Tuệ Sỹ for a long time and met him face to face four times in Vietnam. I heard about his health condition over a year ago, and my hope went up and down with the condition of his treatment. When he told me that he didn’t know whether he would survive to see the book in print, I immediately informed Milkweed and asked if that could be speeded up. I am thankful that Milkweed did adjust the editing process, and we were able to send Tue Sy several early printings of the book. When the final release came in June of this year, Tue Sy expressed his great happiness in seeing it.

Tuệ Sỹ occupies a unique position in Vietnamese history and literature at the present time. More than just a poet, he was a Zen poet, not “Buddhist” in the external, doctrinaire sense, but Buddhist in its ultimate significance, to be true to his compassion and love of his people and his country. He had suffered to the depths of his being and risen to a height rarely seen in modern times.

He had a command not only of Eastern thoughts and disciplines, but also had a great knowledge of Western philosophy and ideas. He was the first to introduce the works of Michael Foucault to the Vietnamese audience. The author of over 50 works in the translation of Buddhist sutras plus other works on philosophy and literature, he is recognized as one of the most important Buddhist scholars in Vietnam. He was also the teacher in many Dharma talks available on YouTube.

Tuệ Sỹ’s poetry has been received with great acclaim by Vietnamese intellectuals and writers, not only inside the country but also abroad. It has been reviewed by the most notable critics, poets, and writers of Vietnam, all with high praises. His poems speak directly to the spiritual poverty of the country and his own difficulties in changing it. There is undoubtedly a certain sadness in it, but it’s a heroic sadness with a deep flavor of Zen. 

When Tuệ Sỹ published “Su Dongpo, Field of Distant Dreams'' (Tô Đông Pha, Những Phương Trời Viễn Mộng) in 1970, a great reconstruction of Su Dongpo’s dramatic life and his many Zen-filled poems, he wrote: “That’s a risky and dangerous section of the road. On that section, his poems resonate like a strange echo. Extremely heart-breaking, blended with a soaring spirit yet imbued with a sincere longing for a distant hope.” It is an apt description of Tue Sy’s own life and poetry.

 

Once I decided, as mountain stars decided

Once again, I fell headlong into misfortune

The same afternoon clouds, wind, same sky

The same life, still listening to troubling stories

Still living and dying with pretense and devastation

                                                (A Recollection)

Thích Phước An recounted the story of his many trips around 1976 to Vạn Giã forest to visit Tuệ Sỹ who was living there alone, working on a piece of freshly cleared land the way often done by the ethnic minority. Tuệ Sỹ built a small hut himself,  and with only an oil lamp as companionship, he struggled to cultivate that piece of freely captured land surrounded by an immense forest. The road that led there was a dirt path, muddy and slippery in the rainy season.  

In those years, Tuệ Sỹ carried with him a great deal of suffering and indignation that he could not share with anyone. He found himself surrounded in a society that had been driven to the ground, and most of his co-religionists unable to freely carry out their mission. The U.S. embargo certainly played a major role, but the new government made mistakes. The suppression of an independent Buddhist church wasn’t new; it had been a government policy in North Vietnam and continued, with reduced intensity, to be applied in the South.

Ten years later you crossed streams and forests 

Saw your country as bloody abandoned fields

Evening smoke fades like wounded souls

Each river, each stream of blood and tears overflows

………………..

The day you came back to the ancient city

The roads were still shadowed with sorrow’s smoke

Eyes still glint with timeless indignation

As fresh as rain in the borderlands, as true

                                     (The Years Away)

Perhaps what most demonstrates Tuệ Sỹ’s quiet courage and indomitable spirit was the time he was finally released in September 1998. That was when after two years in the re-education camp, and then 14 years in prison, the government wanted to set him free. But before doing that, they asked him to sign a letter  requesting leniency to be submitted to the President of the country. He refused, saying  We haven’t recognized the validity of the court, the legality of the charge. If you have no right to imprison us, how do you have the right to be lenient or to pardon us?” The release was withdrawn. He went on a 10-day fast and was released. 

In a letter sent to the young monks and nun at Hue in November 2003, Tuệ Sỹ wrote:

“A person who has taken the order at the time starts out, he has to orientate towards the great sky, his character and body cannot follow the worldly. He cannot let himself please the false values of the world; he cannot bow to tyrannical power and violence.... In the past, when the King and lord demanded that the Buddhist monks bowed their heads to receive the Court’s titles and emoluments, our Patriarchs were ready to put their heads under sharp swords to maintain the honor of those who had taken the order, to follow the fearlessness and stainlessness of the Buddha’s Noble Disciples, as revealed in the rule “Sramanas (Monks) do not revere Kings and princes.”

In those words, we can find Tuệ Sỹ himself, who had stood his ground against powerful forces arrayed against him, who had maintained his composure and fidelity to his ideals, and who had continued to advocate for a path that he believed would bring about genuine peace and happiness for his people. He is, as demonstrated by his actions, a Bodhisattva of our time.

How did Tuệ Sỹ train himself to be such a colossal pillar of Buddhism, vast in his command of the doctrines, and eminent in his ardent practice? Tuệ Sỹ paid tribute to the generation of teachers who had molded him:

“Who could say anything about those ancient roots, in the shadow of the stream that can be now clear, now muddy? Students of our generation have grown up under the protection of such ancient roots; some recognize that, and some do not. Not so few students were uprooted by the flood, got pulled along in life. For those who have matured in the shadow of Hue’s mountain pagodas, no one fails to note at least one of those ancient roots in the Zen forest, who had, for a time, by his sternness, maintained the strict principles of the Buddhist forest.”

That Buddhist tradition has been passed along over two thousand years. It is this tradition, this way of living, this ideal of life, and this master-student relationship that Tuệ Sỹ wanted to preserve for all posterity. Upon his shoulders are not just his personal idiosyncrasies, but the shadows of thousands of Zen masters whose self-sacrificial lives stretch far into Vietnam history.

Tuệ Sỹ once wrote to his students:

“You should be proud, proud with the innocent pride and fair-mindedness of youth, from this landmark period, that you have once and forever stood up on your own two feet, and with the eyes of wisdom and great courage looking fearlessly at the inane power of the world, you will find your own path to do things for yourselves and for others.”

Tuệ Sỹ’s poetry is the soaring flight of a new eagle in the history of Vietnamese literature and culture. Vietnam has had a history of Zen poems, stretching back all the way to the 10th century, but there exists no poems the like of Tuệ Sỹ. His poems function both as a plaintive song of someone deeply hurt by the going-ons in the world and a compassionate envelopment of all the sufferings around him. This shows his Great Compassion (Mahakaruna), encompassing all sentient beings. 

This is dedicated to the unbounded zeal and spiritual fortitude of a Bodhisattva of our time. Tuệ Sỹ may have left us, but his life and his work remain a model for all of us for decades to come. 

 Nguyễn Bá Chung

Tuệ Sỹ, một vị Bồ Tát, hay một trí giả của thời đại chúng ta

Tôi biết Thầy Tuệ Sỹ đã lâu và đã gặp mặt Thầy bốn lần ở Việt Nam. Tôi đã nghe về tình trạng sức khỏe của Thầy hơn một năm trước và niềm hy vọng của tôi ngày càng giảm với tình trạng điều trị của người. Khi Thầy nói với tôi rằng không biết liệu mình có sống sót để xem cuốn sách (Dreaming the Mountain - Giấc Mơ của Núi) được in hay không, tôi ngay lập tức thông báo cho Nhà xuất bản Milkweed và hỏi liệu tốc độ xuất bản có được đẩy nhanh hay không. Tôi rất biết ơn vì nxb Milkweed đã điều chỉnh quá trình biên tập và chúng tôi đã có thể gửi cho Thầy Tuệ Sỹ một số bản in đầu tiên của cuốn sách. Khi cuốn sách cuối cùng ra mắt vào tháng 6 năm 2023, Thầy Tuệ Sỹ bày tỏ niềm vui lớn khi được xem nó.

Thầy Tuệ Sỹ chiếm một vị trí đặc biệt trong lịch sử và văn học Việt Nam ở thời điểm cận đại. Thầy không chỉ là một nhà thơ, ông còn là một nhà thơ Thiền, không phải là “Một người con Phật” theo nghĩa bề ngoài, giáo điều, mà là Phật giáo theo ý nghĩa tối thượng, trung thực với lòng từ bi và tình yêu thương dân tộc, quốc gia của mình. Thầy Tuệ Sỹ đã phải chịu đựng đến tận cùng bản thể mình và đã vươn lên đến một tầm cao hiếm thấy ở thời hiện đại.

Thầy không chỉ uyên thâm các tư tưởng và nguyên tắc phương Đông mà còn có kiến thức sâu rộng về triết học và tư tưởng phương Tây. Thầy Tuệ Sỹ là người đầu tiên giới thiệu tác phẩm của Michael Foucault tới độc giả Việt Nam. Là tác giả của hơn 50 tác phẩm dịch kinh Phật cùng các tác phẩm khác về triết học và văn học, Thầy  được công nhận là một trong những học giả Phật giáo quan trọng nhất ở Việt Nam. Thầy Tuệ Sỹ cũng là người giảng dạy nhiều bài pháp thoại còn lưu lại trên YouTube.

Thơ Tuệ Sỹ được giới trí thức, nhà văn Việt Nam không chỉ trong nước mà cả hải ngoại đón nhận nồng nhiệt. Thơ người đã được các nhà phê bình, nhà thơ, nhà văn nổi tiếng nhất của Việt Nam đánh giá cao. Bởi những bài thơ của Thầy nói trực tiếp đến sự nghèo nàn tâm linh của đất nước và những khó khăn của chính người trong việc thay đổi nó. Chắc chắn trong đó có một nỗi buồn nào đó, nhưng đó là một nỗi buồn man mác của một người hùng tâm mang đậm hương vị Thiền.

Khi Tuệ Sỹ xuất bản tác phẩm “Tô Đông Pha, Những Phương Thiên Viễn Mộng” vào thập niên 1970, một sự tái hiện vĩ đại về cuộc đời đầy kịch tính của Tô Đông Pha và nhiều bài thơ đậm chất Thiền của ông, Thầy viết: “Đó là đoạn đường gian nan hiểm trở. Trên đoạn đường đó, thơ ông vang lên những tiếng dội lạ lùng. Khổ đau cùng cực, trộn lẫn với hào khí ngất trời; nhưng lại đượm những chân tình hoài vọng xa xôi.” Đó là sự mô tả thích hợp về cuộc đời và thơ ca của Thầy Tuệ Sỹ.

Một lần định như sao ngàn đã định

Lại một lần nông nổi vết sa cơ

Trời vẫn vậy vẫn mây chiều gió tĩnh

Vẫn một đời nghe kể chuyện không như

Vẫn sống chết với điêu tàn vờ vĩnh

                                               (Hồi Niệm)

Thầy Thích Phước An kể lại nhiều chuyến đi vào rừng Vạn Giã vào năm 1976 để thăm Thầy Tuệ Sỹ, khi một mình Thầy sống trên mảnh đất mới khai hoang như cách của đồng bào dân tộc thiểu số. Thầy Tuệ Sỹ tự mình xây một túp lều nhỏ, chỉ với chiếc đèn dầu làm bạn đồng hành, ông đã cật lực cày cấy mảnh đất tự chọn được bao quanh bởi rừng bạt ngàn. Con đường dẫn tới đó là một con đường đất đỏ, lầy lội và trơn trượt vào mùa mưa.

Những năm tháng ấy Thầy Tuệ Sỹ mang theo mình biết bao đau khổ, phẫn nộ mà không thể chia sẻ cùng ai. Ông thấy mình bị bao vây trong một xã hội đã bị đẩy xuống đất đen và hầu hết những người đồng đạo với ông không thể tự do thực hiện sứ mệnh của hàng trưởng tử Như Lai của mình. Lệnh cấm vận của Mỹ chắc chắn đóng một vai trò quan trọng nhưng chính phủ mới đã phạm sai lầm. Việc đàn áp một giáo hội Phật giáo độc lập không phải là điều mới mẻ; đó đã là một chính sách của chính phủ ở miền Bắc Việt Nam và tiếp tục được áp dụng ở miền Nam với cường độ thấp hơn.

Mười năm sau anh băng rừng vượt suối

Tìm quê hương trên vết máu đồng hoang

Chiều khói nhạt như hồn ai còn hận tủi

Từng con sông từng huyết lệ lan tràn

...

Và ngày ấy anh trở về phố cũ

Giữa con đường còn rợp khói tang thương

Trong mắt biếc mang nỗi hờn thiên cổ

Vẫn chân tình như mưa lũ biên cương

  (Những Năm Anh Đi)

Có lẽ điều thể hiện rõ nhất lòng dũng cảm thầm lặng và tinh thần bất khuất của Thầy Tuệ Sỹ là thời điểm cuối cùng ông được trả tự do vào tháng 9 năm 1998. Đó là khi sau hai năm ở trại cải tạo và sau đó là 14 năm tù, chính quyền muốn trả tự do cho Thầy. Nhưng trước khi làm việc đó, họ yêu cầu ông ký đơn xin khoan hồng gửi Chủ tịch nước. Thầy Tuệ Sỹ từ chối, nói rằng, “ “Chúng tôi đã không công nhận giá trị của phiên tòa này, tính pháp lý của bản án này, các ông không có quyền giam giữ chúng tôi thì sao lại có quyền khoan hồng hay ân xá chúng tôi.” Lệnh ân xá bị thu hồi. Thầy Tuệ Sỹ tuyệt thực 10 ngày và sau đó được thả.

Trong thư gửi tăng ni trẻ ở Huế vào tháng 11 năm 2003, Thầy Tuệ Sỹ viết:

“Người xuất gia, khi cất bước ra đi, là hướng đến phương trời cao rộng, tâm tính và hình hài không theo thế tục, không buông mình chiều theo mọi giá trị hư dối của thế gian, không cúi đầu khuất phục trước mọi cường quyền bạo lực…. Xưa kia, khi vua chúa bắt sư tăng cúi đầu nhận tước lộc của triều đình để làm tôi tớ cho vương hầu, chư Tổ đã sẵn sàng đặt đầu mình trước gươm bén, giữ vững khí tiết của người xuất gia, bước theo dấu chân vô úy, vô cầu, của các Thánh Đệ tử, được gói gọn trong thanh quy: Sa Môn bất kỉnh Vương giả.”

Trong những lời đó, chúng ta có thể tìm thấy chính Thầy Tuệ Sỹ, người đã đứng vững trước các thế lực bạo quyền đang dàn trận chống lại mình, người đã giữ bình tĩnh và trung thành với lý tưởng của mình, người đã tiếp tục ủng hộ con đường mà ông tin rằng sẽ mang lại hòa bình và hòa bình thực sự, và hạnh phúc cho mọi người dân Việt. Thầy Tuệ Sỹ, thể hiện qua hành động của mình, là một vị Bồ Tát của thời đại chúng ta.

Thầy Tuệ Sỹ đã rèn luyện mình như thế nào để trở thành một trụ cột vĩ đại của Phật giáo, hiểu sâu rộng trong giảng diễn giáo nghĩa, và xuất sắc trong hành trì miên mật của mình? Thầy Tuệ Sỹ tri ân nhiều thế hệ Chư Tôn tiền bối đã hun đúc giáo dưỡng nên mình:

“Ai có thể nói gì về những gốc cổ thụ ấy, trong bóng soi của dòng nước khi trong, khi đục? Thế hệ học tăng chúng tôi trưởng thành trong bóng che chở của những gốc cổ thụ như vậy ; có người nhận thức được điều đó và cũng có người không hề nhận thức được; cũng không ít người bị nước lũ làm bật gốc, bị cuốn trôi theo dòng đời. Riêng những học tăng trưởng thành dưới bóng sơn môn Huế không ai lại không biết đến một trong những gốc cổ thụ như vậy của rừng Thiền, một thời bằng sự nghiêm khắc đã giữ gìn vững giềng mối của Tòng lâm”

Truyền thống Phật giáo đó đã được truyền qua hơn hai nghìn năm. Chính truyền thống đó, lối sống này, lý tưởng sống này, tình thầy trò pháp hữu này mà Thầy Tuệ Sỹ muốn gìn giữ cho muôn đời sau. Trên vai Thầy không chỉ là những cá tính riêng của ông mà còn là bóng dáng của hàng ngàn thiền sư có cuộc đời hy sinh quên mình trải dài trong lịch sử Việt Nam.

Thầy Tuệ Sỹ từng viết cho học trò của mình:

“Các con hãy tự hào, với niềm tự hào trong trắng và vô tư của tuổi trẻ, từ thời điểm cột mốc này, đã một lần và mãi mãi đứng thẳng trên đôi chân của chính mình, bằng đôi mắt trí tuệ và hùng lực mà nhìn thẳng không khiếp sợ vào quyền lực xấu ác của thế gian, tự xác định hướng đi cho bản thân để làm những việc cần làm cho chính mình và cho mọi người.”

Thơ Tuệ Sỹ là chuyến bay vút cao của con đại bàng mới trong lịch sử văn học, văn hóa Việt Nam. Việt Nam có lịch sử thơ Thiền, trải dài đến tận thế kỷ thứ 10, nhưng chưa có thơ nào giống như thơ Tuệ Sỹ. Những bài thơ của ông vừa có chức năng như một bài hát ai oán của một người bị tổn thương sâu sắc trước những gì đang diễn ra trên thế giới, vừa là một tấm lòng từ bi nhân ái bao bọc tất cả những đau khổ xung quanh  nói riêng và của nhân loại nói chung. Điều này thể hiện lòng Đại Bi (Mahakaruna) của Ngài, bao trùm hết tất cả chúng sinh.

Bài viết nhằm ghi nhận lòng nhiệt thành vô biên và sức mạnh tinh thần dũng mãnh của một vị Bồ Tát trong thời đại chúng ta. Thầy Tuệ Sỹ có thể đã rời bỏ chúng ta, nhưng cuộc đời và sự nghiệp của Thầy vẫn là tấm gương sáng cho tất cả chúng ta trong nhiều thập kỷ sắp tới.

Nguyễn Bá Chung

Tâm Quảng Nhuận | Bodhi Media lượt dịch

Chú thích:

1. Tuệ Sỹ: Tô Đông Pha, Những Phương Trời Viễn Mộng

https://thuvienhoasen.org/a18688/to-dong-pha-nhung-phuong-troi-vien-mong 

2. Thư Gửi Tăng Sinh Thừa Thiên - Huế

https://phatan.org/a3835/tuoi-tre-va-tam-tinh-cua-mot-nguoi-thay 

https://hoavouu.com/p47a22309/4/thu-gui-tang-sinh-thua-thien-hue 

3. Thích Tuệ Sỹ: Cổ thụ trong rừng thiền 
https://thuvienphatviet.com/thich-tue-sy-co-thu-trong-rung-thien/

10 bài thơ của Hermann Hesse - Pháp Hoan dịch từ nguyên tác tiếng Đức

Khi tác giả của Câu Chuyện Dòng Sông (Siddhartha) làm thơ!

10 bài thơ của Hermann Hesse

Pháp Hoan dịch từ nguyên tác tiếng Đức

___________________

Thi Sĩ

Chỉ chiếu sáng lên tôi, người cô quạnh,

Những vì sao vô tận của màn đêm,

Đài phun nước thầm thì những bài hát thần tiên,

Chỉ để mình tôi nghe, người cô quạnh

Như những giấc mơ trên miền quê giá lạnh

Trôi đi chiếc bóng đầy sắc màu của mây.

Chẳng phải căn nhà hay nông trại nơi đây

Chẳng phải cánh rừng hay đặc quyền săn bắn,

Tôi không nhận được gì, không gì cả,

Những gì thuộc về tôi sẽ chẳng thuộc về ai,

Những con suối tuôn trào phía sau bức màn cây,

Và biển cả kinh hoàng trong cuồng phong bão tố,

Và con chim trong bàn tay trẻ nhỏ,

Và tiếng hát cất lên cùng với tiếng khóc than,

Vào buổi chiều tà trong xúc cảm cô đơn,

Của một người đàn ông đang thầm thương trộm nhớ.

Những đền đài thần linh là của tôi tất cả,

Những chiếc găng tay của quá khứ đẹp xinh

Và cả mái vòm đang phát sáng lung linh,

Của thiên đường tương lai là nhà của tôi đó:

Trong chuyến bay của linh hồn lên trên miền sáng tỏ,

Nhìn vào tương lai của kẻ được ban ơn,

Tình Yêu, vượt lên trên luật lệ, giữa niềm hân hoan.

Được tìm thấy lần nữa, thiêng liêng chuyển hoá:

Người nông dân, vua chúa, thương gia và thuỷ thủ,

Kẻ làm vườn, mục tử, không bỏ sót một ai!

Tất cả sẽ ăn mừng thế giới của ngày mai.

Những chỉ có mỗi nhà thơ vắng mặt,

Kẻ mãi cô đơn, lặng im giữa vạn vật,

Kẻ mãi vác mang niềm khao khát của con người,

Một ảnh hình nhợt nhạt, kẻ mà tương lai,

Sự vẹn toàn của thế giới không còn cần đến nữa.

Với những vòng hoa trên mộ phần tàn úa,

Nhưng chẳng người nào còn nhớ đến tên ông.

*

Đôi Khi

Đôi khi, tiếng kêu của một con chim đêm

Hay cơn gió xào xạc trong những tán lá cây

Tiếng chó sủa ở trang trại nơi hoang vắng

Tôi cần lắng tai nghe, thật lâu, trong im lặng

Linh hồn tôi quay trở về,

Chốn xưa kia, trước nghìn năm quên lãng

Một con gió và một cánh chim trời

Từng như tôi và những người huynh đệ

Linh hồn tôi hóa thành một thân cây,

Một con thú và một làn mây trắng

Không quen biết linh hồn quay trở lại

Trao cho tôi câu hỏi. Nhưng tôi phải trả lời thế nào?

*

ĐÊM

Đêm và tôi không còn gì bỡ ngỡ

Ta đọc được những suy nghĩ của nhau

Ta cùng có một quê hương xứ xở

Ta đã từng là huynh đệ từ lâu.

Và giờ đây thời gian trôi lần nữa

Khép lại dần toàn bộ cuộc đời xưa!

Đêm gật đầu, vuốt ve đôi má nhỏ

Và hỏi rằng: anh đã sẵn sàng chưa?

*

Ngày Tháng Mới Nặng Nề Làm Sao!

Ngày tháng mới nặng nề làm sao!

Không một ánh lửa cho tôi sưởi ấm

Không còn mặt trời cười tôi nồng thắm

Tất cả trở nên thật trống rỗng

Tất cả thật lạnh lẽo và nhẫn tâm

Ngay cả những vì sao yêu dấu sáng trong

Cũng nhìn tôi mỏi mệt

Kể từ khi tôi học được trong tim

Rằng tình có thể chết

*

Tình Ca

Anh là con hươu còn em là nai,

Con chim là em anh cội cây già,

Mặt trời là em còn anh tuyết trắng,

Em là buổi ngày còn anh giấc mộng .

Đêm, trong mơ miệng anh hé mở

Một con chim vàng từ đó bay ra,

Tiếng hót trong cao, cánh chim rực rỡ,

Hát em nghe bài hát của tình yêu,

Hát em nghe bài hát trái tim anh bé nhỏ.

*

Qua Cánh Đồng

Trên bầu trời mây trắng vội vàng trôi

Giữa đồng hoang lạnh căm cơn gió thổi

Bóng hình ai lang thang trong chiều tối

Đứa con thất lạc của mẹ tôi

Đây đường dài xao xác lá thu rơi

Trên cành cao chim gọi bầy da diết

Và đâu đó sau những rặng núi tuyết

Là quê nhà xa lắm của tôi

*

Thời Ác Độc

Ta bây giờ câm lặng

Và không còn bài hát nào trên môi,

Đêm sẽ đến sớm thôi;

Bước chân ta dần trở nên trĩu nặng.

Hãy trao tôi tay bạn,

Bởi chặng đường phía trước còn xa xôi.

Những bông tuyết đang rơi!

Một mùa đông lạnh lùng nơi xứ lạ.

Xua tan đi băng giá,

Đâu ngọn đèn từng rọi bước chân ta?

Cánh tay bạn chìa ra!

Bởi chặng đường vẫn còn xa, phía trước.

*

Trong Sương

Kỳ lạ, trong màn sương lang thang!

Cô đơn từng bụi cây, tảng đá,

Cây không nhìn cây nữa,

Mỗi thứ đều đơn côi.

Thế giới của tôi đầy tình bạn,

Khi đời còn là ánh mặt trời,

Bây giờ, sương xuống,

Không nhìn thấy ai.

Có kẻ nào khôn ngoan,

Lại không hay bóng tối cuộc đời,

Nhẹ nhàng, không thoát được,

Ngăn cách với con người.

Kỳ lạ, trong màn sương lang thang!

Cuộc đời là nỗi cô đơn,

Không ai hay ai nữa,

Mỗi người đều đơn côi.

*

Đêm Trên Biển Khơi

Đêm, khi biển cả vỗ về tôi

Những vì sao nhạt nhòa trên trời đêm chiếu sáng

Và dàn trải trên những con sóng lớn,

Tôi buông mình tự do

Khỏi mọi hành động và tình cảm buồn lo

Tôi đứng yên và nhẹ nhàng hít thở

Một mình, cô độc, vỗ về bởi biển cả

Lạnh lẽo, im lìm với nghìn tia sáng lang thang.

Và tôi cần nghĩ về những người anh em

Ánh mắt tôi chìm sâu vào mắt họ,

Và thầm hỏi từng người, từng người rành rõ

“Bạn có còn là của tôi?

Nỗi đau tôi có là của bạn, và cả cái chết?

Bạn có cảm nhận tình yêu tôi ngày trước, cả nỗi buồn đau

Chỉ là hơi thở, chỉ là tiếng vọng xa xôi?’’

Và biển đêm dịu dàng nhìn, thật lâu, trong im lặng

Rồi dạt dào cười đáp: không.

Và không lời chào hỏi và câu trả lời nào đến từ bốn phía mênh mông.

*

Nghĩ Về Bạn Trong Đêm

Trong năm tháng ác độc này, mùa thu đến sớm.

Tôi một mình trên cánh đồng, gió lạnh thổi qua mũ,

Mưa đêm rào rạt. Còn bạn, bạn tôi ơi?

Bạn đang đứng đó – có lẽ – ngắm nhìn vầng trăng khuyết

Di chuyển theo hình vòng cung nhỏ qua cánh rừng

Trong thung lũng tối đen cùng lửa trại cháy đỏ.

Có lẽ bạn đang ngủ say trên cánh đồng thơm mùi rạ,

Và sương khuya rơi nhẹ lên chiến phục và vầng trán lạnh căm.

Hay có lẽ tối nay, trên lưng ngựa xa xăm,

Chốn tiền đồn yên tĩnh, mắt dõi nhìn, với súng trong tay,

Bạn đang thầm thì, vuốt lưng con ngựa mỏi.

Hoặc có lẽ – bạn đang nghỉ qua đêm

Như vị khách trong lâu đài xa lạ

Lặng lẽ viết một bức thư dài trong ánh đèn mờ tỏ,

Tay gõ nhẹ lên phím dương cầm bên cửa sổ

Dò dẫm từng âm thanh –

‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ – ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍Hoặc có lẽ

Bạn đang nằm chết, lặng câm

Và trong đôi mắt nghiêm nghị, thân thương

Không còn ánh ngày rọi chiếu

Và bàn tay thẫm nâu héo rũ,

Cùng vầng trán rách bươm.

Ôi, nếu như tôi, một lần, trong ngày ấy

Về tình yêu của tôi thổ lộ

Tôi đã quá ngại ngùng để nói ra!

Nhưng bạn biết… và khẽ gật đầu

Đâu đó đêm nay, trước lâu đài xa lạ

Khẽ gật đầu trên lưng ngựa trong rừng khuya lạnh giá

Khẽ gật đầu trong giấc ngủ vùi giữa đống cỏ khô

Và bạn mỉm cười, nơi xa, thầm nghĩ…

‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍Và có lẽ

Ngày nào đó, bạn sẽ trở về từ chiến tranh

Và ta sẽ cùng nhau dạo bước vào buổi tối yên bình,

Sẽ nói về những trận chiến ở Luttich, Longwy, Dammerkirch,

Và mỉm cười trang trọng, và mọi thứ sẽ trở lại như xưa,

Và không ai nói về nỗi lo sợ và tình yêu ngày ấy,

Và với một câu nói đùa, bạn sẽ xua đi

Nỗi sợ hãi, chiến tranh, những đêm lo lắng,

Và anh chớp mùa hè của tình bạn ngây thơ trong sáng

Vào quá khứ lãng quên, không trở lại bao giờ.

_________________

* Pháp Hoan dịch từ nguyên tác tiếng Đức của nhà văn, nhà thơ Thuỵ Sĩ viết bằng tiếng Đức Hermann Hesse.

* Đọc thêm thơ Đức ngữ ở đây: https://phaphoan.com/category/tho-duc-ngu/

* Ủng Hộ Pháp Hoan: https://phaphoan.ca/contact/

Nguồn: Mai Công Lập's fb