NGHỀ NAIL - PHƯƠNG TIỆN và CỨU CÁNH CỦA NHIỀU NGƯỜI VIỆT NAM MỚI ĐẾN HOA KỲ (5 BIỆN PHÁP GIẢM SỰ TÁC HẠI TRONG NGHỀ NAIL)

Calligraphy by Zen Master Thich Nhat Hanh

Nhật Ký Giáo Dưỡng: NGHỀ NAIL - PHƯƠNG TIỆN và CỨU CÁNH CỦA NHIỀU NGƯỜI VIỆT NAM MỚI ĐẾN HOA KỲ (5 BIỆN PHÁP GIẢM SỰ TÁC HẠI TRONG NGHỀ NAIL)

Bạch X. Phẻ *[1]

         Thật là nhẹ nhõm, sạch sẽ, và có cảm giác đẹp đẽ hơn. Đó là cảm giác của tôi khi được đi làm móng chân xong. Quý Chị yêu dấu của tôi cũng như một số nữ giới mà tôi hỏi, "Xin cho cảm giác của mình khi làm nail xong". Những câu trả lời đều có hàm ý của chị Út, đó là họ cảm thấy sạch sẽ, đúng mốt (trend), hợp thời trang, tự tin hơn, quý phái và sang trọng hơn mỗi khi làm móng tay chân. Bài viết này nhằm tìm hiểu thêm về thực trạng nghề làm nail tại Hoa Kỳ và chúng tôi đưa ra năm biện pháp làm giảm sự tác hại khi hành nghề nail.

            Có thể nói, thông thường người Ấn Độ có việc như làm chủ tiệm xăng, người Đại Hàn là chủ tiệm giặt ủi, còn người Việt Nam thì làm chủ tiệm nail hoặc làm nail.  Đa số những phụ nữ Việt Nam mới qua Hoa Kỳ đều chọn làm nghề nghiệp này vì tương đối dễ dàng kiếm tiền giúp đỡ gia đình mà không cần tiếng Anh nhiều. Có lẽ ai trong chúng ta, ít nhiều đều quen biết những người đã hoặc đang làm nail.   Có người trong chúng ta cũng có người thân mới qua Hoa Kỳ, đang hành nghề này, trong đó có nhiều người trẻ không thông thạo tiếng Anh. Theo tài liệu nghiên cứu của cô Quách và đồng nghiệp làm việc tại Northern California Cancer Center đã được phát hành trong Journal of community health vào năm 2008 *[2], ở tiểu Bang California có 300,000 người làm thợ nail, trong đó có khoảng 59-80% là người phụ nữ Việt Nam (chưa kể đàn ông?).

            Theo bài nghiên cứu này, họ phỏng vấn 201 nhân viên Việt Nam làm móng tay trong 74 tiệm. Những người phụ nữ Việt Nam phải đối mặt với những rào cản ngôn ngữ, văn hóa và xã hội để làm việc mặc cho sự an toàn và sức khỏe nguy hại của chính mình. Đa số những người làm thợ nail lo ngại về sức khỏe của mình khi tiếp xúc với hóa chất tại nơi làm việc.

            Vì lợi ích của nhiều người và có nhiều lần có người nhờ tôi nên viết về đề tài này, nên tôi trình bày những gì mình biết và trải nghiệm. Mặc dầu tôi cũng đã từng làm nail cho Mẹ, chỉ là cắt móng tay sơ sài vậy thôi, làm kiểu tài tử nên có lần tôi đã viết bài thơ dưới, khi chăm sóc móng tay của Mẹ. Bài thơ này được anh bạn Nguyên Quang phổ nhạc:

Cắt Móng Tay Cho Mẹ

cắt móng tay cho mẹ

đôi tay gầy xanh xao

bao yêu thương thuở nào

đều dành cho con cháu

bao nỗi khổ niềm đau

mẹ truân chuyên lo gánh

nuôi cho con đủ cánh

bay khắp những tầm xa

nay con mẹ một nhà

thương yêu và đùm bọc

ở mẹ con được học

từ bi sao bao la

tình mẹ dãi ngân hà

mênh mông và bất diệt

cắt móng tay cho mẹ

Pháp Hoa kinh ngân xa

Tâm Phật ở trong ta

Kim Cương kinh - tay Mẹ.

          Mặc dù là vậy, nhưng làm sao tôi có thể viết về một cái nghề “khó mà dễ, dễ mà khó” này. Tôi quan niệm rằng, không ai có thể viết trung thực được nếu mình chưa bao giờ được trải nghiệm đi làm móng tay hoặc chân của mình.  Thế rồi, duyên cũng đến, tôi đi Florida để thăm người thân và chủ động đi tiệm nail để được làm ‘chân tay nước’, nhưng chỉ muốn được chăm sóc móng chân thôi vì tay cần phải phỏng vấn người làm thợ làm Nail.  Tiệm này tương đối khang trang và mới mẻ; Tiệm có tên là Amy's Nail 2. Đây là tiệm nail thứ 2 của gia đình, chồng đang làm một tiệm nail khác và vợ đang làm tiệm nail này. Khi vừa bước vào ấn tượng đầu tiên là mùi khó chịu của hóa chất mà tôi cảm thấy không quen và ngột ngạt. Nhưng thầm nghĩ đây là nồi cơm, tương lai và hy vọng của rất nhiều người Việt Nam trong và ngoài nước, nên tôi tôn trọng và khắc phục để được ngồi trải nghiệm làm móng chân hầu giúp số đông người làm nail bằng cách viết bài này.

          Tôi, vốn là nhà giáo dạy hóa học từ trường Trung học đến Đại học, nên tôi biết những hoá chất có tiềm năng độc hại này. Cô gái trẻ Jannet N., Tuổi 20, đang học college ở Tampa, FL, nở nụ cười trên môi khi tiếp tôi. Trong khi đó, chúng tôi trò chuyện và em Jannet đã tâm sự và chia sẻ nên tôi học hỏi nhiều điều về em. Em mới có 20 tuổi thôi và đã đi ‘làm nail’ rất nhuần nhuyễn và chuyên nghiệp.  Em bảo rằng em thích đi làm hơn là đi học vì học ‘khó vô’; Em vừa tâm sự và vừa bỏ một chất gì đó lên chân, vì không có thấy nhãn hiệu gì hết, nên tôi hỏi em là em biết những loại hoá chất này tên gì và có công hiệu như thế nào không, em lắc đầu không biết. Theo cái biết của tôi thì những hóa chất thường được sử dụng trong tiệm Nail bao gồm: Acetone, isopropyl alcohol (thuốc tẩy nước sơn móng), Acetonitrile (chất tháo keo dán móng giả), Ethyl methacrylate (nước làm móng giả), Formaldehyde (chất làm cứng móng), Methacrylic Acid (nước lót primer cho móng giả), Methyl Methacrylate (nước làm móng giả), Ortho-phenylphenol, Quaternary Ammonium Compounds (thuốc khử trùng), Phthalates (nước sơn móng), Toluene (nước sơn móng, keo dán móng giả), Benzoyl peroxide (Bột làm móng tay giả), Ethyl cyanoacrylate (Keo dán móng tay), v.v…

          Tất cả những hóa chất này có thể xâm nhập vào cơ thể con người qua ba hình dạng chính như hít thở hóa chất, thấm qua đường da, hoặc bị lỡ nuốt hoá chất đó. Nhưng nặng nhất là người thợ nail vì phải làm nhiều giờ trong tiệm vì phải hít thở không khí không được trong lành đó. Những hóa chất này có thể gây ra các bệnh da, nhức đầu, choáng váng, nổi mề đay, phổi, nguy cơ ung thư vú v.v...; thông thường nhất là da nổi mụn; mắt, mũi, và cổ họng khó chịu; chóng mặt; và nhức đầu. Các hóa chất này có thể gây ra bệnh tình nặng hơn như dị ứng da, nhức đầu, bệnh phổi, nguy cơ ung thư vú v.v.. nếu làm và tiếp xúc hoá chất lâu năm.

          Làm nail tương đối có tiền nhanh. Thợ nail đa phần nhận lương bổng theo kiểu 60/40. Thợ được 60% còn chủ được 40%. Có người được bao lương hằng tháng, và lương bổng trung bình, tuỳ nơi tuỳ tiệm, có được khoảng $2500 - $4000 tháng, tương đương với lương giáo chức như chúng tôi thuở mới bắt đầu. Tuy nhiên trong số lương bổng này có khoảng một nửa  chỉ trả bằng tiền mặt và một nửa  trả bằng tiền check. Ngoài ra, người thợ được nhận tiền “T” hay tips riêng. Nói chung, sự chấp nhận rủi ro và trao đổi sức khỏe của mình để hành nghề nail là có thật. Lương bổng tương đối cao, nhưng sự chấp nhận rủi ro về sức khoẻ và cái nghề lương thiện này cần phải được tôn trọng và trân quý.  Trong giới làm nail, có một số là đấng mày râu, trong số đó chúng tôi phục những người đã vượt qua được cái ngã, sự cố chấp, và sự tự ái để tìm thấy sự trao đổi cao cả hơn.

          Tuy có những cái không hay trong nghề làm nail của người Việt mình, như hiện tượng phá giá của chủ tiệm nail, giành giật khách  hoặc thời gian rảnh rỗi, không có khách thì hơi ‘nhàn cư sanh bất thiện’, đôi khi nhiều chuyện, thị phi, cờ bạc, v.v… nhưng đa phần những người thợ nail làm cực nhọc, hy sinh và tận tụy để lo cho mình, cho gia đình và bà con thân bằng quyến thuộc.

           Cũng như bao nhiêu công nhân Việt Nam khác, thợ làm nail làm việc cần cù, chăm chỉ và khéo tay. Ở trong dịch vụ làm đẹp, họ cắt tỉa giũa móng tay móng chân. Thợ nail còn đang làm việc xoa bót những bàn tay, bàn chân của khách hàng. Họ làm cho khách hàng cảm thấy dễ chịu và đẹp thêm khi rời ‘văn phòng’ của mình. Họ còn thực tập những tính nết đáng quý trong đời như sự không phân biệt, ai họ cũng làm mà không từ chối. Họ kiên nhẫn lắng nghe những nỗi niềm, đôi khi là khó chịu và thiếu văn hóa, của khách hàng.

        Trở lại việc làm móng chân của tôi, qua đó tôi chứng nghiệm và biết được những điều khá thú vị.  Cô gái Jannet N., người cho phép chúng tôi dùng hình ảnh và những lời tâm sự, bảo rằng đối với cô nghề nail có thể là một công việc tạm thời hay là một sự nghiệp. Cô hỏi tôi có lời khuyên gì không khi phải gặp phải khách hàng khó tính, nhất là những người có mùi hôi như đang hút thuốc ‘bậy bạ’.  Tôi bảo là làm nail, em phải có khả năng đổi cách nhìn của mình, vì hãy xem chính em là một vị bác sỹ đang chăm sóc cho một người cần sự giúp đỡ của em; nếu ai đó khó chịu hay khó tính đi nữa, thì em hãy xem người khách đó là những bệnh nhân của chính em và họ đang cần sự giúp đỡ. Em hãy cố gắng giúp đỡ  tận tình, em hãy thực hành câu kinh: “Sáng cho người thêm niềm vui, chiều giúp người bớt khổ”. Em hãy làm việc bằng với sự tận tuỵ và yêu thương của mình.  Cô bé Jannet vui vẻ và chăm sóc cho móng chân của tôi, từ cắt tỉa, xoa bóp, paraffin wax, thoa lotion. Cô còn định cúi xuống mang tất (socks) lại, nhưng tôi đã từ chối vì mình có thể làm điều đó. Chúng tôi trả tiền $25 cho việc làm nail và thêm $15 tiền tip và ra về trong niềm hoan hỷ với nhau.

        Sau gần 45 phút, mùi hôi của hoá chất vẫn còn đó nhưng tôi đã quen rồi và không còn cảm thấy thấy khó chịu nữa. Tuy nhiên với một người dạy hoá học, tôi xin góp ý xây dựng các thợ nail cần phải đề phòng và bảo vệ sức khỏe cho chính mình. Sau đây là 5 biện pháp có thể giảm sự tác hại trong nghề làm nail:

1. Tạo môi trường có không khí trong lành – Giảm thiểu nguy cơ hít hoá chất

 ·   Bảo đảm cho tiệm hoặc nơi làm việc sạch sẽ

 ·   Ra ngoài tiệm, thở không khí trong lành sau mỗi 30 phút hoặc khi làm xong một khách hàng.

 ·    Cần phải có hệ thống có máy hút (ventilation) tốt và hệ thống hút khí gần bàn làm việc. Để không khí trong lành vào ra bằng cách mở rộng các cửa nếu được.

  ·   Nếu những nơi lạnh hoặc nóng quá, hệ thống thông gió bình thường (HVAC: Heating, Ventilation, Air-conditioning) cần phải chạy suốt thời gian làm việc.

 ·    Cần phải có đủ ánh sáng cho thợ.

2. Cần áp dụng những thói quen tốt – ngăn ngừa nguy cơ nuốt phải hoá chất

·  Mang bao tay và áo tay dài khi làm việc

·  Luôn có nhãn hiệu, đọc và làm theo đúng sự chỉ dẫn khi sử dụng hoá chất, tránh bỏ nhiều hơn sự cho phép (Nhiều không có nghĩa là tốt).

·   Cất trữ những hóa chất cẩn trọng và đúng chỗ, nhớ ghi nhãn rõ ràng và đóng nút lại nếu không sử dụng.

·   Thùng rác phải được đậy lại và thường xuyên đổ rác vì bông gòn có chất acetone và isopropyl alcohol.

·   Phải rửa tay trước và sau khi làm cho khách hoặc sau khi sử dụng hóa chất trong tiệm.

·   Không được ăn uống gần hoá chất hoặc bàn làm việc.

3. Phải sử dụng đúng loại trang bị bảo vệ cá nhân  – giảm thiểu nguy cơ da bị dính hoá chất

·  Mang áo tay dài, mang bao tay và sử dụng đúng loại. Ví dụ, bao tay nitrile thì tốt hơn latex hoặc vinyl. Bao tay nitrile bảo vệ chống lại chất độc trong hóa chất. Hơn nữa, nó giúp bạn phòng ngừa bụi acrylic dính lên tay và bàn tay.

·  Mang áo tay dài, che mặt, v.v… khi chiết hóa chất (chia ra những chai nhỏ) hoặc khi đánh bóng, giũa móng, v.v…

4. Chọn hóa chất an toàn hơn nếu được.

·   Các hoá chất sơn móng tay chân chứa dibutyl phthalate, formaldehyde (chất giữ thịt, xác người, trái cây v.v… cho lâu hư), hoặc toluene nguy hiểm và độc hại hơn, hiện đang có các nước sơn móng tay an toàn hơn.

·   Đừng có dùng hoá chất quá trọng lượng hoặc quá concentrated; phải biết cách pha loãng (dilute).

5. Chọn sự lành mạnh khi về nhà.

·   Khi về nhà, thay quần áo liền và giặt quần áo đi làm riêng để phòng ngừa bụi và hóa chất ở tiệm mang về nhà hoặc lan qua quần áo khác, bạn phải nên cẩn trọng việc này.

·   Không nên ôm con trong quần áo mới đi làm về.

·   Bỏ việc thị phi, khó chịu, bực bội ở tiệm, không mang về nhà hoặc chia sẻ với những trẻ con.

            Nói tóm lại, nghề nail là nghề nuôi sống hai ba thế hệ của người Việt Nam. Một nghề tương đối dễ làm vì không cần học tiếng Anh nhiều, nếu chịu khó thì làm ra tiền rất nhanh. Nhưng thợ nail làm có tiền để làm gì, để lại cho con cho cháu, giúp đỡ những người thân bên nhà. Có thể nói họ là những người có lòng vị tha, nhân ái, biết đùm bọc và thương yêu gia đình, bà con, quê hương và giống nòi. Vì thế thợ nail cần có được sự cảm thông và nâng đỡ của cộng đồng người Việt khắp nơi. Hơn ai hết, chúng ta là người Việt Nam cần phải học hỏi điều căn bản này là: Nếu chúng ta không thể giúp bất cứ việc gì tốt hơn, thì ít nhất là không làm gì phiền lòng hay tổn thương nhau. 

Tài liệu tham khảo:

1.  Quach, T., Nguyen, K. D., Doan-Billings, P. A., Okahara, L., Fan, C., & Reynolds, P. (2008). A preliminary survey of Vietnamese nail salon workers in Alameda County, California. Journal of community health, 33(5), 336-343.

2.  Bạch, Phẻ X., Cắt Móng Tay Cho Mẹ. http://phebach.blogspot.com/2012/01/cat-mong-tay-cho-me.html

3.  California Healthy Nail Salon Collaborative, Bản hướng dẫn về “Bộ Ba Độc Tố”, có tại http://www.cahealthynailsalons.org/wp-content/uploads/2010/07/Toxic_Trio_Brochure_Viet.pdf

4.  California Healthy Nail Salon Collaborative, “Nail Polish Wallet Guide,” có tại www.cahealthynailsalons.org

5.  Tài liệu hướng dẫn nơi làm việc Cal/OSHA (sắp phát hành), sẽ có tại http://www.dir.ca.gov/dosh/

6.  University of Connecticut Health Center, “Tôi Có Mang... Làm Sao Để Tôi Bảo Vệ Bản Thân và Bào Thai Nếu Tôi Vẫn Tiếp Tục Làm Việc tại Tiệm Móng Tay?”, có tại http://nailsalonalliance.org/nail-salon-reports/

7.  U.S. Environmental Protection Agency, “Bảo Vệ Sức Khỏe Cho Nhân Viên Tiệm Móng Tay,” có tại http://www.epa.gov/dfe/pubs/projects/salon/nail_salon_workers_guide_vietnam-ese.pdf

8.  Best Social Services Jobs, Nail Technician. http://money.usnews.com/careers/best-jobs/nail-technician

9.  https://en.wikipedia.org/wiki/Nail_salon

---

[1] TS Bạch X. Phẻ là nhà giáo dục ở vùng Sacramento và là tác giả tự do.

[2] Abstract

In recent decades, the nail salon industry has been one of the fastest growing in the U.S. California has over 300,000 workers licensed to perform nail care services. Though little is known about their health, these workers routinely handle cosmetic products containing carcinogens and endocrine disruptors that may increase a woman’s breast cancer risk. Additionally, an estimated 59–80% of California nail salons are run by Vietnamese women who face socio-cultural barriers that may compromise their workplace safety and health care access. In a pilot project designed to characterize Vietnamese nail salon workers in Alameda County, California in order to inform future health interventions and reduce occupational exposures, we conducted face-to-face surveys with a convenience sample of 201 Vietnamese nail salon workers at 74 salons. Of the workers surveyed, a majority reported that they are concerned about their health from exposure to workplace chemicals. Additionally, a sizeable proportion reported having experienced some health problem after they began working in the industry, particularly acute health problems that may be associated with solvent exposure (e.g. skin and eye irritation, breathing difficulties and headaches). Our findings highlight a critical need for further investigation into the breast cancer risk of nail salon workers, underscored by the workers’ routine use of carcinogenic and endocrine-disrupting chemicals, their prevalent health concerns about such chemicals, and their high level of acute health problems. Moreover, the predominance of Vietnamese immigrant women in this workforce makes it an important target group for further research and health interventions.

Keywords

Vietnamese Nail salons Occupational exposure Health surveys Breast cancer

CHIỀU 31 THÁNG 12, 2015 - NEW YEAR EVE OF 2016

My Love - Photo BXK

CHIỀU 31 THÁNG 12, 2015
Trời chiều gió lạnh đồng hoang
Đôi bàn tay ấy nắng loang nhiệm mầu
*
Giữa thanh vắng ta thấy mình thanh thản
Nghe nhịp tim hoà quyện với hư vô

NEW YEAR EVE OF 2016
It is a cold and windy New Year Eve in the wilderness
Hand in hand were stained with sunset, majestic.
*
In the quietness, we feel at peace.
Listening to our heartbeats, we merge with the universe.

Tiễn biệt Mẹ (Trần Trung Đạo)

Lời dẫn: Hôm nay, cúng 100 ngày của Mẹ tại Chùa Kim Quang, cũng là ngày giỗ Đại Tường của Cụ Đặng Thị Rõ, pháp danh Nguyệt Sanh Phát. Bác là bạn thân của Mẹ. Quý Thầy ở Chùa Kim Quang cúng rất chu đáo và thành kính. Nên xin chia sẻ bài viết ngắn của anh Trần Trung Đạo chia sẻ khi được tin Mẹ mất cách đây gần 100 ngày.

                             Tiễn biệt Mẹ

         Mẹ ra đi vào ngày đầu thu. Sáng nay lá trở vàng. Trời lạnh hơn hôm qua nhiều. Con nhớ là có chụp một vài tấm hình có Mẹ trong đó nhưng sáng giờ tìm chưa thấy. Lúc tiễn đưa con ra xe, Mẹ chắp tay chào, miệng mỉm cười như Phật. Mẹ hỏi đi hỏi lại có quên gì không. Con trả lời không nhưng giờ mới nhớ ra là có: Con quên ôm mẹ lần cuối ở cõi Ta Bà này. 

         Con qua chùa thắp hương cầu hương linh Mẹ sớm vãng sang Cực Lạc. Mẹ sẽ vãng sanh về Tây Phương Tịnh Độ. Con tin thế vì lòng Mẹ bao la và sáng như ngọn đèn không bao giờ tắt của bà lão nước La-Duyệt-Kỳ cúng dường lên Đức Phật vẫn soi rọi khắp mười phương sau bao nhiêu cơn bão lớn của cuộc đời.

         Con ở với Mẹ hai ngày và trong hai ngày đó chỉ ngồi với Mẹ dăm ba phút. Buổi tối Mẹ ghé vào phòng chào trước khi về phòng ngủ riêng và sáng sớm khi con thức Mẹ đã thức dậy rồi và lại hỏi han giấc ngủ tối hôm qua. Mẹ lại mỉm cười như Phật. Thương nhớ Mẹ.

Trần Trung Đạo

Đổi Cả Thiên Thu Tiếng Mẹ Cười 

MẸ, ĐÊM GIÁNG SINH VÀ TRĂNG - MOTHER, CHRISTMAS NIGHT AND THE FULL MOON

Our mom, Photos: BXK

MẸ, ĐÊM GIÁNG SINH VÀ TRĂNG

Tối nay đêm Giáng sinh, Trăng tròn vời vợi
Mùa đông lạnh buốt sao lòng chơi vơi
Mùa Lễ đầu tiên vắng bóng Mẹ
Mẹ như vầng trăng. Tráng lệ.
Mầu nhiệm và đong đầy
Thong dong áng mây
Nhớ Mẹ nhiều
Mẹ Yêu
Mẹ

MOTHER, CHRISTMAS NIGHT AND 
THE FULL MOON

On this Christmas Eve, the full moon shinning.

Winter is cold, our hearts are aching.

This is the first holiday that

our mother is not with us,

Mother is like the moon.

So magnificent,

pure, magical

like free clouds

Immense

Mom

THÔI, TA VỀ BẢN CHẤT THẬT TRONG TA - YES, PLEASE RETURN TO OUR TRUE SELF

Làm đẹp đời đi nhé! -Photo: Rick Nguyen

THÔI, TA VỀ BẢN CHẤT THẬT TRONG TA

Anh và tôi  
nay đã già hơn trước  
dấu thời gian qua mau  
Gia Đình Phật Tử  
hy vọng và nỗi đau vẫn còn đắng lệ

Bờ môi  
hãy nói lời ái ngữ
Tứ nhiếp pháp  
đến Lục hòa  
đừng làm vỡ òa  
ước mơ và hy vọng

Hạnh nguyện  
mang Hiểu và Thương  
châm ngôn Bi-Trí-Dũng  
Hòa-Tin-Vui  
Hãy dâng đời đi nhé!



Yes, Please Return to Our True Selves

You and I
are aging, much older than before
times are swifter
Vietnamese Buddhist Youth Association
Hope and pain
still a bitter tear


All leaders
please act mindfully and use loving speeches
from the Four Methods of Transformation
to the Six Methods of Harmony
don't be dimming
our hopes and wishes


For us, we are still taking our vows
bring Love and Understanding
Compassion-Wisdom-Courage
Harmony-Trust-Joy
Offering to this life, the precious gift!

Vào Cõi ‘Tâm Trong’ (Huỳnh Kim Quang)

Vào Cõi ‘Tâm Trong’

Huỳnh Kim Quang

Có chàng lãng tử lưu lạc giang hồ từ thuở thiếu thời, bỗng một hôm nghe hung tin người cha già rời bỏ trần gian, lòng bồi hồi nhớ đến lời dặn dò năm xưa của cha, lời rằng, “Dù vui, buồn giữ mãi cái tâm trong.” Chàng lãng tử đó là nhà thơ Nguyễn Hoàng Lãng Du, một trong mười nhà thơ -- gồm Bạch Xuân Phẻ, Hàn Long Ẩn, Huyền, Nguyên Lương, Nguyễn Hoàng Lãng Du, Nguyễn Phúc Sông Hương, Nguyễn Thanh Huy, Phan Thanh Cương, Trần Kiêm Đoàn, và Tuệ Lạc -- có mặt trong tuyển tập thơ Tâm Trong vừa mới được nhà sách lớn nhất thế giới Amazon phát hành vào trung tuần tháng 12 năm 2015.

Trên đời này, đối với những người con chí hiếu thì có gì linh thiêng và xác thật hơn lời cha dặn! Lời cha dặn là lời chứng của sự trải nghiệm đắng cay, ngọt bùi, thành bại, nên hư, được mất cả một cuộc đời. Tâm Trong là lòng sạch như băng tuyết trên đỉnh cao chót vót, là lòng trong sáng rạng ngời như nhật nguyệt trên tầng không bao la vô tận. Như mặt hồ trong và lặng có thể phản chiếu ánh trăng trong sáng tròn đầy, tâm trong lắng xuống những ô trược để phản chiếu tự tánh thanh tịnh hồn nhiên.

“Hồ tâm phẳng lặng lung linh trăng vàng.”

(Dưới Nhành Liễu Xanh, Huyền)

Nhà Phật gọi tâm đó là tâm chúng sinh, gồm có chân và vọng, thật và giả, Phật và chúng sinh. Cái tâm trong đó bao trùm tất cả các pháp, lớn thì như cõi thái hư mười phương pháp giới, nhỏ thì như một hạt bụi vi trần mắt phàm không thấy nổi. Từ tâm đó mà các pháp sinh. Từ tâm đó mà thơ ra đời. Tâm càng trong cảnh hiện càng rõ, càng nguyên sơ. Khi tâm cảnh hòa quyện lấy nhau, thơ sẽ là âm ba, là giai điệu oà vỡ trong những khoảnh khắc tuyệt vời nhất. Tâm càng trong, thơ càng vi diệu, mượt mà, sâu lắng, rung động lòng người.

“Ta lấy viết phết cuộc đời lên giấy

Nghe đất trời cuồn cuộn âm ba…”

(Nét Cọ Cuộc Đời, Hàn Long Ẩn)

Nhưng có lúc tâm trong cũng như một tờ giấy trắng. “Tâm yêu lặng như một tờ giấy trắng.” (Bồ Tát Xuống Trần, Trần Kiêm Đoàn)

Đó là lúc phiền não tan đi, cõi lòng yêu tịnh. Bởi thế, ngày xưa, tại Ấn Độ, có ông bồ tát cư sĩ Vimalakirti (Duy Ma Cật) một hôm nói trước những cao đồ bậc nhất của đức Phật rằng, “Tùy kỳ tâm tịnh, tức Phật độ tịnh,” (tùy tâm mình trong tới đâu, mà cõi Phật mình trong tới đó). Tâm trong ở trong nhà thì thấy cái nhà là cõi Phật. Tâm trong ở chợ thì thấy cái chợ là cõi Phật. Tâm trong ở chốn lầu xanh thì thấy lầu xanh là cõi Phật. Tâm trong ở địa ngục thì thấy địa ngục là cõi Phật. Cõi Phật là cõi trong sạch tột cùng không gì trong và sạch hơn.

“Bồ Ðề như chiếc cầu ngang,

Bắt qua văn tự bao hàng chữ “Như”:

Như không, như có, như từ...

Như lìa tâm cảnh thì “như” mới tròn!”

(Nhặt Lá Bồ Đề, Tuệ Lạc)

Tâm Trong là tuyển tập thơ của mười tác giả gồm khoảng trên 120 bài thơ, dày 240 trang, do Trung Đạo xuất bản tháng 12 năm 2015. Khi chọn hình bìa là những căn nhà ổ chuột mọc trên con nước đen, các tác giả muốn nói lên ý nghĩa “tâm trong” ngay chính nơi hiện thực xã hội Việt Nam khi con người sống “gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn,” và cũng để mong ước sự vượt thoát, vươn lên của con người trong thế giới khổ đau, đen tối đó. 

Đọc từng trang của tuyển tập thơ Tâm Trong, tôi thấy như mình đang bước vào một vườn hoa văn học với vô số những kỳ hoa dị thảo đang khoe sắc thắm tươi và tỏa hương ngào ngạt. Đọc từng câu thơ của Tâm Trong lòng tôi cũng nhẹ bớt đi phiền não lao xao của cuộc sống đời thường, và thấy tâm mình cũng trong theo với những vần thơ trong vắt của mười tác giả. Điều may mắn của tôi là có thể đọc được những bài thơ hay của mười tác giả trong một tuyển tập mà không cần phải mất công tìm tòi ở đâu xa để đọc và thưởng thức. Quả tình, nếu không đọc được Tâm Trong thì chưa chắc tôi đã có duyên để đọc thơ của tất cả những nhà thơ có mặt trong tuyển tập thơ này.

Đọc Tâm Trong mang lại cho tôi nhiều thú vị quý báu. Một trong những điều làm tôi thú vị nhất khi đọc Tâm Trong là ở đây tôi có thể tìm được những vần thơ chuyên chở hầu như tất cả những sắc thái, trạng huống, thực trạng, và ý nghĩa của cuộc đời, từ tình yêu, đạo lý, triết lý, tôn giáo, Phật, Chúa, chiến tranh, cái chết, sanh ly tử biệt, đến quê hương, dân tộc, lịch sử, phong tục, tập quán, xuân, hạ, thu, đông, Tết Tây, Tết Ta, v.v… Nói chung là mọi chuyện trên đời đều được mười nhà thơ cảm nhận bằng cái tâm trong một cách tinh tế và sâu sắc rồi thổi chúng vào chữ, họa chúng thành hình và phối khí thành giai điệu để cho người đọc tha hồ thưởng thức.

Mượn đôi chân trần của Bạch Xuân Phẻ để dạo quanh một vòng cõi Tâm Trong, tôi đã có ngay cảm giác lâng lâng nhẹ bay như mây:

“Chân trần gót ngọc hôn trên lá

Bỏ lại lợi danh hạt sương gầy

Chiều đâu xao xuyến vàng sông lạ?

Nhịp thở nhẹ hìu bóng chân mây.”

(Đôi Nhịp Chân, Bạch Xuân Phẻ)

Nhờ xem lợi danh mong manh giả tạo như giọt sương đầu cành sáng có chiều không mới nhận ra cuộc đời chỉ là “cuộc thế eo xèo,” như nhà thơ Hàn Long Ẩn đã vẽ ra trong Nét Cọ Cuộc Đời:

“…

Từ điểm khởi ta sổ dài kiếp sống

Như đường gươm vun vút lao nhanh

Rồi đứng yên ngó lại cuộc vi hành

Tâm ta đó, nét nhòe đậm nhạt.

Đã mang kiếp phong trần phiêu bạt

Thì sá chi cuộc thế eo xèo

Hơn thua nhau tảng đá nặng còn đeo?!

Chấm thêm mực ta phẩy dài lần nữa.

…”

Nhà thơ Nguyễn Thanh Huy đã trải nghiệm cuộc thế eo xèo, vô thường và khổ đau nên mới tìm về chùa cũ để gặp sư ông mà vấn đạo cho cuộc sống an lạc. Vừa bước chân vào cõi tịnh (trong) của thiền môn, chưa kịp gặp sư ông, còn đi lang thang trong sân chùa thì nhà thơ đã chợt ngộ ra rằng Phật tại tâm.  

“…

Vào chùa tìm lại sư ông,

Lời kinh ngày cũ trong lòng còn in,

Ngẩn ngơ một thoáng đứng nhìn,

Hỏi tâm mới thấy bóng hình Như Lai.

Từ lang thang giữa trần ai,

Tử sinh mấy độ trải dài cuộc chơi,

Lang thang góc bể chân trời,

Rồi mai cõi tạm xa rời xác thân.

(Vẫn Trắng Tay Đời, Nguyễn Thanh Huy)

Tử sinh từ đó đã thành vấn nạn của cuộc đời, còn khổ đau như nghiệp dĩ cứ dai dẳng bám theo kiếp người từ thuở lạc vào bến mê. Nhờ tâm trong mà con người nghĩ đến con đường giác ngộ để giải thoát khổ đau. Vì vậy, nhà thơ Tuệ Lạc đã dẫn ta đi “Nhặt Lá Bồ Đề.” Bồ đề là giác ngộ, nhặt lá bồ đề là nhặt lấy giác ngộ.

“Tôi đi nhặt lá Bồ Ðề,

Treo lên để nhớ lối về của tâm.

Mỗi chiều nghe tiếng chuông ngân,

Loang đi như dẫn xa dần bến mê…

…”

Nhờ nhặt lá bồ đề mới nhớ lối về của tâm. Lối về của tâm chính là con đường thực hành bồ tát hạnh. Hạnh bồ tát là sống không chấp ngã, không chấp pháp, không vị kỷ tham sân, luôn luôn làm lợi lạc cho người khác, cho chúng sinh, giúp họ giác ngộ vô minh và giải thoát đau khổ, từ vật chất đến tinh thần, từ thể xác đến tâm thức. Thực hành hạnh bồ tát vì vậy, không chấp ở hình danh sắc tướng mà cốt là ở tâm từ bi vô lượng và trí tuệ sáng suốt vô biên.

Nhà thơ Trần Kiêm Đoàn đã kể cho chúng ta nghe về hình ảnh một vị bồ tát vô danh đang có mặt ở trần gian này như con người bằng xương bằng thịt mà ông đã một lần tận mắt thấy. Đó là một cựu sĩ quan cấp bậc đại tá không quân trong quân đội Hoa Kỳ từng tham chiến trong cuộc chiến tranh Việt Nam, nay đã về hưu và mỗi ngày đi lượm lon đem bán để lấy tiền nuôi trẻ mồ côi.

“…

tôi đi loanh quanh gặp một bồ tát trên góc phố

hiện thân thành một ông già Mỹ trắng cực khổ

tôi hỏi ông đi đâu quá sớm thế

trời lạnh kiểu này bên ngoài âm độ

Ông già nói ta đi lượm lon và chai không

sợ đợi hơi trưa xe vệ sinh hốt mất

tôi hỏi sao ông không xin tiền trợ cấp

tiền tuổi già tiền tàn tật nước Mỹ thiếu gì

ông già nói xin làm chi ta dư tiền hưu trí

huy chương đầy mình xưa ta là đại tá không quân

trưởng phi hành trong chuộc chiến việt nam

cuộc chiến đã tàn ta làm từ thiện

nuôi lũ trẻ mồ côi bên đó hay ở đâu cũng được

ta lượm lon mỗi tuần hai lần

bán đủ tiền cơm nuôi ba mươi đứa nhỏ

dăm bảy chục nghìn đô la sá chi mà chẳng có

nhưng ta muốn nuôi bằng tâm huyết của mình

như thân xác nầy cần nuôi một trái tim

…”

(Bồ Tát Xuống Trần, Trần Kiêm Đoàn)

Trong truyền thống Phật Giáo Đại Thừa, vị bồ tát được nhiều người biết đến vì lòng từ bi bao la rộng lớn thương yêu và cứu giúp chúng sinh như mẹ hiền thương con là Bồ Tát Quán Thế Âm, hay Quan Âm, mà chúng ta thường thấy tượng ngài được tôn trí trong nhiều chùa. Nhà thơ Huyền kể cho chúng ta nghe về công hạnh của Bồ Tát Quan Âm:

“…

Mắt Người thăm thẳm uy nghi

Từ quang soi khắp nẻo đi lối về.

Xua tan cơn mộng cõi mê

Độ người thoát khỏi bốn bề bão giông

Ngàn tay trải rộng hư không

Ngàn mắt soi thấu tận cùng khổ đau.

Quan Âm Bồ Tát nhiệm màu

Hiển linh giữa chốn trần lao độ đời

Hữu thân trong nẻo luân hồi

Tâm hương một nén xin Người chứng tri.

…”

(Dưới Nhành Liễu Xanh, Huyền)

Trong cõi Tâm Trong chắc chắn không thể thiếu hình bóng quê hương, nơi mà những nhà thơ đã một thời được sinh ra và lớn lên với đầy ắp tình nhà, tình người, tình quê hương dân tộc. Đặc biệt với những chàng lãng tử xa quê đã lâu có dịp về lại quê nhà thì cảm xúc thật khó tả giữa ký ức tình tự thơ mộng và hiện thực xa lạ ngại ngùng.

“Chạm êm ái da chân lên sỏi cát

Từng bước ngập ngừng, thong thả đường quê

Nắng nhiệt đới múa reo trên ruộng lúa

Con cò ngóng nhìn kẻ lạ trên bờ đê

Hít thở ngất ngây mùi bùn đen rạ mục

Mắt lạ lùng nhìn ruộng mía trổ hoa

Mấy năm xa cau dừa lên cao ngọn

Đâu cành che trời rợp bóng tuổi thơ

…”

Xưa gối quê hương trong từng giấc ngủ

Giờ nhìn quê hương ánh mắt xa xăm

…”

(Nhìn Lại Quê Hương, Nguyên Lương)

Với nhà thơ Nguyễn Hoàng Lãng Du, hình bóng quê hương vẫn còn trong ký ức nhưng đó là hình ảnh tang thương khói lửa ngút trời của thời chiến tranh khốc liệt.

“…

Rồi quê hương đêm ngút trời khói lửa.

Viên đạn đồng tàn-nhẫn đã bay qua.

Em nhắm mắt.. Đường mình chia hai ngả.

Anh lang thang, mưa gió, mãi không nhà.

…”

(Trên Giòng Sông Trắng, Nguyễn Hoàng Lãng Du)

Trong ký ức về chiến tranh trên quê hương của nhà thơ Nguyễn Phúc Sông Hương không có cảnh máu đổ thịt rơi trong hận thù chất ngất, mà có chút tình người quý giá như bếp lửa đêm đông của người lính Miền Nam thương cho những người du kích đói lạnh nơi sa trường.

“Ta biết người chờ đêm xuống núi

Kiếm vài túi gạo vác lên rừng.

Ta biết mùa mưa rừng lạnh lắm

Ngươi mò về kiếm tấm nilong.

Người đi cho khéo đừng lay động

Lau lách đôi bờ đang ngủ yên.

Đừng để đầu thôn vang tiếng sủa,

Ta đây nổ súng xé lòng đêm.

….’

(Bên Sông, Nguyễn-Phúc Sông Hương)

Nói đến quê hương và chiến tranh Việt Nam, không ai không nhớ tới những ngày tháng 4 năm 1975, thời điểm đánh dấu sự kết thúc trận chiến và mở ra những hệ lụy đau thương sau đó với tù đây, khổ nhục, vượt biên, tị nạn, v.v…

“tháng tư úp bàn tay anh

dưới bàn tay ấy những vàng – xanh.

anh theo cây rừng mười năm lá rụng

em và trời cũ có thiên thanh?

tháng tư xưa, ngày đang chạy,

ngang qua nhau không kịp vẫy tay chào.

may cho em về trường nối lại những xôn xao,

có dẫm dấu chân anh ngày hôm trước?

…”

 (Tháng Tư, Phan Thanh Cương)

Trong Tâm Trong còn có những mối tình đẹp và mơ mộng nữa. Nhà thơ Nguyễn Hoàng Lãng Du gợi nhớ hình ảnh những mối tình chân quê lãng mạn trong dân ca và thi ca Việt Nam non thế kỷ trước, mà ở đó những gã thanh niên si tình tán tỉnh cô gái quê gánh rượu trên đồi.

“Hỡi cô gánh rượu trên đồi;

Dáng xuân yểu-điệu, cho tôi gánh cùng.

Gánh Trời, gánh cả Non Sông.

Cô đi, tôi gánh cùng chung đường về.”

(Mơ, Nguyễn Hoàng Lãng-Du)

Hay:

“Khi anh về chiều vàng trên phố nhỏ,

Hàng phượng hồng rực-rỡ đã theo em.

Trường khóa cổng nhưng tình không bỡ-ngỡ,

Ngõ ve sầu như động bước chân quen.”

(Thuở Vỡ Lòng Yêu, Nguyễn Hoàng Lãng-Du)

Và có lúc nhà thơ tưởng chừng trái tim mình đã khô héo, nhưng không! Nó chỉ ngủ yên đâu đó để rồi một hôm:

“Lang thang sân chùa nắng đọng

Ngõ hồn buốt ngọn thu phong

Trăm năm rã rời cuộc mộng

Vẫn chưa kịp chết cõi lòng...

(Hồn Thu, Huyền)

Đó chỉ là một vài cái góc nhỏ của vườn thơ Tâm Trong. Vì thích quá không thể giữ trong lòng nên người viết xin giới thiệu với người đọc một vài cảm nghĩ về tuyển tập thơ Tâm Trong để cùng chia xẻ. Nhưng, tự mình đọc Tâm Trong độc giả sẽ cảm nhận thấm hơn, trọn vẹn hơn gấp bội phần vài điều giới thiệu sơ sài ở đây. Hãy đặt mua một cuốn Tâm Trong trên trang nhà www.amazon.com như món quà đầu năm mới.

Đọc Tâm Trong lòng mình sẽ lắng trong và bình an hơn. Khi cõi lòng lặng yên sẽ thấy thế giới và cuộc đời đáng yêu hơn.

Xin cảm ơn mười nhà thơ trong tuyển tập Tâm Trong. 

                                                               Huỳnh Kim Quang

Tập sách mua đây.

http://smile.amazon.com/Tam-Trong-Vietnamese-Tac-Gia-Nhieu/dp/1522794662/ref=sr_1_2?ie=UTF8&qid=1450796075&sr=8-2