NHẬT KÝ GIÁO DƯỠNG - TU LÀ ĐỂ BIẾT CHÍNH MÌNH THEO TRUYỀN THỐNG THIỀN TÔNG VIỆT NAM

Buổi vấn đáp ngoài trời. Ảnh BXK

NHẬT KÝ GIÁO DƯỠNG – 

TU LÀ ĐỂ BIẾT CHÍNH MÌNH THEO TRUYỀN THỐNG THIỀN TÔNG VIỆT NAM

Thiền hành - ảnh lấy trên Nhà văn Trần Kiêm Đoàn's fb 

Cuối tuần qua, chúng tôi lại có duyên tham dự Khoá tu học mùa Thu hằng năm của Thiền Viện Diệu Nhân ở Rescue, CA. Khoá tu năm nay có chủ đề: Tu Là Biết Mình. Thiền viện này là một chi nhánh của Thiền Tông Việt Nam từ trong nước do Đại Lão Hoà Thượng Thích Thanh Từ dung hợp từ thập niên 70's. Có thể nói, pháp môn Thiền Tông Việt Nam cuối thế kỷ 20 xuất xứ từ Tu Viện Chân Không (1970-1986) và Thiền Viện Thường Chiếu từ năm (1974 cho đến nay) do Ngài chủ trương và hướng dẫn. Vì chúng tôi, chỉ được nhân duyên tu học có hai ngày mà lại bán trú nên có thể những gì chúng tôi viết và cảm nhận ở đây không đầy đủ. Vậy mong quý vị rộng lượng mà hoan hỷ.

Khác với những chi nhánh Thiền tông khác ở Trung Hoa (Ví dụ như Tào Ðộng, Lâm Tế, Quy Ngưỡng… Thiền tông Việt Nam mà Hoà thượng đề xướng có ba dòng tư tưởng hay 3 cái mốc thời gian lớn, đó là thời Ngài Nhị Tổ Huệ Khả thời Ngài Lục Tổ Huệ Năng, và dĩ nhiên cũng là quan trọng nhất đó là cái mốc cuối cùng, Đức Vua Trần Nhân Tông (1258-1308), Sơ Tổ Trúc Lâm. Lúc bấy giời Ngài dung hợp tinh hoa của các nhánh Thiền thiện hành như Tỳ-ni-đa-lưu-chi, Vô Ngôn Thông, Thảo Ðường để thành lập phái thiền Trúc Lâm Yên Tử.

Theo cuốn sách, Thiền Tông Việt Nam, Đại Lão Hoà Thượng Thích Thanh Từ cho biết sự dung hợp này từ ba vị tổ sư thiền, “Nơi Nhị Tổ, chúng tôi ứng dụng pháp an tâm. Nghĩa là biết rõ tâm suy tưởng lâu nay là hư ảo, không để nó đánh lừa, lôi dẫn chúng ta chạy theo trần cảnh, nên nói "Vọng tưởng không theo". Mỗi khi nó dấy lên đều biết rõ như vậy. Một khi hành giả nhận diện bản chất hư ảo của chúng thì chúng tự biến mất…” Rồi Ngài tiếp,

“…Với Lục Tổ, chúng tôi ứng dụng sáu căn không dính mắc sáu trần làm hướng tiến tu. Ðó là câu "Bất ưng trụ sắc sanh tâm..." trong kinh Kim Cang được Ngũ Tổ giảng cho Lục Tổ. Nhưng làm sao căn không dính trần? Ðương nhiên phải dùng trí tuệ Bát-nhã quán chiếu, thấy các pháp duyên hợp hư dối như huyễn như hóa. Vì thế trong kinh Pháp Bảo Ðàn, sau phẩm Hành Do là đến phẩm Bát-nhã. Nhờ trí tuệ Bát-nhã soi rọi thấy rõ các pháp duyên sanh, không có chủ thể (vô ngã), không cố định (vô thường) nên tâm không nhiễm trước sắc... do đó căn, cảnh không dính mắc nhau. Căn, cảnh không dính mắc nhau là Vô Niệm, Vô Tướng, Vô Trụ, đó là chủ trương của Lục Tổ.

         Lại có một cách khác, nếu hành giả kiến tánh như Lục Tổ, hằng sống với thể tánh bất sanh bất diệt của mình thì còn gì bận bịu với vọng tưởng hư dối, với sáu trần giả hợp. Ði đứng nằm ngồi không lúc nào rời tự tánh chính mình. Ðược thế thì ung dung tự tại, nên nói "đói ăn khát uống".

        - Ðến Sơ Tổ Trúc Lâm, trong bài kệ "Câu Có Câu Không", đoạn thứ tư nói "Nón tuyết giày hoa, ôm cây đợi thỏ", là tinh thần Bát-nhã của Lục Tổ. Các pháp hư giả như nón tuyết, như đôi giày bằng hoa, tạm có rồi tan mất, mới thấy đẹp rồi héo xàu, có gì lâu bền. Nếu chấp giữ nó là người ngu, như kẻ "ôm cây đợi thỏ". Toàn thể pháp đối đãi đều không thật, do phương tiện bày lập, giống như dây sắn dây bìm, một phen cắt đứt chúng mới là an vui tự tại. Ðấy là tinh thần hai câu kết của bài kệ "Cắt đứt sắn bìm, đó đây vui thích". Vừa dấy niệm là đối đãi, vừa thốt lời là đối đãi, nếu dứt hết đối đãi thì còn niệm nào để khởi, còn lời gì để nói. Ðây là hằng sống thật với thiền.”

Nói tóm lại, Ngài chủ trương "Thiền, Giáo đồng hành" và nhấn mạnh rằng:

          “Ðể thấy rõ nét lối dung hợp pháp tu qua ba vị Tổ trên, chúng tôi cô đọng lại bằng những lối tu:

1. Biết vọng không theo, vì vọng tưởng là những tâm niệm hư ảo. 

2. Ðối cảnh không tâm, vì nó là tướng duyên hợp giả dối tạm bợ. 

3. Không kẹt hai bên, vì đối đãi là không thật.

4. Hằng sống với cái thật, không theo cái giả, vì giả là luân hồi, thật là giải thoát. 

            Khoá tu này được sự chứng minh và giảng dạy của Ni Trưởng Trụ trì Thích Nữ Như Đức và Ni Sư phó Trụ trì Thích Nữ Hạnh Phước của Thiền Viện Viên Chiếu tại Việt Nam, Ni sư viện chủ Thiền Viện Diệu Nhân và Ni sư Thích Nữ Thuần Bạch, nguyên là Viện chủ Thiền Viện Diệu Nhân. Ngoài những vị giáo thọ rừng cột của Thiền Viện Diệu Nhân, Ni Sư Thích Nữ Thuần Chánh và Ni Sư Thích Nữ Thuần Hậu là những vị giáo thọ thuyết giảng từ bên Việt Nam qua hệ thống webcam cùng hướng dẫn những Phật tử xa gần hành trình và ứng dụng bốn lối tu học của Thiền Tông Việt Nam thật khéo léo và linh động hướng dẫn.

            Trong hai ngày chúng tôi tinh chuyên tu học; nhận thấy ở đó năng lượng tu tập của Đại chúng rất là cao và sự hành trì một cách nghiêm mật. (Xin xem chương trình tu học ở phần phụ mục). Trong không gian và thời gian ấy, trong đó có buổi Phật pháp vấn đáp cũng như những buổi thọ trai, chúng tôi thấy lòng từ của quý Ni sư thật mênh mông và ai ai cũng hoan hỷ, cảm nhận được sự an lành, vững chải và thanh thoát. Riêng chúng tôi, không biết nói gì hơn chỉ chia sẻ một chùm thơ nho nhỏ như là dấu mốc thời gian trong sự trải nghiệm của khoá tu này.

            Sáng sớm lên Thiền viện, chúng tôi không những được buổi bình minh êm ả nhẹ nhàng đón tiếp mà có cả vầng trăng mỉm cười vô sự. Rồi chúng tôi viết:

HƠI THỞ NHẸ

Sáng nay Trăng qua núi

Vẫn thanh tao nhẹ nhàng

Nhìn Trăng không dính mắt

Hơi thở này nhẹ tan.

            Sau khoá ngồi thiền dài 1 tiếng đồng hồ là buổi ăn sáng và đi thiền hành. Dưới sự hướng dẫn của Ni sư Thuần Bạch, hãy về với tự tánh của mình. Đây là dịp Phản Quan Tự Kỷ. Ngoài việc nhìn ra chính mình, chúng tôi còn thấy những cái đẹp chung quanh.

VẺ ĐẸP QUANH TA

Con đường mới quanh co khúc khuỷu

Từng bước chân thanh thản điềm nhiên

Cây cao thấp giữa thiên nhiên

Có cùng vẻ đẹp triền miên bạt ngàn!

            Sau phần, thiền hành lại là phần thiền toạ trước khi dùng trưa cũng theo nghi thức Thiền Tông Việt Nam. Lần này, thú thật, ngồi lâu lúc đầu, thân cũng hơi bất an, nhưng sau đó khắc phục được cái thân. Cái tâm an dần, như lời chỉ dạy Biết vọng không theo, khởi lên bỏ xuống. Rồi sau buổi cơm trưa chay thật ngon và tinh khiết, là lúc chúng tôi có giờ tự do; thế là có thời gian và cơ hội cho chúng tôi thưởng thức không gian núi đồi yên tĩnh ở đây.

BỨC TRANH BAN TRƯA

Ngồi đây gió mát nắng hanh

Phong cầm sáu nhịp xanh xanh cõi này

Duy trì tỉnh thức quanh đây

Ô kìa thanh thoát áng mây qua đồi.

            Nhưng có lẽ hấp dẫn nhất là những buổi pháp thoại và những lúc hành thiền tự do dưới trời trăng mây gió.

NGỒI THIỀN DƯỚI TRĂNG

Ngồi Thiền gió mát trăng thanh

Lung linh ánh nguyệt 

Long lanh tâm mình.

Tâm lặng lẽ 

Giữa sinh linh

Rõ ràng thường biết 

Cõi tình 

Như Lai.

            Có những lúc, dường như chúng tôi cũng…

BẤT ĐỘNG

Trăng thanh vằng vặc sáng

Giữa núi đồi cỏn con

Tiếng côn trùng nỉ non

Phật ngồi yên bất động

Ta có đi trong mộng?

Hay thánh địa linh thiêng

Rõ ràng chốn thiền viên

Tâm bất sinh bất diệt

            Bất động để thấy gì bạn có biết…

NHÌN TRĂNG THẤY GÌ?

Nhìn trăng ánh sáng tám chiều

Tưởng gần, không phải, mỹ miều rất xa

Tịch lặng Phật tánh trong ta

Trở về tánh Phật rỗng rang nhiệm mầu

Thấy trăng tạp niệm trong đầu

Khởi lên, bỏ xuống dính đâu niệm này

Ánh trăng vằng vặc lung lay

Đều thân hơi thở mảy may nhẹ nhàng

Trăng vàng cùng gió mùa sang

Từ bi, tĩnh lặng bước ngang tâm mình

Rọi soi Phật tánh lung linh

Thường hằng thanh tịnh lặng thinh mỉm cười.

            Khi chúng ta có sự vắng lặng thanh thản ở tâm hồn, chúng ta có thể nhận chân ra nhiều điều. Phản quan tự kỷ cũng là vậy, không chạy theo những dục vọng bên ngoài, không bị dính mắt.  Khi chúng ta có khả năng biết vọng không theo (Let it be) thì chúng ta tăng tưởng thêm bước nữa đó là không dính mắt (Let it go) hay rõ ràng thường biết trong mỗi sát na vậy, thì chúng ta có thể trực chỉ chơn tâm. Ở đây, chúng tôi thấy Chơn Tâm đó là Phật tánh mà chúng tôi ví von là Mẹ. Có thể vì 'rứa', mà cuối cùng có lẽ chúng tôi thấy được Trăng là Mẹ và Mẹ là Phật; Tâm Mẹ là Tâm Phật và tất cả rồi cũng qua trời thái không mà thôi.

MẸ VẦNG TRĂNG THÁI KHÔNG

Mẹ vầng trăng sáng tỏ

Soi nẻo đường con đi

Càng ngày con càng rỏ

Tâm Mẹ luôn từ bi.

            Trở lại Thiền Tông Việt Nam tại hải ngoại, có hai cơ sở tiêu biểu mà chúng tôi thường quên biết ở California đó là. Chư Tăng ở Thiền Viện Đại Đăng ở Basall, nam California và Chư Ni ở Thiền Viện Diệu Nhân ở Rescue, bắc California. Sự hành trì nghiêm mật của những nơi như thế là tương lai và hoài bảo của Phật giáo Việt Nam. Xin mời các bạn hãy cùng chúng tôi tham dự những khoá tu học kế tiếp. Xin hãy vào trang nhà www.dieunhan.net để tiếp thêm chi tiết. Cầu chúc tất cả quý độc giả sáu thời an lành.

Tâm Thường Định

Thứ năm 5 tháng 10:                

4:45 AM                 THỨC CHÚNG

5:30 – 6:30              TỌA THIỀN

7:30                         ĐIỂM TÂM

9:00 – 9:45              KHAI MẠC KHÓA TU

                                KHÓA LỄ SÁM HỐI

10:00 – 11:00          HƯỚNG DẪN KHÓA TU: NS Thuần Tuệ

11:30                       THỌ TRAI

12:50 PM                CHỈ TỊNH

1:50 PM                  THỨC CHÚNG

2:00 – 3:00              TOẠ THIỀN

3:30 – 4:30              PHÁP THOẠI: NS Hạnh Phước - Giảng qua webcam

5:00                         DÙNG CHIỀU          

6:00 – 7:30              THAM VẤN

7:45 – 8:45              TOẠ THIỀN

9:30                         CHỈ TỊNH

Thứ sáu 6 tháng 10:  

4:45 AM                 THỨC CHÚNG

5:30–6:30                TỌA THIỀN

7:30                         ĐIỂM TÂM

8:30–9:30                THIỀN HÀNH TỰ DO

9:45–10:00              LỜI NHẮC

10:00–11:00            TỌA THIỀN

11:30                       THỌ TRAI

12:50 PM                CHỈ TỊNH

1:50 PM                  THỨC CHÚNG

2:00 – 3:00              TỌA THIỀN

3:30–4:30               PHÁP THOẠI: NS Thuần Hậu - Giảng qua webcam

5:00                         DÙNG CHIỀU

7:00                         SÁM HỐI

7: 45 -  8:45             TỌA THIỀN

9:30                         CHỈ TỊNH

        Thứ Bảy 7 tháng 10:   

                        4:45 AM                     THỨC CHÚNG

5:30 – 6:30              TỌA THIỀN

7:30                         ĐIỂM TÂM

8:30 – 9:00              THIỀN HÀNH: NS Thuần Bạch hướng dẫn

9:10 – 9:50              CÔNG TÁC

10:10 - 11:10           PHÁP THOẠI: NS Thuần Bạch

11:30                       THỌ TRAI

12:50 PM                CHỈ TỊNH

1:50 PM                  THỨC CHÚNG

2:00 – 3:00              PHÁP THOẠI: NS Thuần Chánh - Giảng qua webcam

3:30 - 4:30              TỌA THIỀN

5:30                         DÙNG CHIỀU

7:00                         SÁM HỐI

7:45 - 8:45               TỌA THIỀN

8:50 - 9:10               LỜI NHẮC CUỐI NGÀY

9:30                         CHỈ TỊNH

         Chủ Nhật 8 tháng 10:  

                     4:45 AM                         THỨC CHÚNG

5:30 – 6:30              TỌA THIỀN

7:30                         ĐIỂM TÂM

8:30 – 9:00              THIỀN HÀNH: NS Thuần Bạch hướng dẫn

9:10 – 9:50              CÔNG TÁC

10:10–11:10            PHÁP THOẠI: NS Thuần Tuệ

11:30                       THỌ TRAI

12:50 PM                CHỈ TỊNH

1:50 PM                  THỨC CHÚNG

2:00 – 3:15              THIỀN TRÀ

3:30 – 4:00              BẾ MẠC KHÓA TU

                               HOÀN MÃN

VẺ ĐẸP QUANH TA

Quanh đây... Photo: BXK

VẺ ĐẸP QUANH TA

Con đường mới quanh co khúc khuỷu

Từng bước chân thanh thản điềm nhiên

Cây cao thấp giữa thiên nhiên

Có cùng vẻ đẹp triền miên bạt ngàn!

CON ĐƯỜNG BỒ TÁT HẠNH

CON ĐƯỜNG BỒ TÁT HẠNH*

"Ta hỏi kiến nơi nào cõi Tịnh

Ngoài hư không có dấu chim bay

Từ tiếng gọi màu đen đất khổ

Thắp tâm tư thay ánh mặt trời" Thơ Tuệ Sỹ

Hành nhân hỏi vu vơ, hỏi để mà hỏi, vì hơn ai hết Người hiểu rõ Bồ-tát hạnh khởi đi từ thực tại khổ đau của con người, của cõi đời này. Cách Người dùng chữ cũng đã gián tiếp trả lời, “ta hỏi kiến nơi nào cõi Tịnh”. Bỗng dưng tôi muốn bật cười, cười cho những hành nhân hiu hắt trên con đường Bồ-tát đạo, cười cho chính mình, không biết tự lúc nào tâm tư đã hướng đến lộ trình vô cùng tận ấy. Ừ thì chờ chú kiến kia đi cho hết biên tế vũ trụ rồi về kể lại vậy. Có gần Người ta mới càng thấy thú vị ở cái ‘ngẵng’ trong câu thơ trên, “ngẵng” trong ngôn từ, “ngẵng” trong đối tượng để hỏi, “ngẵng” như chính đời sống của Người.

“Ngoài hư không có dấu chim bay”

Người đã trả lời rồi đấy! Tìm cõi Tịnh kia cũng như tìm những dấu chim bay ngoài hư không. Nói có thì trật, mà nói không thì cũng sai. Hư không, chim bay, dấu vết là những cụm từ mà con người ta có thể hình dung bằng tưởng tri, nhưng ghép chúng lại với nhau để chỉ về một nơi chốn cụ thể thì cũng như tìm lông rùa, sừng thỏ vậy. Hai câu thơ trên minh thị cho sự hạn chế của các phạm trù đối đãi: có–không, được–mất, hỏi–đáp, v.v… mà ở đó triết học, thi ca ra đời. Như thế, thế giới của thi ca tư tưởng là thế giới của sự đùa chơi với huyễn tượng, chiêm bao; thế giới của những thao thức, trăn trở rất người. Ở đó, đôi khi câu hỏi chính là câu trả lời, và câu trả lời lại chính là vấn đề được đặt ra.

Người đùa vui với những ai đang phát Bồ-đề nguyện, tu Bồ-tát hạnh xíu thôi, chứ Người đã dạy bằng chính đời sống của một hành nhân ngoài 70 tuổi vẫn miệt mài thắp sáng ngọn đèn Tuệ. Lời dạy ấy được cô đọng ở hai câu kết:

 “Từ tiếng gọi màu đen đất khổ

Thắp tâm tư thay ánh mặt trời”.

Rõ ràng, từ bóng đêm của vô minh, từ tiếng kêu la đau thương của chúng sanh đang lặn hụp trong biển khổ sanh tử, mà một hành giả đang lần theo ánh sáng Tuệ giác để tự cứu mình đã phát bi nguyện “thắp tâm tư thay ánh mặt trời”. Hành giả đã không còn chỉ nghĩ cho sự an lạc, yên ổn của tự thân, cũng không còn than van hay oán trách cõi đời này. Từ tâm tư bi luỵ, yếu hèn, mặc cảm tự ti, như gã cùng tử trong kinh Pháp Hoa không tin mình có khả năng kế thừa gia sản của cha, hành giả đã lấy bi tâm ‘rộng độ tất cả chúng sanh là cúng dường chư Phật’ để soi sáng cho mình và người.

Con đường Bồ-tát, như thế, không còn dài xa với những ai đang mang tâm tư ấy, mà có dài xa thì có nghĩa lý gì đâu với những bậc Đại Bồ-tát vì lợi lạc của chư thiên và loài người mà xuất hiện ở cõi đời này. Phải thế không?

Mặc Không Tử

P/S: Vài dòng tản mạn nhân MKT nhận được bài thơ Người viết cho chiều nay, dành tặng những ai đã, đang và sắp bước đi trên con đường ấy.

*Chúng tôi đề tựa

VÔ TRỤ VÀ VÔ SANH

VÔ TRỤ VÀ VÔ SANH

Uống ngụm trà sáng nay
Thấy Bạch Vân trong đó
Chợt hiểu ra rất rõ
Hạt Cát vốn vô sanh!

Bài Thơ Tặng Anh Chị Ba

Bài Thơ Tặng Anh Chị Ba
        Chúc mừng sinh nhật chị Ba

Có những niềm vui khi bên nhau gói chả
Có những điều khó tả thương nhiều khi kình nhau
Buồn bã hay khổ đau đã có mầm hạnh phúc
Anh chị tôi lắm lúc, hạnh phúc ngập tràn môi!

Prostration to Our Mother

Mommy, we are your continuation. Lạy Mẹ - Chúng con là sự nối tiếp, luôn cả việc chăm lo cho Ba.

Prostration to Our Mother

Our Mom passed, riding the crane ascending to the Pure Land

The Amitabha Buddha is greeting her compassionate being

On this earthly realm, I vowed 

To continue to keep my heart and mind pure, 

Cultivate good deeds, and help others

Our Mom passed just like the continuation of a dew
Beautiful and glistening in the sunshine of this wonderful life.

Read Vietnamese version here. Đọc tiếng Việt ở đây. 

LÀM SAO KHÔNG PHIỀN LÒNG NHAU?

LÀM SAO KHÔNG PHIỀN LÒNG NHAU?

Anh bạn hỏi, "Ủa sao không thấy em phiền muộn đôi khi có những lời nói qua lại hoặc email mà người khác có thể hiểu lầm nhau trong khi em vẫn điềm nhiên? Chúng tôi thưa rằng, đó là em đang thực tập theo một quan điểm Phật giáo Bắc truyền, gọi là Tứ y và Tứ bất y (tức là Bốn điều nên và Không nên y cứ và nương tựa).

Đây là phương pháp, một phương tiện thiện xảo, để chúng ta sống hòa hợp và vui vẻ hơn. Bốn phương pháp đó là:

Y pháp bất y nhân. Chúng ta nên y theo giáo pháp, chân lý tối hậu mà chẳng y theo con người đó vì nhân bất thập toàn.

Y nghĩa bất y ngữ. Chúng ta nên y theo nghĩa lý mà không y theo ngôn ngữ văn tự vì ngôn ngữ là phương tiện đối thoại giao tiếp.

Y trí bất y thức. Chúng ta y theo trí tuệ bát nhã mà không y theo vọng thức phân biệt vì chỉ có "Trí tuệ là sự nghiệp / Duy tuệ thị nghiệp".

Y liễu nghĩa kinh bất y bất liễu nghĩa kinh. Chúng ta y theo các kinh điển liễu nghĩa, chẳng y theo các kinh điển không liễu nghĩa vì kinh điển thâm diệu, toàn triệt của giáo pháp, đưa chúng ta đến giải thoát giác ngộ viên mãn. 

Có vậy thôi. Xin hãy quán chiếu như vậy các bạn nhé. Chúng ta rồi cũng sẽ qua cầu sinh tử mà thôi.

RỒI CŨNG QUA CẦU SINH TỬ

Mọi sự rồi cũng qua đi. 

Như hoa như lá rụng rơi về nguồn. 

Như mây nước cũng nhẹ tuôn,

Như ta cũng phải nhẹ buông qua cầu. 

Vậy xin hãy mỉm cười để đời vơi bớt khổ, thêm vui. Dĩ nhiên, khi nào rảnh thì chúng ta nên đi tu dưỡng hay du ngoạn nhiều nhiều thêm chút nữa. (Hãy xem hình ảnh phía dưới).

Sen bút xin tặng người. Một vị Phật tương lai.

A Lotus for You. A Buddha To Be.

Tâm Thường Định

Xin chia sẻ một vài hình ảnh Du Ngoạn Tu Dưỡng của GĐPT Miền Liễu Quán tại Yosemite National Park

Những nụ cười hoan hỷ - Photo: Nguyễn Sanh Tỵ

Ngồi thiền giữa núi thiêng. Ảnh Trần Quang Lợi

Mạnh ai nấy tu. Ảnh Trần Quang Lợi

Photos từ chuyến đi Du Ngoạn Tu Dưỡng của Miền Liễu Quán - Ảnh BXK, Quảng Ý and others.