TỨ TẤT ĐÀN - MỘT PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC TRONG PHẬT GIÁO

Trại Huấn luyện Anoma - Ni Liên Tuyết Sơn - GĐPT MLQ. Photos: BXK

Nhật Ký Giáo Dưỡng: TỨ TẤT ĐÀN - MỘT PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC TRONG PHẬT GIÁO

Trước tiên, sứ mệnh và mục đích của giáo dục luôn thay đổi theo không gian, thời gian, quốc độ và niềm tin của mỗi người. Nhưng quan trọng hơn, “Học để làm gì?” Theo Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hiệp (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization - UNESCO), có Bốn trụ cột trong việc học (The Four Pillars of Learning)[1]. Học để biết; Học để làm; Học để tự khẳng định chính mình/học để làm người; và Học để cùng chung sống.

Riêng ở quốc độ này, “Mục đích chính trong trường học tại Hoa Kỳ là để cung cấp cho sự phát triển tiềm năng trọn vẹn của từng học sinh để sống đạo đức, sáng tạo, và có hiệu quả trong một xã hội dân chủ." (“The main purpose of the American school is to provide for the fullest possible development of each learner for living morally, creatively, and productively in a democratic society”)[2]. Còn thời Việt Nam Cộng Hoà thì triết lý giáo dục được đặc trên nền tảng: nhân bản, dân tộc, và khai phóng[3]. Ngày nay, không biết nền tảng Giáo dục Việt Nam của chúng ta đang đặc ở đâu?

Riêng trong Phật Giáo, thiển ý của chúng tôi là sứ mệnh và mục đích tối hậu vẫn là “Tự giác, giác tha, giác hạnh viên mãn.” Nói cách khác là Tự mình tìm ra chân lý, giúp người thấy ra chân lý, và tất cả đều giác ngộ ra sự thật/chân lý. Còn tổ chức Gia Đình Phật Tử thì lấy Bi-Trí-Dũng làm nên tảng. Ngoài Đức dục, trí dục, và thể dục, chủng tử và huân tập là những phương tiện thiện xảo để giáo dục tuổi trẻ ngày nay. Tuy nhiên chúng tôi muốn đề cập đến Tứ Tất Đàn trong việc sự Giáo dục trong Phật Giáo. 

Theo Hoà thượng Thích Thái Hòa, trong bài Tứ Tất Đàn Và Sự Ứng Dụng Trong Cuộc Sống, Thầy giải thích như sau:

Tứ Tất Đàn, tiếng Phạn là catvari siddhanta; catvari có nghĩa là tứ và siddhanta phiên âm là tất đàn, có khi còn được phiên âm là “Tất Đàm”, và dịch là “Tác Thành Tựu”, có nghĩa là làm cho công việc thuyết pháp của Đức Phật được thành tựu. Chữ siddhanta, Hán dịch là "thành tựu", nghĩa là nhờ dựa vào bốn phương pháp này, mà Đức Phật thuyết pháp và thành tựu được sự nghiệp hoằng hóa, giáo hóa chúng sinh, đưa chúng sinh từ mê lầm đến giác ngộ, từ sinh tử đến Niết Bàn, từ phàm lên Thánh, từ mê lầm đến sự hiểu biết cao thượng.

Nội dung Tứ tất đàn gồm có: 1. Thế giới tất đàn; 2. Vị nhân tất đàn; 3. Đối trị tất đàn; và 4. Đệ nhất nghĩa tất đàn. Đây là bốn phương pháp mà Đức Phật đã tùy duyên và bất biến, giảng dạy và thành tựu viên mãn mà chúng ta có thể áp dụng ngày nay. Vì tính chất tùy duyên ở trong đạo Phật, chúng ta cũng tùy duyên sinh hoạt, giảng dạy, và hoằng Pháp cho thế hệ kế thừa những phép kỉnh sau:

1) Thế giới tất đàn: Vì sự an lạc và hạnh phúc của chúng sanh, đức Phật đã dùng phương tiện tùy thuận chúng sinh mà thuyết pháp và giảng dạy.

2) Vị nhân tất đàn: Ngài vì tùy vào căn cơ trình độ cao hay thấp, tâm lý, chủng tử của mỗi người mà dùng phương tiện này, phương tiện khác để họ dễ tiếp thu, mau tiến hóa hầu sống hài hoà an lạc.

3) Đối trị tất đàn: Ngài vì tùy thuận chỗ mê lầm và tâm bệnh của chúng sinh mà nói Pháp đối trị, như một vị Bác sỹ giỏi tùy bệnh cho thuốc để hồi phục.

4) Đệ nhất nghĩa tất đàn: Khác với 3 tất đàn trước, chỉ là phương tiện, thì Đệ nhất nghĩa tất đàn là cứu cánh và là mục đích giáo dục của đạo Phật. Khi đức Phật thấy cơ duyên của chúng sinh đã thuần thục Ngài không dùng phép tương đối mà khai thị con đường Trung đạo và Nhị đế (hai sự thật), thật tướng của các Pháp,  để thuyết cái thật tướng của vạn pháp để cho chúng sanh sớm giác ngộ. 

Như huynh trưởng Tâm Minh Vương Thuý Nga chia sẻ, “Đây là nét đặc sắc của Giáo dục Phật Giáo nói chung hay giáo dục của đức Thế Tôn nói riêng. Trong một thời Pháp của đức Thế tôn lúc Ngài còn tại thế, Ngài thường vận dụng 4 tiêu chuẩn hay 4 nguyên tắc để trình bày một vấn đề (một sự thật, một chân lý…)” Hoà thượng Thích Thái Hoà còn căn dặn:

Quý vị phải biết rằng, trong Thế gian tất đàn có Đệ nhất nghĩa tất đàn,  nên nói theo thế gian mà không sai với chính nghĩa; nói thuận theo với thế gian mà không sai với Niết bàn; ở trong sinh tử mà không sai với Niết bàn giải thoát.

Cũng vậy, trong Vị nhân tất đàn có Đệ nhất nghĩa tất đàn, trong Đối trị tất đàn có Đệ nhất nghĩa tất đàn.

Chúng ta phải tùy căn cơ, tùy từng hoàn cảnh của con người, từng hoàn cảnh xã hội mà giáo hóa, chúng ta tùy thuận mà không tùy thuộc. Vì sao? Vì trong Đối trị tất đàn, trong Vị nhân tất đàn, trong Thế gian tất đàn, mỗi cái đều có Đệ nhất nghĩa tất đàn. Cho nên, trong cái tùy duyên có tính chất bất biến bên trong.

Đây là điều mà các anh/chị/em cần phải học tập, chiêm nghiệm để có thể hành đạo được ở bất cứ nơi đâu, bất cứ lúc nào.

Nói tóm lại, Tứ tất-đàn là bốn phương tiện thiện xảo trong giáo dục mà Đức Từ phụ Thích Ca Mâu Ni đã thực hành và giảng dạy. Theo gót chân Ngài, chúng ta cũng nên tùy theo căn cơ trình độ và bối cảnh xã hội khác của đoàn sinh / học sinh / đối tượng v.v… để thích nghi làm lợi lạc cho quần sanh và xã hội. Tuy nhiên, chúng ta cần phải nhớ cho rằng sự ra đời của Đức từ phụ vẫn là mang lại sự giác ngộ và giải thoát cho tất cả chúng sanh. Mà muốn thành tựu được sự giác ngộ giải thoát này, chúng sanh, mà nhất là chúng ta, cần phải huân tập, tu dưỡng và chuyển hoá thân lẫn tâm từ khổ đau thành cuộc sống an vui, hạnh phúc và thanh thản cho mình và cho người, ngay bây giờ và cho cả tương lai.

Tâm Thường Định

Reference:

1. Tâm Minh Vương Thuý Nga, Phương Pháp Truyền Đạt Trong Giáo Dục Phật Giáo Và Trong Môi Trường GĐPT, Trang nhà Thư Viện Hoa Sen.

http://thuvienhoasen.org/a17351/phuong-phap-truyen-dat-trong-giao-duc-phat-giao-va-trong-moi-truong-gdpt

2. Thích Hạnh Bình, Đạo Phật Xưa Và Nay, Trang nhà Quảng Đức.

http://quangduc.com/a42869/2-dac-tinh-giao-duc-cua-phat-giao

3. Thích Thái Hoà, Tứ Tất Đàn Và Sự Ứng Dụng Trong Cuộc Sống, Trang nhà Thư Viện Hoa Sen. http://thuvienhoasen.org/a13153/tu-tat-dan-va-su-ung-dung-trong-cuoc-song

---

[1] The four pillars of learning,

http://www.unesco.org/new/en/education/networks/global-networks/aspnet/about-us/strategy/the-four-pillars-of-learning/

The four pillars of learning are fundamental principles for reshaping education:

Learning to know: to provide the cognitive tools required to better comprehend the world and its complexities, and to provide an appropriate and adequate foundation for future learning.

Learning to do: to provide the skills that would enable individuals to effectively participate in the global economy and society.

Learning to be: to provide self analytical and social skills to enable individuals to develop to their fullest potential psycho-socially, affectively as well as physically, for a all-round ‘complete person.

Learning to live together: to expose individuals to the values implicit within human rights, democratic principles, intercultural understanding and respect and peace at all levels of society and human relationships to enable individuals and societies to live in peace and harmony.

[2] http://www.ascd.org/ASCD/pdf/journals/ed_update/eu201207_infographic.pdf

[3] Nguồn – Wikipedia.org.  Giáo dục Việt Nam Cộng hòa. Chính sách văn hóa giáo dục, trang 5, Hội đồng Văn hóa Giáo dục Việt Nam Cộng hòa (1972)

XUÂN TRONG TA - Tuệ Nguyên – Thích Thái Hòa

XUÂN TRONG TA

Ngày xuân Đinh dậu lại về
Ta nghe gió hát giữa quê hương này;
Đất trời mở một đường mây
Non sông tương ngộ tháng ngày cười khan;

Ngày đông mơ ước nắng vàng
Đàn chim nho nhỏ mở toang mắt nhìn;
Quan san bụi lấm đường vinh
Sông in bóng nguyệt lời kinh ai cầu;

Đất trời một thoáng qua mau
Kể chi được mất con tàu thế gian;
Nắng reo đùa với mưa ngàn
Gà reo đùa với khỉ đàn hôm nao;

Xuân về đừng hỏi tại sao?
Cứ vui cho thỏa những ngày lạnh đông;
Mặt gà ta, mặt gà ông
Hơn thua đã có trong lòng của nhau;

Can chi sông chảy qua cầu
Hồn non vẫn ngự trên đầu thế gian;
Dẫu đông mưa nát cỏ ngàn
Hồn xuân non nước cỡi hoàng hạc bay.

Bụi hồng theo gió lắt lay
Bụi hoa theo gió đùa bay phương nào;
Xuân là điểm hẹn trăng sao
Nên trăm hoa nở reo chào cuộc chơi.

Niềm vui xin để cho đời
Can chi ong bướm lắm lời thị phi;
Đất trời nuôi dưỡng hồn thi
Trà thơm một chén, tường vi một vườn;

Dẫu cho đời có vô thường
Dẫu cho cát bụi giữa đường tung bay;
Cho đời dù có ngủ say
Trong ta xuân vẫn như ngày ấy thôi.

          Xuân Đinh Dậu - 2017
Tuệ Nguyên – Thích Thái Hòa

Phạm Quỳnh: Tâm Lý Ngày Tết — TET, a Vietnamese Tradition (Summary Translation by Phung Thi Hanh)

Tâm Lý Ngày Tết 

Đây là một trong những tiểu luận viết bằng tiếng pháp của nhà văn hóa Phạm Quỳnh, cách đây 87 năm – Vào năm 1930, được Nguyên Ngọc dịch sang tiếng Việt. 

Vào những dịp để cả một dân tộc được sống cùng nhau trong một tình cảm, một ý tưởng chung, cùng một xúc động tập thể, bao giờ cũng hiếm.

Thường đấy phải là những sự kiện quan trọng, có liên quan ngay đến đời sống của cả cộng đồng, mới có thể tạo nên sự đồng nhất như vậy về ý nghĩa và rung cảm của mọi người.

Người nước Nam cho cái may mắn được gặp một dịp như vậy thường kỳ, vào những ngày nhất định, mỗi lần năm mới âm lịch đến. Trong dịp ấy, tất cả trẻ con Nam Việt, từ đứa giàu nhất đến đứa lạc hậu nhất, cùng đồng cảm trong niềm trang trọng mơ hồ, vô danh tính, ồn ào, to lớn, độc nhất, gọi là ngày Tết.

Tết cái từ ma thuật dường như chứa đựng niềm vui mênh mông của cả một dân tộc vô tư và vui vẻ, mỗi lần một năm mới bắt đầu, lại quên bẵng đi tất cả mọi tai ương và khó khăn của họ đã phải chịu đựng suốt năm qua, và sẵn sàng khởi đầu lại cuộc sống trong hy vọng và niềm vui!

Vậy đâu là ý nghĩa của cái thực thể bí ẩn, kỳ lạ, mà người ta tôn sùng ngang như một vị thần và có một sức mạnh to lớn đến mức có thể gây cảm hứng trong mấy ngày cho cả một dân tộc cùng sống chung những tình cảm, có thể nói tạo nên một tâm hồn cộng đồng, nhất là đem lại cho họ niềm tin mỗi lần lại bừng sống lại mà ta đôi khi rất cần trong một cuộc tồn sinh thường rất khó khăn và bấp bênh?

Ngày Tết còn hơn là một ngày đầu năm rất nhiều; vả chăng nó kéo dài hơn một ngày, và nếu ta tính cả những chuẩn bị trước đó cùng những cuộc vui và giải trí tiếp sau, thì đó có thể nói nó kéo dài ít nhất là ba tuần. Dù sao, tâm trạng nó gây ra không dễ bị xóa đi trong một ngày, và nghiên cứu nó quả là điều rất thú vị để hiểu được tất cả tầm quan trọng của sự trọng thể có thể coi là có tính chất quốc gia này, nếu điều đó không đồng thời cũng có ở Trung Hoa, nước Trung Hoa thật sự là Trung Hoa, nếu không phải là nước Trung Hoa Âu hóa một cách mơ hồ đang mỗi ngày kiên trì tự phủ nhận chính mình kia.

Bởi nước Trung Hoa mới, sau một cuộc tranh luận hăng say về những bất tiện và lợi ích của âm lịch và dương lịch, đối chọi người trẻ và người già vừa mới ban hành sắc lệnh áp dụng Tây lịch và bãi bỏ lịch Tàu xưa, tức là bỏ luôn cái tết. nhưng ta có thể đoán trước được rằng tập tục rồi sẽ mnạh hơn luật pháp, và kết quả của cuộc cải tổ này là người trung Hoa từ nay sẽ có đến hai cái tết: cái tết nhà nước nó sẽ không phải tết thật, và cái tết thật không còn là tết nhà nước, nhưng sẽ không vì thế mà không vượt hơn hẳn cái tết kia về mọi mặt uy tín và mọi vẻ rực rỡ vốn gắn liền với truyền thống nhiều nghìn năm.

 

Nghĩa là cái Tết ở nước Nam và ở Trung Hoa còn sống lâu dài. Dù những người đổi mới có hăng hái đến mấy, nếu đến một ngày nào đó họ có thể đi đến chỗ hạn chế nó lại trong những mức độ vừa phải – đều cũng chẳng có gì là xấu – họ sẽ không bao giờ xóa bỏ nó được hoàn toàn để thay bằng ngày đầu năm Tây. Trong dịp Tết, niềm vui của nhân dân vẫn sẽ tiếp tục được biểu hiện qua những tràng pháo đinh tai nhức óc và bất tận. Và nói cho cùng, nếu nhân dân tìm thấy ở đấy cái cớ để bằng lòng, thì tại sao lại tước đi mất của họ nguồn vui và khích lệ? Cuộc sống của họ nào có tươi vui gì cho lắm để mà bỏ phí đi cái dịp thỏa thích chung và vô danh tính này.

Vả chăng Tết không phải là không có ý nghĩa, cố thử tìm ra “triết lý” từ đó chẳng hề là trò chơi trí óc dễ dàng.

Một trong những đặc điểm của tư duy nước Trung Hoa và nước Nam là xác lập một mối quan hệ chính xác, một kiểu song hành giữa các hiện tượng của tự nhiên và các sự kiện nhân sinh. Chúng ảnh hưởng lẫn nhau và hệ quả của mối tương quan đó là cái điều vô cùng mong manh là hạnh phúc của con người. vậy nên con người cần thường xuyên hành xử sao cho phù hợp với các quy luật của tự nhiên, vốn cũng là những quy luật của đạo lý và tinh thần, để cho các hiện tượng của tự nhiên diễn ra cho đúng trật tự vốn có của chúng và không có nhiễu loạn nào cản trở dòng chảy bình ổn của cuộc sống và hạnh phúc của con người.

Sự nối tiếp của các mùa là một hiện tượng tự nhiên hết sức quan trọng, nhất là đối với một dân tộc nông nghiệp. Theo những quan niệm cổ xưa về vũ trụ, kết thúc của mùa đông bắt đầu mùa xuân được đánh dấu bằng một giai đoạn đổi mới chung trong đó tự nhiên và các sinh vật dường như được tái sinh. Con người cần đồng cảm với tự nhiên trong đà tái sinh mừng vui ấy. Họ phải đón mừng một cách xứng đáng “mùa xuân mới” đến.

Trong mấy ngày do truyền thống đã qui định, dường như họ phải tự đổi mới mình toàn vẹn tẩy bò đi con người cũ của mình trước đây và tự trang bị cho mình một linh hồn mới; xua đi khỏi tâm trí mọi ý nghĩa u sầu, chỉ có toàn những ý nghĩ tốt đẹp, chỉ nói những lời đáng yêu, gác lại mọi hằn thù và oán hận, bày tỏ đối với mọi người, ngay cả với những kẻ thù tệ hại nhất của mình những tình cảm khoan dung và ưu ái. Bằng cách đó họ góp phần vào sự hài hòa của vũ trụ, và do đó cũng là vào hạnh phúc của xã hội và hạnh phúc của chính mình. Mọi lời nói không hay thốt ra, mọi thái độ khó chịu bò tỏ, mọi cử chỉ không phải lỗi phạm phải trong những ngày tết không chỉ là thiếu phép lịch sự vào thời điểm đặc biệt tốt lành này trong năm, mà còn là một sự phản nghịch đối với tự nhiên, và do vậy, có thể mang họa cho kẻ phạm phải.

Sự mê tín của dân gian càng tô đậm thêm và coi tất cả những gì diễn ra trong những ngày đầu năm này là có ảnh hưởng một cách bí ẩn tốt lành hay tai họa đối với cả năm.

Vậy nên trong buối sáng ngày mùng một tết, người khách đầu tiên bước chân vào một gia đình được coi như là mang lại hạnh phúc hay vận rủi cho cả năm, tùy theo chỗ tự anh ta, con cháu anh ta đông đúc hay hiếm muộn, đến ngay cả tình trạng tâm trí và tính cách của anh ta nữa và “vận may”của anh ta đang nhiều hay ít. Một người đang có tang, vừa trải qua những chuyện xui xẻo, đang có những điều thất vọng trong công việc rất thận trọng tránh bước chân ra đường trong buối sáng hết sức trang trọng ngày hôm đó em sẽ mang theo mình số đen. Để khổng phải phó mặc cho sự tình cờ đưa đến nhà mình vị khách đầu tiên sẽ ảnh hưởng đến hạnh phúc của gia đình, thông thường các cuộc viếng thăm này được thu xếp trước: người ta chọn trong số những người họ hàng hoặc bạn bè một người nào đó được coi là người hạnh phúc, giàu có, khỏe mạnh, con cháu đông đúc,…và đề nghị học đến vào buổi sáng sớm để làm vị sứ giả mang đến hạnh phúc.

Hạnh phúc! Ước mơ về hạnh phúc ám ảnh đầu óc và trí tưởng tượng của mọi người. Ở xứ sở này, mỗi lần năm mới đến người ta lại nói đến hạnh phúc, lại mời gọi, lôi kéo nó đến, người ta lại hình tượng hóa nó bằng trăm nghìn kiểu khác nhau. Người ta gợi ca nó trên các lời ghi và câu đối viết trên giấy điều trang trí bức tường và các cánh cửa. Và vì màu đỏ là màu sắc đặc biệt của hạnh phúc, xác pháo đỏ và những cánh hoa đào màu hồng rải dày trên các sân nhà và các bàn thờ. Cả con người nửa cũng mang một diện mạo tươi cười, đon đả, một thái độ vui sướng như để cố níu giữ niềm hạnh phúc vốn rất mong manh và khó nắm bắt giống như con chim vàng anh đậu trên cành liễu, cất tiếng hót một lúc và lại chuyền sang những cành khác. Và thật là vô cùng xúc động cái niềm hướng vọng ấy của cả dân ttộc vươn tới một cảnh sống tốt đẹp hơn mà họ mơ tưởng song chẳng phải bao giờ cũng đạt được.

Tết là gì? Tết là tiếng gọi mệnh mông của tất cả những con người của nước Nam, trong dịp đổi mới toàn bộ của đất trời và của muôn vật, gài lên niềm tin vào cuộc sống cùng niềm khát khao hạnh phúc và an vui của mình.

Nó là điều khác nửa. nó là sự thánh hóa, là biểu dương, ngợi ca tôn giáo gia đình và sự thờ cúng tổ tiên. Và với tính chất đónó là một thiết chế gắn liền ngay với cấu trúc gia đình và xã hội nước Nam, gồm có: cha, mẹ, anh chị em, nhiều khi cả chú, bác, cô, dì và ông bà nội ngoại, và đôi khi cả ông bà cố, mọi người cùng sống chung dưới một mái nhà. Những gia đình mà những thành viên phân tán suốt năm, trong ngày này gặp lại nhau đông đủ dưới con mắt nhìn của tổ tiên mà các bìa vị được gởi ra trên bàn thờ trang trí rực rỡ, ngày đêm sáng choang đèn nến và mịt mù hương khói, chất đầy những nèn vàng và bạc, những món quà của con cháu dâng lên linh hồn tổ tiên để họ sử dụng ở thế giới bên kia.

Bởi tết không những là ngày lễ của người sống; nó còn là, chủ yếu ngày lễ của những người chết thật sự tham dự vào cuộc sống của gia đình và con cháu mình. Ngày hôm trước đó bằng một lễ nhỏ người ta thỉnh rước tất cả họ về cùng dự tết với gia đình. Rồi mỗi ngày hai hai lần người ta mời họ dùng hai bữa ăn chính, chưa kể là các cuộc cúng dâng trà, hoa quả, bánh trái. Cuối ngày thứ ba hay thứ tư, là lễ lớn tiễn đưa, và các linh hồn được coi như trở về thế giới bên kia, mang theo những lời chúc tụng và những lời tâm sự của người thân mà họ vừa chia sẻ cuộc sống trong mấy ngày và bây giờ họ để lại ở thế giới bên này, nhưng vẫn luôn theo dõi, ban phúc bảo bọc.

Suốt những ngày Tết, những người đã chết sống lẫn với người sống đến mức những người họ hàng và bạn bè đến thăm một nhà nào đó không bao giờ quên trước hết cúi lạy trước bàn thờ tổ tiên, bằng cách đó dâng lời chúc tụng đến những người đã chết trước khi chúc người sống. và nếu có điều hơi khó chịu ngày tết đôi khi để lại cho những người trong chúng ta, thì đấy là cảm giác mỏi lưng vì phải lặp đi lặp lại động tác cúi lạy suốt ba ngày đến mệt nhừ!

Song tóm lại, cuộc lễ mà tôi vừa cố gắng trình bày ý nghĩa nghi thức và biểu trưng đó, đánh dấu trong đời sống của mối người một giai đoạn hạnh phúc được may mắn mỗi năm lại tái một lần. Được sống đôi ngày trong niềm hoan hỉ chung, tự mình cảm nhận được niềm vui hồn nhiên, vô tư lự mà đặc biệt dễ lây truyền ấy, được hòa nhập cả tư tưởng và tình cảm với tất cả những con người trong nòi giống của mình, quả thật không phải là một niềm hứng khởi nhỏ, và chính ngày tết đem lại đem lại cho ta điều đó. Hãy biết ơn ngày lễ ấy!

Đối với tôi, nhớ lại những ngày thơ ấu và niên thiếu xa xôi, tết bao giờ cũng để lại trong tôi những ký ức dễ chịu. Nếu một ngày nào đó phải bỏ phiếu xóa bỏ nó đi, thì mặc tất cả những lý lẽ hay ho người ta có thể đưa ra để biện minh, tôi tin rằng tôi sẽ bỏ phiếu chống, dù có phải mang tiếng là một kẻ bảo thủ ngoan cố hay hỗn xược.

Thượng Chi (Phạm Quỳnh)

Ảnh: Trần Việt Đức

PHAM QUYNH: TET, a Vietnamese Tradition

(Summary Translation by Phung Thi Hanh)

One main characteristic of Vietnamese philosophy is to establish a relationship between Nature and Human Existence because they are interrelated and the result from this relationship is the very fragile notion of Happiness.  Thus, man has to act and live in harmony with Nature, follow its normal course, so that nothing will obstruct the peaceful flow of life and happiness.

The consecutive succession of seasons is a normal phenomenon of Nature and very important fact to the Vietnamese people who are predominantly farmers.  According to ancient beliefs, the end of Winter followed by Spring mark a new beginning, the re-birth of Nature and all living creatures.  Consequently, to be in harmony with Nature, one should re-create himself completely, rejuvenate the old tired self and get rid  of sad and bad thoughts.  All debts should be paid so that one can start all fresh.  One should have only good and compassionate feelings, use kind words even to the worst enemies.  That way, one can contribute to the harmony of Nature and promote his own happiness and the happiness of others.  One unkind word, an act of aggression or hurtful gesture is not only disrespectful but also in contradiction with the law of Nature and will result in bad luck for the individual. 

This common superstition leads to the belief that what you do during the first days of Tet will affect, in a mysterious way, the future of the coming new year.  Consequently, the first visitor to a home will bring good fortune or bad luck to the family depending on how lucky or unlucky, happy or unhappy, healthy of not the individual may be.  In order not to be subject to uncertainty, people select a “good”individual and invite him to visit, hoping that this individual will bring good fortune and luck to the family for the whole year.

So, what Tet means to the Vietnamese people?

TET is the passionate cry of all Vietnamese –during the re-birth of Nature — reasserting its belief in Life and the ultimate longing for Happiness.

TET is also the glorification of the Family and the Cult of the Ancestors.  During Tet, the whole family — grand parents, uncles, aunts, parents and children, family members working far away , all gather under the same roof and share meals under the watching eyes of the  ancestors from the altar.  The ancestors’ altar displayed with pictures of dead family members, is decorated with flowers, fruits and bountiful foods.  Incenses, candles are lighted all day filling the house with wonderful aromas.

TET is not only a celebration of the livings, but also a celebration of the dead.  For three days, the ancestors participate fully in the daily life of the family.  The day before Tet, a family meal is offered to the ancestors to invite them to come home.  For the next two days, meals are offered twice.   On The third day, a big meal is prepared to bid farewell to the ancestors who return to the “other world”.

In conclusion, Tet is a time during which Vietnamese all over the world, rich and poor, young and old, from all walks of life rejuvenate themselves, leaving behind sorrow and worries  to share a common feeling of love for the Family and Hope for a better future.  The most wonderful thing is that this event will happen each year, and this way, every year all Vietnamese can live again this beautiful and happy tradition.

Phùng Thị Hạnh

Just Love More - Yêu Thương Thêm

Vượt qua... Photo: BXK

Just Love More 
In silence for many days
Just awoken in pure consciousness, 
knowing everything is fragile and changing
We need to just love more 
and 
have more love in this life.


Yêu Thương Thêm
Trong sự im lặng của nhiều ngày
Vừa tỉnh dậy trong ý thức tinh khiết, 
biết tất cả mọi sự là mong manh và luôn thay đổi.
Chúng ta chỉ cần phải yêu thương nhiều hơn nữa
và
hãy có nhiều tình yêu trong cuộc sống này.

Bạch X. Phẻ

Về với TÂM XUÂN - Phạm Duy, Phạm Thiên Thư và Đạo Ca

Tranh vẻ của hoạ sỹ Lê Hùng.

Về với TÂM XUÂN - Phạm Duy, Phạm Thiên Thư và Đạo Ca

“Vui như ngày hội!” Đó là lời tâm sự của một vị trong Ban tổ chức và một khán thính giả đến sớm như tôi, mà tình cờ nghe được. Giữa sự náo nhiệt, thân thiện và nhiều năng lượng trong văn phòng Việt Báo, chúng tôi đang ngồi tạm trên chiếc ghế của nhà báo lão thành Nguyễn Thanh Huy để đợi người anh Ngô Đức Chiến và anh Phan Tấn Hải; nhân tiện tôi nảy ý định viết về buổi sinh hoạt văn học nghệ thuật này như là một món ăn tinh thần gởi gắm cho nhau.

Sự nhộn nhịp trong việc chuẩn bị cho buổi Nhạc thính phòng vui nhộn như ba ngày Tết. Chúng tối thấy có Hoạ sỹ giáo sư Ann Phong, chị là hội trưởng (president) của Hội Văn Học Nghệ Thuật Việt Mỹ (VAALA - Vietnamese American Arts & Letters Association), người nhỏ con như vậy mà cũng vất vả pha trà cho khách. Cô bạn Hoà Bình Lê xinh xắn vui vẻ và hoạt bát lo mọi việc trước khi giờ trình diễn. Bên cạnh đó những anh chị trong ban tổ chức thân thiện chào hỏi lẫn nhau và làm việc thật nhịp nhàng.  Rồi sự có mặt sớm của nhà văn Nhã Ca, ca sỹ Khánh Ly, và quý anh chị trong ban nhạc đang tập dợt lần cuối đã làm cho không khí càng vui nhộn.

Lâu lắm rồi, từ khi chúng tôi tổ chức chương trình nhạc thính phòng cuối cùng, Tiếng Lòng tại trường đại học UC Davis Mondavi Performance Art Center, với dàn nhạc âm hưởng do anh Thomas Ngô, nay mới có dịp nghe lại nhạc thính phòng tại miền Nam California. Tuy chưa hoàn toàn đúng nghĩa là nhạc thính phòng có tâm vóc, nhưng rất ấm áp và đầy thân tình. Chúng tôi được biết chương trình Tâm Xuân là để vinh danh nhạc sỹ Phạm Duy và nhà thơ Phạm Thiên Thư tại hội trường Việt Báo Gallery đã hết vé, nhưng người bạn thật dễ thương, cô Hoà Bình Lê, đã ưu ái dành cho 2 chiếc vé xinh xắn. Ôi đó cũng là tấm lòng của người bạn đầy tử tế dành cho người bạn ở xa tận Miền Bắc California vậy.

Chương trình tổ chức rất đúng giờ vào lúc 7:30PM (âu đó cũng là điểm son của người Việt tại Nam California). Trong hội trường Việt Báo – Việt Báo Gallery trên đường Moran, Westminster, CA, chúng tôi thấy sự trang hoàng thật là thanh tao, đầy nghệ thuật. Họa sỹ Lê Hùng đã khéo léo vẽ 2 bức tranh của nhạc sỹ Phạm Duy và thi sỹ Phạm Thiên Thư lên tường thật đẹp. Bên cạnh đó, tranh trừu tượng của hoạ sỹ Cao Bá Minh đầy mầu sắc và có hồn được trưng bày trong hội trường nhỏ gọn. Và có mấy ai biết đằng sau những bức tranh treo ngay thẳng của hoạ sỹ Cao Bá Minh là sự leo trèo của hoạ sỹ Ann Phong.

Tranh vẻ của hoạ sỹ Cao Bá Minh.

Chúng tôi được biết ban tổ chức gồm có những anh chị dễ thương và có học vị. Nhưng quan trọng hơn là ai cũng có tấm lòng với nghệ thuật, với cộng đồng, với nhạc Phạm Duy trong đó có: Các nhà xuất bản (Producers) Hòa Bình Lê, Quỳnh Trang Nguyễn, Thiên Phượng Phạm, Janine Trang Nguyễn. Cô emcee trong chiếc áo dài Việt Nam duyên dáng, đầy tự tin và quyến rủ, Ysa Le, cũng là điểm son của chương trình. Cô là Giám đốc điều hành (Executive Director) của VAALA. Nơi đây là chiếc cầu cho nhiều thế hệ cũng như giữa Đông và Tây. Sứ mệnh của hội  “là kết nối và làm phong phú hoá các cộng đồng qua nghệ thuật và văn hoá Việt Nam.” (This mission is to connect and enrich our communities through Vietnamese art and culture).

Emcee duyên dáng Ysa Lê dẫn chương trình.

Phần trình diễn, các ca sỹ: Kim Tước, Phạm Duy Hùng (con trai của cụ Pham Duy), Thương Linh, Phạm Hà, Trần Đại Phước, Lan Hương, Bích Liên, và Nhóm Cát Trắng. Ngoài ra, cũng có vài bài Khán Giả cùng hát. Phần hoà âm phối khí do người nhạc sỹ trẻ, Hoàng Công Luận điều khiển.  Anh là nhạc sỹ năng động, tài hoa và đa dạng--đầy triển vọng trong âm nhạc Việt Nam mà chúng ta cần ủng hộ và nâng đở. Anh bạn chúng tôi, kỷ sư Ngô Đức Chiến, rất có cảm tình về người nhạc sỹ trẻ này. Ngoài nhạc sỹ Hoàng Công Luận ra, có nhạc sỹ Piano: Sỹ Dự, Violin/keyboard: Hoàng Công Luận, Bass/ Acoustic Guitar: Lê Từ Phong và Percussion: Gary Wing. Phần âm thanh có anh Tuệ Nguyễn và ánh Sáng/design có Tuệ Nguyễn và Thiên Phượng.

Như chúng ta đều biết, cụ Phạm Duy, tên thật Phạm Duy Cẩn, là nhạc sỹ, nhà nghiên cứu âm nhạc lớn của Việt Nam. Ông mất ngày 27 tháng 1, 2013, hưởng thọ 91 tuổi. Vì thế Ban tổ chức chọn tháng chạp này có lẽ là nhân ngày giỗ thứ tư của ông.

Chương trình nhạc thính phòng, TÂM XUÂN - Phạm Duy, Phạm Thiên Thư và Đạo Ca, và giới thiệu CD ĐẠO CA do bác sỹ Bích Liên hát. Chúng tôi được BTC cho biết là Chương trình được xem như là sự tưởng niệm cố nhạc sỹ Phạm Duy đã khuất và vinh danh thi sỹ Phạm Thiên Thư vẫn còn ở Việt Nam.  Số tiền lời nếu có sẽ được xung vào thư viện đại học UCI Library để lưu giữ tài liệu về nhạc sỹ Phạm Duy hoặc ủng hộ Phạm Duy Foundation.

Chương trình Tâm Xuân - Phạm Duy, Phạm Thiên Thư và Đạo Ca có hai phần, phần đầu về Nhạc Phạm Duy và con người trong cuộc sống, gồm có: Người Tình Già / Rong Ca 1 được hợp ca. Sau đó, sự trình diễn của Phạm Hà, Chiều Về Trên Sông. Tiếp theo là Tâm Ca 1: Tôi Ước Mơ và Tạ Ơn Đời do Ca sỹ lão thành Kim Tước. Đây là một sự ngạc nhiên cho chúng tôi, ở cái tuổi này mà giọng cô và lối trình diễn vẫn còn thu hút lòng người. Bài Tôi Ước Mơ, thơ của Nhất Hạnh, do Phạm Duy viết vào năm 1965 lại đưa ta về với chiến tranh chết chóc, nhưng đẹp làm sao khi chúng ta phải nói lên những ước mơ và hy vọng.

Sáng nay vừa thức dậy

Nghe tin em gục ngã nơi chiến trường

Nhưng trong vườn tôi

Vô tình khóm tường vi

Vẫn nở thêm một đoá.

Tôi vẫn sống ! Tôi vẫn ăn ! Và tôi vẫn thở

Tôi vẫn sống ! Tôi vẫn ăn ! Và tôi vẫn thở

Nhưng biết bao giờ

Tôi mới được nói thẳng

Những điều tôi ước mơ? Biết bao giờ?

Biết bao giờ?

Tôi mới được

Tôi mới được

Nói những điều

Nói những điều

Tôi ước mơ, tôi ước mơ

Tôi ước mơ, tôi ước mơ...

Nhạc sỹ Hoàng Công Luận, violin và ca sỹ lão thành Kim Tước.

Tiếp theo là bài nhạc Giọt Mưa Trên Lá được nhóm Cát Trắng thể hiện nhịp nhàng và Đường Chiều Lá Rụng do Trần Đại Phước, từ Dallas, Texas, hát với cả tâm can. Sau đó anh mời phu nhân của mình là chị Lan Hương cùng song ca Nghìn Thu. Hai người hát như quấn quít vào nhau từng câu từng chữ, ôi... Tình ta biến hóa trong từng sát na; Tình luôn lai vãng đi về cõi chung vậy.

Sau đó là cô ca sỹ trẻ, giản dị nhưng có giọng hát cao vút, Thương Linh thể hiện tuyệt vời, Bên Ni Bên Nớ, như gọi hồn về...

Đêm chớm ngày tàn, theo tiếng xe về, lăn về viễn phố

Em hỡi sương rơi, ngoài song đêm hạ, ôi buồn phố xá

Hoang liêu về chết tha ma, tiếng chân gõ guốc xa xa...

Sau nữa là anh Phạm Duy Hùng hát bài Kiếp Sau, và Chỉ Chừng Đó Thôi y như lời hẹn họ với Bố mình và tưởng niệm người anh, nhạc sỹ Duy Quang đã khuất.

Một chi tiết nhỏ tế nhị khác mà người viết muốn chia sẻ ở đây đó là sự có mặt của nữ ca sỹ Khánh Ly ở dưới khán giả. Khánh Ly được cô Emcee Ysa mời lên sân khấu có vài lời về nhạc sỹ Phạm Duy và được khán giải yêu cầu hát, cô ca sỹ nổi tiếng giọng trầm (alto) này nhẹ nhàng từ chối một cách từ tốn và cảm ơn nhạc sỹ Phạm Duy nói riêng và những nhạc sỹ khác như Trịnh Công Sơn, Trầm Tử Thiêng, Vũ Thành An, Ngô Thuỵ Miên, Lam Phương, Nguyễn Đình Toàn, Trần Dzạ Từ v.v... nói chung đã giúp bà tạo nên sự nghiệp ca hát trong khoảng 50 năm qua. Khánh Ly còn nói lời cảm kích và kính phục đến với nữ ca sỹ Kim Tước trước khi xin về làm lại người khán giả hiền hoà trong đêm nay. 

Ca sỹ Khánh Ly nói cảm ơn Phạm Duy và những nhạc sỹ đã làm lên tên tuổi bà. 

Đến đây, phần đầu chương trình được kết thúc với Hát Với Tôi: Tâm Ca 10 do nhóm Cát Trắng cùng song hành với khán giả. Nói chung, tất cả ca sỹ đều thể hiện hết khả năng của mình, như Đại thi hào Nguyễn Du đã từng nói, “Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười” là vậy. Nhạc của Phạm Duy thật đa dạng, phong phú và là tinh hoa của âm nhạc Việt Nam. Giáo sư toán học Hạo Nhiên cũng đồng tình; anh tâm sự: “Kho tàng tác phẩm Phạm Duy cực kỳ lớn, và nhờ đêm nhạc Tâm Xuân và CD Đạo Ca của cô Bích Liên tôi biết được thêm một mảng âm nhạc hay mà nhiều ý nghĩa của nhạc sĩ. Nghe Đạo Ca và những bài phổ thơ Phạm Thiên Thư, tôi càng tin là Phạm Duy có tư duy triết lý rất sâu, rất đậm, về cuộc sống, tình yêu, và cả cái chết."

Chỉ phần đầu thôi, chúng ta đã thấy vẻ đẹp và sự chan hoà giữ thơ và nhạc, giữa người đi và kẻ ở. Giữa có và không, giữa còn và mất. Thôi thì chép lại vần thơ cũ của bốn năm trước như là tưởng niệm nhạc sỹ Phạm Duy vậy.

TIỄN CỤ PHẠM DUY Một nhạc sỹ danh tài đất Việt Trăng mười lăm sáng tỏ Nghe tin Ông ra đi Người nhạc sỹ lâm li Vui buồn theo vận nước Những tác phẩm ông viết Dân ca và quê hương Thân phận hay yêu thương Nhạc cũng đều đa dạng Ông luôn làm cách mạng Cho âm nhạc Việt Nam Khảo cứu người vẫn làm Những công trình giá trị Thế rồi Ông ra đi Nghìn Thu như lời hứa "Tình âm dương chan chứa Xoay trong vùng tử sinh". Tiễn người một kiếp sinh linh Tài hoa một cõi mộng tình thiên thu.

Phần 2 là Đạo Ca, là những tuyệt tác. Chương trình được giới thiệu bằng giọng của nhạc sỹ Phạm Duy và nhà thơ Phạm Thiên Thư được chiếu trên màn hình (projected screen) cho mọi bài hát.  Chắc có lẽ chúng tôi sẽ viết trong một bài khác chi tiết hơn khi có thời gian. Nhân đây chúng tôi cảm ơn bạn Hoà Bình Lê, bác sỹ Bích Liên, Hội Văn Học Nghệ Thuật Việt Mỹ (VAALA) và ban tổ chức đã có một buổi sinh hoạt văn học, âm nhạc đầy ý nghĩa này. Chúng tôi tạm mượn, lời bài Đạo Ca I - Pháp Thân, thơ Nhất Hạnh, nhạc Phạm Duy để kết thúc bài viết này.

… Mai sau chờ nhau nhé, đầu thai vào kiếp hoa

Chốn mây mờ phiêu bạt, chờ đợi… chim hót ca.

A ha, ta tuy hai ma một! A ha, ta tuy một mà hai!

A ha, ta tuy hai ma một! A ha, ta tuy một mà hai!

Bạch X. Phẻ

Sacramento, một ngày mưa gió. 01.20.2017.

Anh NĐChiến và tác giả - Photos: BXK