Quảng Pháp Trần Minh Triết: Thay đổi Văn Hóa Tổ Chức cần sự chuyển động. Không phải mệnh lệnh

 

Văn hóa giống như một cơn gió. Nó vô hình nhưng tác động của nó có thể được nhìn thấy và cảm nhận. Khi nó thổi theo hướng của chúng ta, nó sẽ giúp việc chèo thuyền thuận buồm xuôi gió. Khi nó thổi tấp vào chúng ta, mọi thứ sẽ trở nên khó khăn hơn.

Chỉ khi nào, chúng ta có nhận thức rõ rệt Nội Quy và Quy Chế Huynh Trưởng, là hai văn bản xây dựng nền tảng Văn Hóa Gia Đình Phật Tử, thì việc tu chính và san định, mới đầy đủ ý nghĩa và giá trị của nó.

Nay, Tổ chức đang định hướng đổi mới để thích ứng hơn, thay đổi văn hóa là một thách thức gai góc nhất của quá trình chuyển đổi này. Sự đổi mới đòi hỏi những tư duy và hành động mới của các nhà lãnh đạo cũng như mọi thành viên. Nhưng sự thay đổi văn hóa không thể đạt được hiệu quả thông qua nguyên tắc phân quyền từ trên xuống. Nó sinh động trong trái tim và thói quen tập thể của mọi người cũng như nhận thức chung về “cách mọi việc được thực hiện từ trước đến nay và ở đây”. Người trên cấp dù có thẩm quyền yêu cầu một thái độ tuân theo, nhưng không thể điều hướng tinh thần đoàn kết, niềm tin, tính thuyết phục và sự sáng tạo.

G.V. Prasad, Giám đốc điều hành của Dr. Reddy’s, một công ty dược phẩm toàn cầu 33 tuổi có trụ sở tại Ấn Độ chuyên sản xuất thuốc generic giá cả phải chăng. Với nhiều chi nhánh hoạt động tại 27 quốc gia và hơn 20.000 nhân viên, việc đưa ra quyết định trở nên phức tạp và các chi nhánh của tổ chức trở nên bất cập. Trong nhiều năm, công ty Dr. Reddy đã soạn thảo rất nhiều quy tắc điều hành vì nhiều lý do chính đáng. Song, những thủ tục đó chỉ khiến công ty chậm lại và bế tắc.

Bấy giờ, Prasad đã tìm cách phát triển văn hóa của công ty Dr. Reddy để thúc đẩy tiến trình đổi mới, đặc biệt lấy bệnh nhân làm trung tâm. Anh ấy biết cần phải có một hành trình để tạo sự đoàn kết và khích lệ tất cả thành viên. Đội ngũ lãnh đạo của anh bắt đầu bằng việc định hướng. Họ cùng nhau xác định và chắt lọc mục đích của công ty, rút gọn nó thành bốn từ đơn giản lấy bệnh nhân làm trung tâm: “Sức khỏe tốt là không thể chờ đợi”.

Nhưng thay vì hô hào những khẩu hiệu ồn ào, lặp đi lặp lại và tranh cãi trong các cuộc họp chung, đội ngũ lãnh đạo đồng lòng bắt đầu bằng cách âm thầm sử dụng nó để điều hướng các quyết định của chính họ. Mục tiêu là thể hiện ý tưởng này bằng hành động chứ không phải nói về nó. Và như đã trình bày ở trên, đặt đúng trung tâm vào đối tượng phục vụ.

Để vẽ ra sự tương đồng, trong trường hợp này, một sự chuyển động cũng như là một phong trào, nó bắt đầu từ cảm xúc. Sự bất bình lan tỏa với hiện trạng và nhận thức chung chung rằng các thể chế và cơ cấu thượng tầng hiện tại của GĐPT – là Ban Hướng Dẫn Thế Giới và Hải Ngoại – “đang có vấn đề!” Sự bất bình âm ỉ này đang trở thành những tiếng nói nhằm đưa ra tầm nhìn tích cực và con đường phía trước. Tuy bắt đầu ở quy mô nhỏ, từ một nhóm ít những người quan tâm nhưng sẵn sàng hành động nhằm tác động mạnh mẽ. Trong tình huống này, các nhà lãnh đạo không nên quá vội vàng hoặc hời hợt trong việc đưa ra một định chế cứng nhắt, cách tốt nhất là nên tận dụng động lực tích cực và ảnh hưởng để thể chế hóa sự thay đổi trong cơ cấu quyền hạn và các quy tắc của Tổ chức nói chung.

Một khi muốn thay đổi văn hóa tổ chức, chỉ giải thích sự cần thiết phải thay đổi là không hiệu quả. Tạo ra cảm giác cấp bách là hữu ích nhưng có thể nó chỉ tồn tại trong thời gian ngắn. Để khai thác được sự cam kết trọn vẹn và lâu dài của mọi người, phải làm sao để tất cả cảm thấy khao khát sâu sắc và thậm chí có bổn phận và trách nhiệm hiện thực hóa.

Văn hóa và cấu trúc thống trị của các tổ chức thế tục ngày nay được thiết lập hoàn hảo để tạo ra các hành vi và kết quả hiện tại, bất kể những kết quả đó có phải là kết quả chúng ta mong muốn hay không.

Tất nhiên GĐPT không giống như các tổ chức quyền lực thế tục. Chúng ta tuy có quyền, song cũng có hạn, và trên hết là có một nền tảng giáo lý Phật giáo. Điều chắc chắn là không thể hoặc không nên áp đặt một tiến trình thay đổi văn hóa cho các đơn vị hạ tầng. Nói đến sự thay đổi văn hóa, chúng ta nên cân nhắc và làm điều đó một cách cẩn trọng. Thật dễ dàng để lạm dụng quyền lực của mình với hy vọng đẩy nhanh quá trình chuyển đổi, song cũng dễ tạo ra xung đột, vì xét cho cùng, sự hài hòa nói chung là một trạng thái luôn được mọi người yêu chuộng. Và sự thành công của quá trình chuyển đổi tổ chức thường được đánh giá bởi tính chuyển tục của nó.

Tuy nhiên, một khi tiếp cận sự chuyển động để thay đổi, xung đột là điều tất yếu, và mức độ xung đột vừa phải là tích cực. Sự vắng mặt hoàn toàn của ma sát có nghĩa là thực sự có rất ít thay đổi. Hãy mạnh dạn đối mặt với lực cản và sự ma sát, qua đó nhận ra hướng đi phát triển.

Và hãy nhớ rằng sự thay đổi văn hóa chỉ xảy ra khi mọi người cùng hành động. Vì vậy hãy bắt đầu từ đó. Mặc dù việc nêu rõ sứ mệnh và thay đổi cấu trúc Tổ chức là quan trọng nhưng đồng lòng thường là cách tiếp cận thành công để giải quyết các loại vấn đề thay đổi mà chúng ta mong muốn.

Trong thời đại toàn cầu hóa hiện nay, các tổ chức phải đối mặt với nhiều vấn đề. Khả năng giải quyết những khác biệt về địa lý, văn hóa và nhân sự ở từng quốc gia cụ thể rất quan trọng và phức tạp.

Khi sử dụng thuật ngữ “tổ chức quốc tế (TG)”, chúng ta đang đề cập đến các hoạt động xuyên biên giới quốc gia. Điều dễ gây nhầm lẫn là nhiều tổ chức có thể được biết đến, tưởng là một tổ chức quốc tế, nhưng thực chất nên hiểu nó là những “tổ chức liên chính phủ”, được thiết lập với một bộ quy tắc chung giữa các quốc gia tôn trọng và thực thi. Các ví dụ như Liên Hợp Quốc, Tổ chức Y tế Thế giới, OECD, INTERPOL và NATO v.v…

Vậy, ở đây (nếu) chúng ta đưa ra ý tưởng xây dựng một cơ chế Ban Hướng Dẫn GĐPT Thế Giới, dựa trên mô hình của Liên Hiệp Quốc chẳng hạn, đó lại là chọn lựa nhằm thiết kế một Tổ Chức Liên Quốc Gia, từ đây định hướng cho việc tu chính Nội Quy và Quy Chế, nghĩa là chỉ nên soạn thảo một Bộ Quy Tắc Chung, những điều khoản có thể thực hiện nhằm mang lại lợi lạc chung mà không phi phạm các văn kiện pháp quy của từng quốc độ khác nhau làm nền tảng. Tất nhiên, Bộ Quy Tắc Chung này là một phần bổ túc cho Nội Quy và Quy Chế, để phong phú hóa, linh động hóa và hiệu quả hóa nguyên tắc điều hành, nhưng không phá vỡ nền tảng vốn là nền nếp văn hóa, truyền thống của các đơn vị Châu Lục, Quốc gia đã hoạt động nửa thập niên qua.

Nhiều phương tiện, công nghệ chức năng điện toán và online hiện nay có thể giúp xây dựng và điều hành những cơ chế tổ chức, đơn giản mà hoạt động hiệu quả, và thật không khó để nghiên cứu và tìm ra mô hình cũng như cách điều hành của những Tổ chức Quốc tế, kể cả một tổ chức Tôn giáo hay Phật giáo. Qua đó cho thấy một điểm chung rằng, quá trình lý tưởng của quốc tế hóa của bất kỳ tổ chức nào, được mô tả tốt nhất là sự độc lập trong việc ra quyết định ở cấp độ quốc gia cụ thể, mặc dù nằm trên sứ mệnh tổng thể của một tổ chức tầm quốc tế.

Tất nhiên, thực hiện lý tưởng trên, chúng ta cũng cần nắm vững và đối diện với những mặt tiêu cực và tích cực của nó. Tiên liệu một danh sách ưu và khuyết bao giờ cũng là điều cần thiết để chúng ta đo lường, xác định tổ chức hiện đang ở đâu, nhưng cũng hình dung ra nơi cần hướng tới trong tương lai.

Trở lại, chỉ khi nào chúng ta học thuộc và trả lại sự thiêng liêng và giá trị nhân văn cho hai văn bản Nội Quy và Quy Chế Huynh Trưởng GĐPT Việt Nam, dù áp dụng ỏ quốc độ chung hay riêng, trong hay ngoài đều có ý nghĩa giá trị bình đẳng như nhau; chỉ khi nào chúng ta hiểu đó là nền tảng Văn Hóa-Truyền Thống của một Tổ Chức có chiều dài gần một thế kỷ bằng xương máu và nước mắt của bao thế thệ tiền bối chứ không để xưng tán sáo rỗng mà vô tình biến thành phương tiện thống trị và đối trị như một hội đoàn thế tục, thì bấy dự thảo tu chính tự sẽ dễ dàng thành tựu.

Thay đổi Văn Hóa Tổ Chức cần một sự chuyển động. Không phải là một mệnh lệnh.

Thay đổi Nội Quy và Quy Chế Huynh Trưởng là thay đổi Văn Hóa. Trong hay ngoài nước, điều gì củng cố một thông điệp về sự đoàn kết và lòng cam kết, thì đó là điều mà tất cả Anh-Chị-Em lam viên nên sát cánh cùng nhau để theo đuổi và hoàn thành.

Nam Mô Thường Hoan Hỷ Bồ Tát Ma Ha Tát.

Chốn Bụi, ngày 13 tháng 12 năm 2023

Quảng Pháp Trần Minh Triết

______________________

Tham khảo:
1. Change Management | Harvard Business Review
2. Org Strategy, Org structure
3. Brooke Schedneck | Buddhist International Organizations, 

Nguồn: https://sentrangusa.com/2023/12/13/quang-phap-tran-minh-triet-thay-doi-van-hoa-to-chuc-can-mot-su-chuyen-dong-khong-phai-mot-menh-lenh/

Quảng Pháp: 70 Năm, từ Danh Xưng “Gia Đình Phật Tử” đến Danh Xưng “GĐPT Việt Nam trên Thế Giới”

 

Niên Trưởng Nguyên Tín Nguyễn Châu

Lời thưa: Tôi đặt tay gõ xuống những dòng chữ này, đầu tiên nghĩ tới người đọc, là Niên trưởng Nguyên Tín Nguyễn Châu. Tôi mong những điều trình bày ở đây, Anh đọc được, cách gì, mà không phải qua bất kỳ một trung gian nào khác. Tôi không biết anh còn nhớ đứa trẻ năm nào, đã từng ngồi cạnh Anh ở tư thất thuộc thành phố Northridge, California. Buổi đó anh đã ân cần nhắn nhủ: “Anh rất trông cậy vào thế hệ tuổi trẻ các em…”. Tất nhiên, đó là lời huấn từ không phải cho riêng tôi, mà cho một thế hệ, và nhiều thế hệ tiếp nối. Thêm nữa, chiếc nón Tứ Ân màu xanh dương anh đang đội bây giờ, cũng là của đứa trẻ năm đó kính tặng Anh ở Trung Tâm Tu Học Thích Quảng Đức, San Bernardino… Ngần ấy nhân duyên, kỷ niệm tha thiết, đủ để tôi không ngần ngại bộc bạch bao điều ấp ủ đã lâu, trước sau cho, vì một Đức tin-Lý tưởng chưa bao giờ mai một, dù thời gian bao thế hệ các Anh-Chị tiếp nối đi qua, hút sâu vào lòng sinh tử. Càng ngày tôi càng thấm thía, Tình Lam không phải là mỹ từ mượn để thao túng mọi hoạt động của tổ chức, Bi-Trí-Dũng không phải là khẩu hiệu để tụng ca, mà để Sống! Thế hệ các Anh-Chị, là ngọn hải đăng, nhưng thế hệ các em tiếp nối đi tới mới là người thắp sáng và giữ cho ngọn hải đăng được miên tục sáng mãi. Tinh Tấn, trước hết là con đường, chúng ta tiếp bước không phải chỉ nhắm đến đích để dừng lại. Đó phải chăng là lời huấn thị sâu sắc, sinh động Anh đã trao truyền. Làm sao để chúng ta thấy được ở đó là thế giới rộng mở, ảnh chiếu từ ánh sáng của một que diêm nhỏ nhoi, từ trong bóng đêm, niềm kỳ vọng tiếp sáng mãi mãi…

 

“Đoạn trường ai có qua cầu mới hay”
– Nguyễn Du

Những ngày qua, trên các kênh truyền thông cộng đồng, đặc biệt nhất là Facebook, một diễn đàn mở, ta thấy nhiều biểu tượng “Kỷ niệm 70 năm, danh xưng ‘Gia Đình Phật Tử’”, tính từ thời điểm 1951 nhân Đại Hội Gia Đình Phật Hóa Phổ.

Nhiều tài liệu lịch sử ghi nhận dấu mốc này được xem là Đại Hội GĐPT Việt Nam đầu tiên. Đến nay danh xưng GĐPTVN không còn khu trú một vùng miền, mà vượt ra phạm vi một quốc gia để có mặt tại nhiều quốc gia, châu lục, trở thành một tổ chức tầm quốc tế.

Cần có nhiều nghiên cứu chuyên đề và sâu rộng về tính lịch sử phát triển của phong trào từ trong nước ra đến hải ngoại, kết thành một thực thể lớn rộng về mặt địa lý của tổ chức hôm nay, nhưng không phải bám víu trên nền tảng của những danh xưng điển hình là hải ngoại hay thế giới. Sự phát triển phải được nhìn thấy cụ thể trong những thành tựu đạt tầm thời đại và thiết thực ở mỗi giai đoạn biến thiên xã hội, từng nơi.

Đại dịch Covid-19 tạo ra bao sự xáo trộn bất an, nhưng đồng thời giúp cho ta những bài học thực tiễn giá trị, khi nhìn xuyên suốt từ quá khứ đến hiện tại, và có cơ may định hướng vào tương lai. Từ điểm đứng của phong trào có danh xưng tầm thế giới… v.v, thực chất chúng ta đã và đang phát triển-ổn định và đến đâu? Đã có những chuẩn bị như thế nào trong toàn cảnh thế giới đầy giao động, trên mọi mặt đời sống? Hiện tại chỉ là những liệu pháp tạm thời, chiến thuật mà chưa chiến lược? Trong khi vai trò của các Ban Hướng Dẫn xây dựng ngày càng lên cao, càng mở rộng không gian, thì tự đã và đang gánh lấy trọng nhiệm trước tập thể để có những phương án, hoạt động đúng tầm, đúng với danh xưng của mình.

70 Năm Danh Xưng GĐPT, bên cạnh niềm hãnh diện có quyền có của tập thể anh chị em lam viên khắp nơi nơi. Vẫn đâu đó còn bao nỗi chạnh lòng!

*

Sáng nay tôi có hứa với Niên Trưởng Quảng Quý khi anh gọi lại thăm hỏi, rồi dặn thêm mấy điều. Theo sự hướng dẫn của anh, những gợi ý thiết thực là trước mắt là cần tỉnh táo nhìn lại quá trình “sinh hoạt online” của tổ chức mình trong thời gian dịch cúm vừa qua, cần định lượng một cách nghiêm túc thành quả để chuẩn bị những giải pháp hữu hiệu nếu tình trạng này hoặc tương tự kéo dài, rồi cả những bước chuẩn bị hậu Covid nhằm duy trì phát triển của tổ chức để không vấp phải những hậu quả giật lùi lại những ngày đầu xây dựng.

Tất nhiên, công việc đầu tiên tôi nghĩ tới là cần phải làm là “research”. Cái này Thủ Khoa Vạn Hạnh Nguyên Túc Nguyễn Sung, thường hay góp ý với tôi trước khi có ý định đưa ra mọi dự án, kế hoạch nào. Bởi thiếu công đoạn và bộ phận nhân sự làm công việc “nghiên cứu-phân tích-chọn lựa” khách quan để đặt nền tảng thì các đề cương hoạt động ngắn, dài, dù được xây dựng vĩ đại đến đâu cũng chỉ là hào nhoáng. Bấy giờ danh xưng không khác gì một thương hiệu đang được đem ra quảng cáo nhưng người giới thiệu không biết rõ nó là cái gì.

2004, khi chị Tâm Minh Vương Thúy Nga được đại hội công cử chức vụ Phó Trưởng Ban Nghiên Cứu-Huấn Luyện, có đề nghị tôi giữ vai trò Tu Thư thuộc khối của Chị. Tôi đã nhận, và liền sau đó có thưa với chị nếu muốn “san định chương trình tu học”, hay “tu chính Nội Quy-Quy Chế”, hoặc làm gì đi nữa, với tình huống đã tập thành thói quen tiêu cực qua nhiều đại hội một thái độ chung chung là “ủy nhiệm cho tân ban Hướng Dẫn”, thì bước đầu chị phải có những nhân sự am tường việc. Nếu chưa có thì tổ chức đào tạo và thỉnh tuyển một bộ phận chuyên môn như vậy, tôi nhấn mạnh hai từ “chuyên môn”, nếu không sẽ không định hướng và giẫm chân tại chỗ như nhiều nhiệm kỳ của nhiều thập niên qua. Nhất định không thể bám vào Quy Chế Cấp Bậc để xây dựng nhân sự phụ trách những lãnh vực chuyên môn văn hóa-giáo dục, càng không thể dựa trên tiêu chuẩn của những trại huấn luyện Lộc Uyển-A Dục-Huyền Trang-Vạn Hạnh và những bậc học Kiên-Trì-Định-Lực vốn từ lâu bị cắt xén, hạ thấp dần theo thị hiếu của huấn luyện viên trưởng, của trại sinh, học viên huynh trưởng, nhất là khoảng cách ngôn ngữ của các thế hệ 1, 1.5 và 2… càng ngày càng xa. Ngôn ngữ bấy giờ là một mệnh đề lớn, nhưng lại là yếu tố quan trọng để mở ra cánh cửa cải tiến tổ chức trong xã hội mới, giai đoạn mới. Cũng từ điểm này, vai trò sứ mạng của “mỗi đơn vị GĐPT là một trung tâm Việt Ngữ”, chỉ là bộ môn thuần dạy Việt ngữ thôi mà chưa nói đến phạm trù to lớn là “gìn giữ văn hóa truyền thống dân tộc” vô hình trung là nhu cầu, một bộ môn phát sinh ở hải ngoại đóng vai trò hết sức quan trọng, thì đến nay cũng phải cần phải nghiêm túc nhìn lại, chứ không chỉ dựa vào danh xưng hay khẩu hiệu sáo rỗng. Tuy nhiên, có vẻ buổi ấy chị Tâm Minh chỉ thích “làm theo kiểu của chị”, như cách mà anh Tâm Kiểm nói trực tiếp với tôi trong một vài phật sự, tiêu biểu: “ Tr. trả lại cho chị Tâm Minh, để chị làm theo kiểu của chị đi…”. Nhắc lại lời này, không nhằm phê phán cá nhân. Nhưng nó phản ánh tư duy lãnh đạo, vì có thật một thực trạng là chúng ta thường đưa ra những danh xưng rất lớn, những dự án lớn, nhưng thu về trong quyền hạn chỉ cho một vài cá nhân, hay một cá nhân, mà hậu quả ảnh hưởng lên cả một tập thể, khôn lường.

Một vài tháng trước đây, Niên Trưởng Nguyên Hòa Phạm Phước Thuận từ trời Âu cũng có hướng dẫn tôi thử tìm hiểu kỹ hơn về những đoàn thể thanh thiếu niên thế giới nói chung, và Phật Giáo nói riêng, các tổ chức đã có vị thế lịch sử trên trường thế giới. Tất nhiên một trong những phong trào điển hình, như Hướng Đạo, là mô hình mà ta thường hay nghĩ tới đầu tiên. Và trong lịch sử thành lập và phát triển của GĐPT Việt Nam, không thiếu những nhân tố xuất thân từ Hướng Đạo. Vì vậy, tôi chọn tham khảo về phong trào này, nhằm giới thiệu với anh chị em lam viên những mục chú mà có thể, theo tôi thu hóa làm kinh nghiệm cho GĐPTVN, nhất là GĐPT tại Hoa Kỳ, hay GĐPT hải ngoại. Thu-hóa là nghệ thuật, trình độ, bản lãnh và luôn luôn là một thái độ khôn ngoan của người hướng dẫn lẫn của từng anh chị em chúng ta chứ không của riêng ai. Sự phát triển một cách ổn định của tập thể có tính hỗ tương và tác động giữa các nhân tố cá biệt cùng quây quần trong một cộng đồng.

Nhiều và nhiều lắm, khi cất công đi tìm những dữ liệu như vậy, tôi thật sự thấy mình đang đứng ở đâu dưới vòm trời này, 70 năm không phải là thời gian để hời hợt hãnh tiến mình là Thế Giới. Dù với tôi, đoạn trường đó là cả một sự thiêng liêng của Tổ Chức và những Người Áo Lam.

Trở lại, qua gợi ý của quý trưởng niên, tôi không dám tham lam, hồ đồ tự gánh vác một mình khi  hoàn cảnh bản thân đức mỏng tài mọn. Tôi vẫn thầm ước ao những anh chị trưởng không để “khái niệm dị biệt” rầy rà, chi phối. Mỗi tiếng nói cất lên giữa cõi lòng thương lo cho tổ chức và đàn em luôn là điều mà những ai còn ưu tư đến tiền đồ của Đạo, mầm non Đạo Pháp, tự sẽ tiếp nhận và lưu nhuận-nhuận hóa cái đẹp trong từng anh-chị-em để chan hòa mở rộng khắp muôn phương, góp thành vẻ đẹp chung cho phong trào ở những ngày vui mới.

Tôi sẽ cố gắng, tiếp theo những bài giới thiệu tổng quan về các sinh hoạt phong trào thanh niên thế giới trước đây như đã có trên trang nhà Sen Trắng, kỳ này cụ thể và gần với ý tưởng của trưởng niên Quảng Quý hướng dẫn đề tài, xin giới thiệu đến quý anh chị các thông tin về nội dung, phương pháp “sinh hoạt online” của tổ chức Hướng Đạo. Mà khi thời cuộc bắt buộc thay đổi, đã chuẩn bị và đáp ứng kịp thời như thế nào? Tất nhiên có nhiều điều sẽ khập khiễng khi so sánh hai tổ chức có những bối cảnh lịch sử tác động chung quanh nội lẫn ngoài tại khác nhau. Nhưng ở đây chúng ta không cần làm công việc so sánh, mà là thu-hóa. Qua đó, chúng ta có thể rút ra những bài học kinh nghiệm gì của mô hình hoạt động như thế, từ phương pháp tổ chức, quản trị cho từng đề mục, cho đến việc định lượng thành quả một cách khoa học và khách quan sau cùng? Đồng thời có những định hướng trên toàn bộ nền tảng xây dựng và phát triển phong trào mang tầm thế giới của anh-chị-em chúng ta, từ thời điểm ta thành thiết nhìn lại này hay không?

Coronavirus & Scouting Activities
Scouting-at-Home Ideas
Digital Safety & Online Scouting Activities

 

Ở những bài tham khảo kế tiếp, chúng tôi sẽ lần lược tìm tòi để trình bày cùng anh-chị-em những điểm ưu, và khuyết ảnh hưởng trực tiếp qua việc áp dụng sinh hoạt online đối với GĐPT; những ý tưởng chuẩn bị cho thời hậu covid để rút ngắn khoảng cách hụt hẫng nếu có của tổ chức chúng ta.

Cuối cùng, nhắc đến cột mốc lịch sử 1951, bảy mươi năm thống nhất danh xưng GĐPT. Nhưng trong lòng GĐPTVN hôm nay, chúng ta có bao giờ tự hỏi, có bao nhiêu “GĐPTVN”, trên cả hai nghĩa thông thường?!

Với tôi, đoạn trường đó là cả một sự thiêng liêng của Tổ Chức và những Người Áo Lam, dù hiện tiền hay đã khuất.

Hiện tiền thì chúng ta có thể biết mình đang nghĩ gì và làm gì, nhưng cõi khuất thì tôi không biết các bậc tiền bối hữu công quá cố đang nghĩ gì, khi nhìn những việc của chúng ta đang làm.

Chúng ta có quyền hãnh tiến, nhưng không nên ngủ say. Về việc ngủ say, tôi xin được tâm tình thẳng thắn trong những dịp tới, xuyên qua những kỳ đại hội Thế Giới, Hải Ngoại ở Thái Lan và Ấn Độ, qua những chuyến đi tưởng chừng “ra thế giới” của nhiều trưởng niên từ quốc nội có điều kiện du lịch nước ngoài. Vì vậy choáng, với lịch sử hôm qua hay với thời cuộc hiện tại đều là một trạng thái mơ hồ. Tôi nhớ trong biên khảo lịch sử GĐPT Việt Nam, cố Huynh trưởng Nguyên Thành Lê Văn Hoàng đã đưa ra nhận xét, một trong những yếu tố quyết định thành công của thế hệ khai sáng phong trào GĐPTVN, đi giữa nhiều khuynh hướng trong xã hội bấy giờ, mà có những khuynh hướng xung đột dữ dội, đó là nhờ ở đặc tính Anh-Chị của chúng ta luôn “tỉnh táo” trước mọi thời cuộc.

Tất nhiên, đứng trước những giao động mang tính tồn-vong, không phải ai cũng đủ kinh nghiệm bản lãnh để tỉnh táo. Đây lại là phạm trù cần nghiên cứu, rút tỉa trên nền tảng lịch sử chứ không phải nói khơi khơi, nói để vuốt ve, an ủi nhau.

Vấn đề, lịch sử cũng có nhiều dị bản, ta trượt dài và đã gây ra biết bao sự dị biệt khác!!!

Nam Mô Thường Hoan Hỷ Bồ Tát Ma Ha Tát!

Mặc cốc, 21 tháng Tư, 2021
Quảng Pháp Trần Minh Triết

Phù sa tuy có lở bồi, Sông Lam nào có chia phôi chúng mình?

Quảng Pháp - Trần Minh Triết

Ảnh minh họa: Uyên Nguyên

Mùa dịch cúm, đi đâu cũng nghe người ta kháo nhau “cách ly” (quanrantine) hoặc “giữ khoảng cách tiếp xúc” (Social Distancing)… Kỳ thật nhân loại tuy bước vào thế kỷ toàn cầu hóa vẫn có những khoảng cách rõ rệt hoặc vô hình, và nghịch lý là, chính những kỹ nghệ lẫn công nghệ  “social” (media) được chúng ta sử dụng đã góp một phần không nhỏ vào việc “social distancing” giữa xã hội, gia đình, không phải cho đến bây giờ, khi mà virus Covid-19 xuất hiện.

Đành rằng “giữ cho nhau một khoảng cách”, ở mỗi giai đoạn và mỗi hoàn cảnh có một ý nghĩa nhất định, nhưng khoảng cách mà chúng ta đã, đang giữ và không biết đến bao giờ là một khoảng cách chia bôi đầy buồn tủi. Lịch sử quê nhà cách ly là một dòng sông chảy dài chia đôi hai bờ sông Gianh, xuôi về Bến Hải rồi lạc trôi ra đại dương phương ngoại…

Trên kệ sách Mặc Cốc (Ảnh: Uyên Nguyên)

Sáng nay đọc nhiều tin nhắn của anh chị em, nhắc nhớ ngày Giỗ của Anh Hựu. Lại nghĩ cái nghĩa cách ly sinh tử vốn luôn sẵn chờ của kiếp phù hư thì mọi thứ, mọi việc lại trở nên nhẹ nhõm đi. Cách ly như thế, lại chẳng hơn gần như tình trạng của chúng ta bây giờ. Gần mà khoảng cách chao ôi là buồn!

Vài ngày trước, Nguyên Túc cho xem một tấm ảnh kỷ niệm thật dễ thương, buổi đó Nguyên Túc và Sư Huynh Phổ Hòa (tức Anh Tuân) ngồi vào một bàn cờ tướng. Ván cờ có phân tranh thắng bại không? Hay chỉ cốt huân tập cho nhau đức tính nhẫn nại và thận trọng. Tôi nhớ nhiều lần vì sốt ruột những việc làm khiến mình không ưng của anh này, chị kia…, tôi đem phàn nàn với Anh Hựu. Anh nói “cái gì còn nóng thì đừng thọc tay vào”, hoặc giả “ừ thì sửa từ từ…”. Nhiều lúc sửa chưa được, không được thì anh cũng… khóc! Vì Anh bình thường như bao người khác. Như Anh từng nhắn nhủ, cái thời Anh còn ngồi ghế quan tòa, hẳn cũng có lúc phạm sai lầm khi phán xét. Bởi tính tương đối, tương sinh quan. Bởi luật tính cũng là tình; và bởi sự đời vốn ảo hóa khôn lường, nghiệp vận xoay tròn không chừa một ai. Đúng ở chỗ này, với người này chưa hẳn đã tốt cho chỗ kia, người khác. Cái sự đợi luôn luôn đối nghịch nhưng lại là cặp đôi hình, bóng. Cho nên sự chia lìa là điều không thể tránh nếu mà mỗi chúng ta không nhận thấy sự “có mặt cho nhau” mà thôi, có mặt ngay cả khi mà mình đang gồng chịu một khoảng cách ly bấy bao.

Nguyên Túc và Sư Huynh Phổ Hòa đánh cờ tướng tại chùa Phổ Từ, 11 năm trước (Ảnh: Nguyên Túc Nguyễn Sung)

Lần đó tôi hỏi anh Tuân, sau đại hội toàn quốc 2004, sao Anh không về một phía cùng anh Hựu, mà một Anh thì về phía BHD “Anh Mai”, một bên ở lại BHD “Anh Tín”. Anh cười! Nụ cười trắc ẩn!

Người lớn, được gọi là Cả, vì do cái tâm lượng cả bao dung như thế! Như Mẹ Tiên đem con xuống biển là cho con thể nhập vào cái thế giới bao la đại dương tình thương; như Cha Rồng về núi là đem con lên đỉnh Thái Sơn cao để thấy cái tự tánh từ bi nhân gian muôn nhà là một. Chia để học bài học huyết thống và ý thức về nguồn.

Hôm nay Giỗ anh Hựu, nhiều bài học Anh nhắn nhủ cho đàn em vẫn còn là những đề án phật sự dang dở. Nhớ Anh, chi bằng cố gắng thực hiện cho hoàn thành.

Mùa dịch cúm đang hoành hành, những cách ly đắp bồi thêm đôi bờ của một dòng sông mang tên hiền hòa: “Sông Lam”. Nhưng lần cách ly này, phải chăng đang thắp “sáng lên tình thương” cho nhau. Hãy biến sự cách ly thương ghét hôm qua nếu có, thành sự cách ly trong  ý nghĩa “giữ đời cho nhau” như bây giờ.

Phù sa tuy có lở bồi, nhưng dòng sông nào có chia phôi chúng mình. Sông Lam vẫn chảy xuôi dòng từ thương nguồn huyết thống thương yêu, hãy cùng nhau về tắm gội một màu trăng dọi Từ quang.

Mặc Cốc, 22 tháng Ba, 2020
Uyên Nguyên
(Quảng Pháp Trần Minh Triết)