Mục đích của đời sống là gì? Đó là câu hỏi quan trọng mà tôi nghĩ mỗi người trong chúng ta, dù trí thức hay bình dân, giàu nghèo sang hèn vẫn thường nghĩ tới. Theo tôi, sống ở đời ai cũng mong có được hạnh phúc. Từ khi mới lọt lòng mẹ cho đến lúc già chết, tất cả mọi người đều mơ ước được sống cuộc đời hạnh phúc và không ai thích gặp khổ đau.
Hiện nay nhân loại sống trên trái đất này, đang phải đối đầu với một vấn đề nan giải là bằng cách nào chúng ta có thể giúp đỡ mọi người sống có hạnh phúc. Do đó, muốn chấm dứt nổi khổ đau triền miên của kiếp người, chúng ta cần phải tìm hiểu làm sao con người có thể tạo dựng mang lại hạnh phúc cho nhau.
LÀM SAO CÓ ĐƯỢC HẠNH PHÚC?
Trước hết chúng ta nhận thấy hạnh phúc hay đau khổ đều có hai loại: thể xác và tinh thần. Trong cả hai loại này, tâm của chúng ta vẫn làm chủ, ảnh hưởng nhiều đến chúng ta. Trừ khi thân thể chúng ta bị đau ốm hoặc quá thiếu thốn, còn không thì đời sống thể xác vẫn đóng vai trò thứ yếu trong sinh hoạt hằng ngày của chúng ta. Khi thân thể chúng ta khỏe mạnh và cuộc sống vật chất tương đối đầy đủ thì chúng ta cảm thấy phần nào có hạnh phúc. Tuy nhiên nếu tinh thần chúng ta bị khủng hoảng, thiếu đói dù ít hay nhiều, việc nhỏ hay lớn, chúng ta liền cảm thấy rất đau khổ. Và trong lúc cuồng trí, không làm chủ được tinh thần; có thể dẫn chúng ta đến hành động tự sát, hủy hoại đời mình một cách oan uổng. Do đó, tôi nghĩ việc tìm kiếm một sự sáng suốt, bình an nơi tâm hồn thực hết sức quan trọng. Muốn thân tâm an lạc, chúng ta cần phát triển tình yêu thương và lòng từ bi.
Chúng ta nên nghĩ đến hạnh phúc của kẻ khác, đừng gây đau khổ cho bất cứ ai. Khi chúng ta ban bố tình thương, cứu giúp tha nhân tức là chúng ta đã tự giúp mình có được chân hạnh phúc. Thực hành đức tánh khoan dung, tha thứ và mở rộng lòng yêu thương mọi người, tức khắc tâm hồn chúng ta sẽ cảm thấy thanh tịnh và an lạc. Điều này cũng giúp chúng ta tận diệt hết mọi nổi lo âu, bất an và phiền não. Nó mang lại cho chúng ta sức mạnh tinh thần, lòng tự tin để khắc phục, vượt qua những nổi khó khăn, bất như ý mà chúng ta thường gặp phải trong cuộc đời.
Sống ở thế gian này, có ai trong chúng ta chỉ gặt hái thành công mà không thất bại, gặp toàn chuyện may chứ không có điều rủi? Trong mọi hoàn cảnh, mỗi người đều phải đối phó với những khó khăn riêng. Khi gặp gian truân nếu chúng ta không cố gắng khắc phục vượt qua, chúng ta sẽ thất bại và đâm ra tuyệt vọng, chán nản. Muốn thành công, trái lại chúng ta nên nghĩ rằng không riêng chúng ta mà tất cả mọi người trên thế gian đều gặp phải những điều bất hạnh. Nhờ ý thức được như vậy mà tâm hồn chúng ta cảm thấy vơi bớt đi phần nào niềm đau khổ, và tinh thần chúng ta trở nên vững mạnh với quyết tâm chiến thắng mọi gian lao thử thách để thành tựu sự nghiệp vẻ vang trong cuộc sống. Khi nhận thức được sự đau khổ của người khác như của chính mình chúng ta sẽ cố gắng tu tập, phát triển lòng từ bi, thương yêu giúp đỡ tất cả đồng loại thoát khỏi mọi khổ đau, và do đó tâm hồn chúng ta cảm thấy an lạc và hạnh phúc.
CHÚNG TA CẦN TÌNH THƯƠNG
Tại sao tình thương mang lại cho con người nguồn hạnh phúc lớn lao nhất? Lý do đơn giản vì bản chất của chúng ta là hâm mộ, yêu chuộng tình thương và không thích sự ganh ghét, oán thù. Nhân loại cần đến tình thương để tồn tại. Con người cần sự giúp đỡ, nương tựa vào nhau để sống còn. Cá nhân nam hoặc nữ, dù có khả năng tài giỏi đến đâu, nếu bỏ họ một mình, họ cũng không thể tự sống được. Trong bất cứ hoàn cảnh, tình huống nào; giàu sang phú quý hay thiếu thốn nghèo hèn, khi trẻ trung mạnh khỏe hay già nua đau ốm, con người vẫn phải sống nhờ vào sự giúp đỡ của kẻ khác.
Cho nên, tinh thần tương thân tương trợ rất cần thiết cho mọi người trong xã hội. Không những con người mà ngay cả loài vật vẫn phải sống hợp quần. Tất cả những cảnh vật ngoại giới, từ hạt bụi nhỏ bé đến quả đất to lớn chúng ta đang sống; từ sông ngòi biển cả đến núi rừng đồng ruộng; từ đám mây trên trời đến những cành hoa trong vườn đều có sự tương quan, tương duyên với nhau. Nếu không có sự hổ tương, liên hệ nhân quả, vạn vật sẽ không thể phát sanh hay tồn tại. Vì con người cần nương vào sự giúp đỡ của kẻ khác để sống còn, do đó tình thương là chất liệu thiết yếu cho cuộc sống của chúng ta. Và chúng ta có trách nhiệm trong hành động tạo nên hạnh phúc hoặc gây đau khổ cho mọi kẻ khác.
Chúng ta nên tìm hiểu bản chất thực sự của chúng ta là gì. Chúng ta không phải là sản phẩm của máy móc. Nếu chúng ta là những vật dụng máy móc thì các đồ dùng máy móc này có thể thỏa mãn mọi nhu cầu và dứt trừ được hết nổi khổ đau của chúng ta. Bởi lẻ chúng ta không phải là những sinh vật được cấu tạo thuần túy bằng vật chất cho nên thực là điều sai lầm nếu chúng ta mong tìm hạnh phúc của mình ở bên ngoài con người, mà trái lại muốn có hạnh phúc chân thật, chúng ta cần thấu hiểu nguồn gốc và bản chất đích thực về con người để chúng ta có thể khám phá ra điều mà chúng ta ước mong có được.
Chúng ta hãy tạm gác qua một bên câu hỏi quá phức tạp khó giải đáp về sự diển tiến cũng như tạo dựng nên thế giới của chúng ta đang sống; nhưng chúng ta có thể đồng ý với nhau rằng mỗi chúng ta là chính do cha mẹ của chúng ta sinh ra. Như vậy, sở dỉ có chúng ta không phải chỉ hoàn toàn do lòng ham muốn thỏa mãn dục tình mà còn bởi cha mẹ chúng ta thực sự mong muốn có một đứa con. Nói khác, trước khi sanh con thì cha mẹ đã ý thức rõ trách nhiệm là phải yêu thương, chăm sóc và dạy dỗ đứa con của mình nên người, chứ không thể bỏ mặc để cho nó hư hỏng. Cho nên chính do tình thương của cha mẹ đã dẫn đến sự ra chào đời của mỗi chúng ta. Hơn nữa ngay từ lúc còn ở trong bào thai, chúng ta đã cần đến sự chăm sóc của người mẹ. Và theo các nhà khoa học thì thai nhi không những chịu ảnh hưởng rất nhiều bởi thể xác mà còn về mặt tinh thần của bà mẹ. Nếu trong lúc mang thai, người mẹ gặp những chuyện phấn khởi vui vẻ hay lo lắng buồn phiền đều gây ảnh hưởng tốt hoặc xấu đến tinh thần của em bé sắp sinh ra sau này.
Ngay vừa lúc mới lọt lòng, đứa trẻ cũng rất cần thiết đến tình thương của bà mẹ. Em bé nhờ sữa mẹ lúc ban đầu mà lớn lên. Mặc dù ngày nay có sữa bột để nuôi con, sữa mẹ vẫn là nguồn sống căn bản tự nhiên của các hài nhi. Đứa nhỏ ngậm vú mẹ lúc sơ sinh nói lên tình thương con thật lai láng “như nước trong nguồn chảy ra”. Nếu người mẹ không thực lòng thương yêu con mình hay nổi cơn giận dữ khi con khóc phá thì dòng sữa mẹ sẽ ảnh hưởng bị tắt nghẻn không chảy ra bình thường được. Lại nữa, cơ thể và nhất là bộ óc của em bé trong thời gian từ lúc mới sinh cho đến khi được ba hay bốn tuổi, sự chăm sóc kỷ lưởng của bà mẹ thực hết sức quan trọng để giúp cho thân thể đứa trẻ được lớn mạnh và phát triển đầy đủ. Nếu thiếu sự chăm sóc, yêu thương và nuôi dưỡng của bà mẹ, thân thể em bé có thể chậm lớn, nhất là bộ óc của nó không thể phát triển bình thường được. Lý do bởi đứa trẻ rất khó lớn khôn nếu không có sự chăm sóc của người lớn, cho nên tình thương của mẹ là chất liệu nuôi dưỡng quan trọng nhất, sức khỏe và hạnh phúc của các trẻ em hoàn toàn tùy thuộc vào tình yêu thương nuôi nấng và dạy dỗ tận tình của các bà mẹ.
Trong xã hội Âu Mỹ ngày nay, có nhiều đứa trẻ đã lớn lên trong những gia đình thiếu hạnh phúc. Một khi đứa trẻ thiếu sự chăm sóc, hướng dẫn của người lớn; và cha mẹ không biết yêu thương con cái mình; kết quả là chúng cũng sẽ không bao giờ nghĩ tưởng đến cha mẹ. Từ hành động không biết chăm sóc, thương yêu cha mẹ, những đứa trẻ sau này lớn lên vào đời, chúng cũng sẽ không có lòng thương yêu đồng loại. Thực là điều đáng buồn. Trẻ em lớn lên được cha mẹ gửi đến trường học, lúc ấy đứa trẻ cần sự giáo dục, hướng dẩn của thầy giáo. Ngoài sự dạy dỗ kiến thức phổ thông, nếu giáo sư biết rèn luyện cho học sinh có những đức tính tốt như tánh ngay thẳng, tự tin và giúp đỡ người khốn cùng v..v.. thì các học sinh này sẽ biết ơn, kính mến và giữ một ấn tượng tốt lâu dài trong tâm hồn của mình về ông thầy giáo đó. Trái lại, nếu vị giáo sư tỏ ra không hết lòng yêu thương, chăm sóc dạy dổ các em học sinh thì sự mến thương tình cảm giữa chúng với người thầy giáo cũng chóng phai lạt.
Tương tự như thế, nếu một bệnh nhân trong nhà thương được chăm sóc hết lòng, tận tình chữa trị của vị bác sĩ thì chính tình thương này của ông ta sẽ là liều thuốc hữu hiệu nhất giúp cho người bệnh chóng lành, mặc dù ông không hẳn là một bác sĩ giỏi. Trái lại, cho dù một bác sĩ có tài, nhưng thiếu đạo đức, không thương yêu tận tụy khi chữa trị cho bệnh nhân, khiến người đau bịnh buồn phiền tức giận; do đó họ không thể chóng bình phục được. Cho nên tình thương, sự hết lòng cứu chữa bênh nhân của vị thầy thuốc sẽ góp phần lớn trong việc giúp người đau bệnh chóng lành.
Trong cuộc sống giao tế hằng ngày, người ta thích nghe lời nói hòa nhã êm dịu cho dù câu chuyện của người trình bày không hay, ngược lại, một đề tài dù hấp dẫn bao nhiêu đi nữa mà người phát biểu dùng ngôn từ nặng nề, thiếu lễ độ nhả nhặn thì chẳng ai muốn nghe. Do đó, mọi việc ở đời, từ nhỏ đến lớn; lòng thương yêu, kính mến kẻ khác là điều căn bản tạo nên hạnh phúc cho mọi chúng ta. Gần đây, tôi gặp một nhóm khoa học gia Hoa Kỳ, họ cho biết rằng hiện nay có khoảng mười hai phần trăm dân số ở Mỹ đang mắc bệnh tâm thần. Nguyên nhân chính không phải vì thiếu thốn vật chất mà do bởi cuộc sống giữa con người với nhau thiếu thông cảm và tình thương. Cho nên, như tôi đã trình bày ở trên mặc dù quý vị có nhận thức rõ điều đó hay không, thì vào lúc chúng ta ra chào đời, tình thương vẫn là chất liệu cần thiết như máu huyết nuôi dưỡng sự sống của chúng ta. Ngay cả tình thương ấy phát xuất từ nơi một con vật, hay kẻ thù của chúng ta thì trẻ nhỏ và người lớn vẫn đều cần đến nó.
SỰ PHÁT TRIỂN TÌNH THƯƠNG
Một số người bảo tình thương và lòng từ bi là những đức tính cao quý, nhưng rất khó thực hiện. Bởi lẽ thế giới ngày nay, họ lập luận cho rằng không phải là môi trường thuận lợi cho chúng phát triển. Mà bản tính con người vốn thích làm những việc ác và lòng người chứa đầy sự thù hận và tham sân. Tôi không đồng ý như vậy.
Nhân loại xuất hiện trên quả đất hiện nay đã có từ hàng trăm nghìn năm trước. Tôi nghĩ rằng trong khoảng thời gian này nếu tâm con người hoàn toàn độc ác hung dữ thì dân số trên thế giới đã giảm sút. Nhưng trái lại, mặc dù xảy ra nhiều cuộc chiến tranh, ngày nay dân số toàn cầu đã tăng lên rất nhiều. Điều này chứng tỏ cho chúng ta thấy rằng lòng từ bi và tình thương đã ngự trị thắng thế trên thế giới.
Tình thương đã mang lại cho chúng ta nhiều lợi ích tinh thần và lành mạnh thể xác. Điều rõ ràng ai cũng thấy là khi tâm mình an vui sẽ giúp cơ thể chúng ta khỏe mạnh. Sự giận dữ, ưu phiền dễ khiến con người sinh ốm đau. Trái lại, tâm thanh tịnh và an lạc giúp chúng ta tránh được nhiều bệnh tật. Muốn có hạnh phúc chân thật, con người cần trải lòng yêu thương tất cả, không nuôi dưỡng tâm ganh ghét, oán thù ai. Chúng ta không chỉ nhận thức tình thương là đức tính tốt, cao quý mà nên thực hành phát triển nó trong cuộc sống hằng ngày.
Trước hết, chúng ta cần hiểu rõ về ý nghĩa đích thực của tình thương. Tình cảm yêu thương lắm khi pha lẫn với dục tình và sự tham đắm. Chẳng hạn, cha mẹ thương yêu con cái là thứ tình cảm vị kỷ đối với người thân của mình, khác hẳn với lòng từ bi rộng lớn. Trong hôn nhân, sự đắm say tình dục giữa hai vợ chồng hay tình yêu cuồng nhiệt giữa đôi trai gái hoàn toàn không phải là thứ tình thương đích thực. Lòng thương nặng tính chất đam mê ái nhiểm này khiến chúng ta thường hay mù quáng nghĩ tưởng rằng người mà ta yêu thương luôn có những đức tính tốt, nhưng đôi khi họ lại mang nhiều thói hư tật xấu.
Tình thương nhằm mục đích ích kỷ, tình thương ấy khó tồn tại lâu dài và dễ tan biến khi nó không mang lại ích lợi gì cho con người. Cho nên tình thương chân chính không xây dựng trên tình cảm so đo toan tính lợi hại cho bản thân mà hoàn toàn đặt nền tảng trên lòng vị tha quên mình vì hạnh phúc cho chúng sanh. Hẳn nhiên phát triển lòng từ bi rộng lớn này không phải là điều dễ dàng. Muốn thành tựu, chúng ta cần sáng suốt nhận thức rõ các sự thực sau đây:
Tất cả chúng ta dù tốt hay xấu, giàu nghèo sang hèn, đều là con người như nhau. Ai cũng mong sống trong hạnh phúc và không thích khổ đau. Họ có quyền khắc phục, chống lại sự đau khổ để có được hạnh phúc. Khi bạn hiểu rằng mọi người đều bình đẳng trong ý muốn đi tìm và có quyền đạt tới hạnh phúc, tự nhiên bạn thấy có thiện cảm và gần gủi với họ. Khi tâm bạn có được tình thương nhân loại phổ quát, bạn sẽ thấy có trách nhiệm cần giúp đỡ kẻ khốn cùng vượt qua những khó khăn của họ.
Bạn làm việc cứu khổ này với tâm bình đẳng, không chọn lựa và phân biệt kẻ thân người sơ, thù hay bạn, sang trọng hay thấp hèn, khi chúng ta biết rằng là con người, họ có những niềm vui và đau khổ như chúng ta; cho nên không thể có sự kỳ thị, phân chia giữa người này với người kia mà chúng ta cần có lòng từ bi thương xót cứu độ tất cả.
Muốn thành công trong việc phát triển lòng từ bi, chúng ta cần phải trải qua một thời gian dài kiên nhẫn tu tập. Khi chúng ta còn nghĩ đến bản ngả nhỏ nhen, cái “Ta” tham lam ích kỷ, đam mê thú vui trần tục, không dám hy sinh quyền lợi cá nhân cho hạnh phúc của kẻ khác thì rất khó để thực hành tình thương rộng lớn này. Mặc dù không dễ làm ngay tức khắc, điều đó không có nghĩa là chúng ta không thể bắt đầu luyện tập từ từ để dẫn đến kết quả được.
CHÚNG TA KHỞI SỰ THỰC TẬP NHƯ THẾ NÀO?
Trước hết chúng ta cần diệt trừ những trở ngại lớn lao cho sự phát triển lòng từ bi là tâm oán thù và sân hận. Đây là hai ác tính độc hại nhất thường nằm sẵn trong tâm mọi người, nhưng chúng ta có thể kiểm soát chúng. Muốn chế ngự tâm sân hận, chúng ta không những chỉ cần có lòng từ bi mà còn phải có trí tuệ và hạnh nhẫn nhục. Chúng là những phương thuốc hữu hiệu nhất có thể chửa trị, đoạn diệt lòng sân hận nơi tâm chúng ta. Nhưng rất tiếc, nhiều người đã nhận thức sai lầm cho rằng thực hiện các đức tánh trên là dấu hiệu của yếu hèn và nhu nhược. Trái lại, tôi vẫn tin nhẫn nhục là điều rất khó làm, đòi hỏi nơi hành giả một ý chí dũng mảnh. Bản chất của lòng từ bi mặc dù là hiền lành mềm mỏng và dịu dàng, nhưng nó cũng là một sức mạnh.
Thêm nữa, thiếu nhẫn nhục con người sẽ sống trong tình trạng lo âu và bất hạnh. Do đó, khi phát khởi tâm sân hận, theo tôi, là dấu hiệu của sự yếu kém. Cho nên khi gặp chuyện bất hòa, xung đột với ai, bạn nên cố gắng kiềm chế sự nóng giận, hết sức bình tĩnh, giải quyết vấn đề với lòng từ bi để tránh sự đổ vở. Ngay trường hợp kẻ có tâm xấu ác muốn làm hại bạn cũng sẽ không thành công mà kết quả là họ tự chuốc lấy sự thất bại mà thôi. Cho nên muốn diệt trừ tánh vị kỷ, đố kỵ, chúng ta cần phải thực hiện lòng từ bi để giúp cho người khác tránh được sự đau khổ do hậu quả gây nên bởi việc làm sân hận của họ. Do đó, nhờ biết thực hành hạnh nhẫn nhục mà chúng ta tránh được sự lo âu, phiền não; có được sự an lạc và hạnh phúc.
BẠN VÀ THÙ
Nếu chúng ta chỉ nghĩ đến lòng từ bi không thôi thì chưa đủ, mà chúng ta cần mong gặp hoàn cảnh thuận lợi để thực hiện, phát triển tình thương rộng lớn đó. Và ai là người sẽ giúp chúng ta tạo cơ hội ấy? Không phải bạn mà là kẻ thù của chúng ta. Chính họ là những người đã gây khó khăn nhiều nhất cho chúng ta. Do đó, nếu muốn học hỏi, thực hành hạnh từ bi, chúng ta nên xem họ như những người bạn và là thầy của chúng ta. Muốn trải tình thương rộng lớn đến mọi chúng sanh, chúng ta nên thực hành đức tánh khoan dung, từ bi và hỷ xả; do đó, chúng ta cần đến các kẻ thù. Bởi vậy chúng ta hãy cảm ơn những kẻ thù vì họ đã giúp chúng ta giữ được cái tâm thanh tịnh an lạc. Và trong nhiều trường hợp, cá nhân cũng như tập thể, khi chúng ta thay đổi hoàn cảnh sinh sống, kẻ thù có thể trở thành bạn.
Cho nên tánh nóng giận và lòng sân hận luôn luôn là những ác tính độc hại, và trừ khi chúng ta điều phục làm chủ được cái tâm của mình để diệt trừ, còn không thì chúng sẽ tiếp tục gây phiền não và ngăn chận mọi nổ lực tu tập mang lại sự an lạc cho chúng ta. Bởi vậy, sự giận dữ và lòng sân hận chính là kẻ thù của chúng ta. Chúng là những ác tính chúng ta cần khắc phục và loại bỏ, không chỉ nhất thời, mà phải thường xuyên liên tục trong suốt cả cuộc đời của chúng ta.
Hẳn nhiên là tất cả chúng ta ai cũng muốn có nhiều bạn. Và tôi thường hay nói đùa rằng nếu bạn ích kỷ muốn thủ lợi riêng cho mình thì bạn nên có lòng vị tha. Bạn hãy thương yêu kẻ khác, phục vụ và giúp đỡ cho họ. Bạn cần giao hảo, vui cười và kết thân với mọi người. Được vậy thì khi bạn gặp khó khăn, bạn sẽ có người giúp đỡ. Trái lại, nếu chúng ta không bao giờ nghĩ đến hạnh phúc của kẻ khác thì về lâu dài, chúng ta sẽ bị mất mát và thua lổ. Không bao giờ những sự cải vả, giận dữ, tranh chấp và đố kỵ có thể mang lại tình bạn thân hữu giữa con người. Mà chỉ có lòng khoan dung, tha thứ và hỷ xả mới giúp chúng ta kết thân, gần gủi và thương yêu nhau.
Trong xã hội vật chất ngày nay, nếu chúng ta có tiền và quyền lực, chúng ta sẽ có nhiều bạn. Nhưng chúng không phải là bạn chân thật mà là bạn của tiền bạc và thế lực của chúng ta. Khi chúng ta nghèo khổ, mất hết địa vị uy quyền, những người bạn đó sẽ bỏ rơi chúng ta. Trong cuộc sống, nếu không có biến cố hay tai nạn gì xảy ra, con người thường nghĩ rằng mình có thể tự lo được, không cần đến ai; nhưng khi hữu sự gặp khó khăn, thiếu thốn hay bệnh tật, con người cảm thấy cô đơn và cần phải nhờ đến sự giúp đỡ của kẻ khác. Do đó, để chuẩn bị cho giờ phút lâm nguy ngặt nghèo sẽ có người chăm sóc giúp đỡ cho mình thì ngay hôm nay, chúng ta nên kết bạn thân, đối xử tốt và có lòng vị tha, cứu giúp mọi người.
Đôi lúc, người ta cười chế nhạo khi nghe tôi nói tôi muốn có nhiều bạn thân hơn, và tôi yêu nụ cười của thiên hạ. Cho nên tôi phải biết nghệ thuật sống cách nào để có thêm bạn bớt thù và làm sao tôi có thể giữ mãi nụ cười trên môi khi tiếp xúc với mọi người, đặc biệt là nụ cười hỷ xả của tình thương. Trong cuộc sống giao tiếp hằng ngày, chúng ta bắt gặp nhiều nụ cười khác nhau của thiên hạ: có nụ cười chua chát, giả dối hay xả giao. Đôi khi nụ cười bày tỏ sự bất mãn, gây nên nghi ngờ hay sợ hãi cho kẻ khác. Tuy nhiên cũng có những nụ cười mang lại niềm vui của sự an lạc và giải thoát: đó là nụ cười từ bi hỷ xả của chư Phật và Bồ Tát. Đây là những nụ cười mà chúng ta nên cố gắng thực hiện để mang lại hạnh phúc cho mọi người.
TÌNH THƯƠNG VÀ THẾ GIỚI
Vì chúng ta cần chia xẻ tình thương với tất cả mọi người, cho nên bất cứ ai chúng ta gặp, dù trong hoàn toàn cảnh nào chúng ta đều xem như những bậc cha mẹ và anh chị hay em của chúng ta. Chúng ta không quan tâm về khuôn mặt của họ là mới hay củ; lạ hay quen, họ mặc y phục như thế nào, đẹp hoặc xấu, rẻ hay đắc tiền; và tánh tình của họ ra sao, hiền lành hay dữ tợn, chúng ta vẫn thấy không có gì sai khác giữa họ và chúng ta. Thật là điều sai lầm khi chúng ta có óc kỳ thị, phân biệt giữa chúng ta với mọi người; hoặc giữa người này với người kia, vì như đức Phật đã dạy rằng tất cả mọi người chúng ta đều có Phật tánh, hay khả năng thành Phật giống nhau.
Sau hết, toàn thể nhân loại là một và quả đất nhỏ chúng ta đang sống là ngôi nhà chung của chúng ta. Nếu chúng ta muốn bảo vệ căn nhà nhân loại này, mỗi chúng ta cần thực hiện tình yêu thương con người trên toàn thế giới. Được vậy, chúng ta mới có thể diệt trừ hết lòng tham, tánh vị kỷ nơi con người, nguồn gốc gây ra mọi khổ đau cho nhân loại qua những cuộc xung đột, xâm lăng và chiến tranh vì quyền lợi của con người. Nếu các bạn có một tấm lòng thành thực và rộng mở, chẳng bao giờ gây oán thù với ai thì tâm bạn sẽ bình an không lo sợ bất cứ người nào làm hại đến mình.
Tôi tin rằng mọi người sống trong xã hội, cho dù ở phạm vi gia đình, bộ tộc, quốc gia hay quốc tế, chìa khóa hay bí quyết mang lại cho thế giới con người có đời sống tốt đẹp, an lạc và hạnh phúc hơn hiện nay, là sự áp dụng, thực hành và phát triển của tình thương. Chúng ta không cần phải theo một tôn giáo, ý thức hệ hay chủ thuyết chính trị nào; điều căn bản là chúng ta nên tu tập và thực hành các tánh thiện nơi mỗi con người chúng ta. Tôi thường cố gắng đối xử với bất cứ người nào tôi mới gặp họ lần đầu tiên đều giống như một người bạn cũ tâm tình thân quen. Điều này đã mang lại cho tôi một nguồn hạnh phúc vô biên. Đó là sự thực hành đức tánh từ bi hỷ xả của đức Phật.
ONE GREAT QUESTION underlies our experience, whether we think about it consciously or not: What is the purpose of life? I have considered this question and would like to share my thoughts in the hope that they may be of direct, practical benefit to those who read them.
His Holiness the Dalai Lama poses for photos after his interactive session with students at Princeton University's Chancellor Green Library in Princeton, New Jersey on October 28, 2014. (Photo by Denise Applewhite)
I believe that the purpose of life is to be happy. From the moment of birth, every human being wants happiness and does not want suffering. Neither social conditioning nor education nor ideology affect this. From the very core of our being, we simply desire contentment. I don't know whether the universe, with its countless galaxies, stars and planets, has a deeper meaning or not, but at the very least, it is clear that we humans who live on this earth face the task of making a happy life for ourselves. Therefore, it is important to discover what will bring about the greatest degree of happiness.
How to achieve happiness
For a start, it is possible to divide every kind of happiness and suffering into two main categories: mental and physical. Of the two, it is the mind that exerts the greatest influence on most of us. Unless we are either gravely ill or deprived of basic necessities, our physical condition plays a secondary role in life. If the body is content, we virtually ignore it. The mind, however, registers every event, no matter how small. Hence we should devote our most serious efforts to bringing about mental peace.
From my own limited experience I have found that the greatest degree of inner tranquility comes from the development of love and compassion.
The more we care for the happiness of others, the greater our own sense of well-being becomes. Cultivating a close, warm-hearted feeling for others automatically puts the mind at ease. This helps remove whatever fears or insecurities we may have and gives us the strength to cope with any obstacles we encounter. It is the ultimate source of success in life.
As long as we live in this world we are bound to encounter problems. If, at such times, we lose hope and become discouraged, we diminish our ability to face difficulties. If, on the other hand, we remember that it is not just ourselves but every one who has to undergo suffering, this more realistic perspective will increase our determination and capacity to overcome troubles. Indeed, with this attitude, each new obstacle can be seen as yet another valuable opportunity to improve our mind!
Thus we can strive gradually to become more compassionate, that is we can develop both genuine sympathy for others' suffering and the will to help remove their pain. As a result, our own serenity and inner strength will increase.
Our need for love
Ultimately, the reason why love and compassion bring the greatest happiness is simply that our nature cherishes them above all else. The need for love lies at the very foundation of human existence. It results from the profound interdependence we all share with one another. However capable and skillful an individual may be, left alone, he or she will not survive. However vigorous and independent one may feel during the most prosperous periods of life, when one is sick or very young or very old, one must depend on the support of others.
His Holiness the Dalai Lama comforting a young survivor during his visit to the Tsunami devastated region of Sendai, Japan on November 5, 2011. (Photo by Tenzin Choejor/OHHDL)
Inter-dependence, of course, is a fundamental law of nature. Not only higher forms of life but also many of the smallest insects are social beings who, without any religion, law or education, survive by mutual cooperation based on an innate recognition of their interconnectedness. The most subtle level of material phenomena is also governed by interdependence. All phenomena from the planet we inhabit to the oceans, clouds, forests and flowers that surround us, arise in dependence upon subtle patterns of energy. Without their proper interaction, they dissolve and decay.
It is because our own human existence is so dependent on the help of others that our need for love lies at the very foundation of our existence. Therefore we need a genuine sense of responsibility and a sincere concern for the welfare of others.
We have to consider what we human beings really are. We are not like machine-made objects. If we are merely mechanical entities, then machines themselves could alleviate all of our sufferings and fulfill our needs.
However, since we are not solely material creatures, it is a mistake to place all our hopes for happiness on external development alone. Instead, we should consider our origins and nature to discover what we require.
Leaving aside the complex question of the creation and evolution of our universe, we can at least agree that each of us is the product of our own parents. In general, our conception took place not just in the context of sexual desire but from our parents' decision to have a child. Such decisions are founded on responsibility and altruism - the parents compassionate commitment to care of their child until it is able to take care of itself. Thus, from the very moment of our conception, our parents' love is directly in our creation.
Moreover, we are completely dependent upon our mothers' care from the earliest stages of our growth. According to some scientists, a pregnant woman's mental state, be it calm or agitated, has a direct physical effect on her unborn child.
The expression of love is also very important at the time of birth. Since the very first thing we do is suck milk from our mothers' breast, we naturally feel close to her, and she must feel love for us in order to feed us properly; if she feels anger or resentment her milk may not flow freely.
Then there is the critical period of brain development from the time of birth up to at least the age of three or four, during which time loving physical contact is the single most important factor for the normal growth of the child. If the child is not held, hugged, cuddled, or loved, its development will be impaired and its brain will not mature properly.
His Holiness the Dalai Lama blessing an expectant mother as he leaves his hotel in Narita on his way to Osaka, Japan on May 9, 2016. (Photo by Tenzin Choejor/OHHDL)
Since a child cannot survive without the care of others, love is its most important nourishment. The happiness of childhood, the allaying of the child's many fears and the healthy development of its self-confidence all depend directly upon love.
Nowadays, many children grow up in unhappy homes. If they do not receive proper affection, in later life they will rarely love their parents and, not infrequently, will find it hard to love others. This is very sad.
As children grow older and enter school, their need for support must be met by their teachers. If a teacher not only imparts academic education but also assumes responsibility for preparing students for life, his or her pupils will feel trust and respect and what has been taught will leave an indelible impression on their minds. On the other hand, subjects taught by a teacher who does not show true concern for his or her students' overall well-being will be regarded as temporary and not retained for long.
Similarly, if one is sick and being treated in hospital by a doctor who evinces a warm human feeling, one feels at ease and the doctors' desire to give the best possible care is itself curative, irrespective of the degree of his or her technical skill. On the other hand, if one's doctor lacks human feeling and displays an unfriendly expression, impatience or casual disregard, one will feel anxious, even if he or she is the most highly qualified doctor and the disease has been correctly diagnosed and the right medication prescribed. Inevitably, patients' feelings make a difference to the quality and completeness of their recovery.
Even when we engage in ordinary conversation in everyday life, if someone speaks with human feeling we enjoy listening, and respond accordingly; the whole conversation becomes interesting, however unimportant the topic may be. On the other hand, if a person speaks coldly or harshly, we feel uneasy and wish for a quick end to the interaction. From the least to the most important event, the affection and respect of others are vital for our happiness.
Recently I met a group of scientists in America who said that the rate of mental illness in their country was quite high-around twelve percent of the population. It became clear during our discussion that the main cause of depression was not a lack of material necessities but a deprivation of the affection of the others.
So, as you can see from everything I have written so far, one thing seems clear to me: whether or not we are consciously aware of it, from the day we are born, the need for human affection is in our very blood. Even if the affection comes from an animal or someone we would normally consider an enemy, both children and adults will naturally gravitate towards it.
His Holiness the Dalai Lama stops to talk to a group of school children on his way to the Provincial Offices in Bolzano, South Tyrol, Italy, on April 10, 2013.(Photo by Jeremy Russell/OHHDL)
I believe that no one is born free from the need for love. And this demonstrates that, although some modern schools of thought seek to do so, human beings cannot be defined as solely physical. No material object, however beautiful or valuable, can make us feel loved, because our deeper identity and true character lie in the subjective nature of the mind.
Developing compassion
Some of my friends have told me that, while love and compassion are marvelous and good, they are not really very relevant. Our world, they say, is not a place where such beliefs have much influence or power. They claim that anger and hatred are so much a part of human nature that humanity will always be dominated by them. I do not agree.
We humans have existed in our present form for about a hundred-thousand years. I believe that if during this time the human mind had been primarily controlled by anger and hatred, our overall population would have decreased. But today, despite all our wars, we find that the human population is greater than ever. This clearly indicates to me that love and compassion predominate in the world. And this is why unpleasant events are news, compassionate activities are so much part of daily life that they are taken for granted and, therefore, largely ignored.
So far I have been discussing mainly the mental benefits of compassion, but it contributes to good physical health as well, According to my personal experience, mental stability and physical well-being are directly related. Without question, anger and agitation make us more susceptible to illness. On the other hand, if the mind is tranquil and occupied with positive thoughts, the body will not easily fall prey to disease.
But of course it is also true that we all have an innate self-centeredness that inhibits our love for others. So, since we desire the true happiness that is brought about by only a calm mind, and since such peace of mind is brought about by only a compassionate attitude, how can we develop this? Obviously, it is not enough for us simply to think about how nice compassion is! We need to make a concerted effort to develop it; we must use all the events of our daily life to transform our thoughts and behavior.
First of all, we must be clear about what we mean by compassion. Many forms of compassionate feeling are mixed with desire and attachment. For instance, the love parents feel of their child is often strongly associated with their own emotional needs, so it is not fully compassionate. Again, in marriage, the love between husband and wife - particularly at the beginning, when each partner still may not know the other's deeper character very well - depends more on attachment than genuine love. Our desire can be so strong that the person to whom we are attached appears to be good, when in fact he or she is very negative. In addition, we have a tendency to exaggerate small positive qualities. Thus when one partner's attitude changes, the other partner is often disappointed and his or her attitude changes too. This is an indication that love has been motivated more by personal need than by genuine care for the other individual.
His Holiness the Dalai Lama greeting a young girl during his visit to Vancouver, BC, Canada on October 22, 2014. (Photo by Jeremy Russell/OHHDL)
True compassion is not just an emotional response but a firm commitment founded on reason. Therefore, a truly compassionate attitude towards others does not change even if they behave negatively.
Of course, developing this kind of compassion is not at all easy! As a start, let us consider the following facts:
Whether people are beautiful and friendly or unattractive and disruptive, ultimately they are human beings, just like oneself. Like oneself, they want happiness and do not want suffering. Furthermore, their right to overcome suffering and be happy is equal to one's own. Now, when you recognize that all beings are equal in both their desire for happiness and their right to obtain it, you automatically feel empathy and closeness for them. Through accustoming your mind to this sense of universal altruism, you develop a feeling of responsibility for others: the wish to help them actively overcome their problems. Nor is this wish selective; it applies equally to all. As long as they are human beings experiencing pleasure and pain just as you do, there is no logical basis to discriminate between them or to alter your concern for them if they behave negatively.
Let me emphasize that it is within your power, given patience and time, to develop this kind of compassion. Of course, our self-centeredness, our distinctive attachment to the feeling of an independent, self-existent �I�, works fundamentally to inhibit our compassion. Indeed, true compassion can be experienced only when this type of self- grasping is eliminated. But this does not mean that we cannot start and make progress now.
How can we start
We should begin by removing the greatest hindrances to compassion: anger and hatred. As we all know, these are extremely powerful emotions and they can overwhelm our entire mind. Nevertheless, they can be controlled. If, however, they are not, these negative emotions will plague us - with no extra effort on their part! - and impede our quest for the happiness of a loving mind.
So as a start, it is useful to investigate whether or not anger is of value. Sometimes, when we are discouraged by a difficult situation, anger does seem helpful, appearing to bring with it more energy, confidence and determination.
Here, though, we must examine our mental state carefully. While it is true that anger brings extra energy, if we explore the nature of this energy, we discover that it is blind: we cannot be sure whether its result will be positive or negative. This is because anger eclipses the best part of our brain: its rationality. So the energy of anger is almost always unreliable. It can cause an immense amount of destructive, unfortunate behavior. Moreover, if anger increases to the extreme, one becomes like a mad person, acting in ways that are as damaging to oneself as they are to others.
His Holiness the Dalai Lama joining students in a exercise talking about gratitude at John Oliver School in Vancouver, Canada on October 21, 2014. (Photo by Jeremy Russell/OHHDL)
It is possible, however, to develop an equally forceful but far more controlled energy with which to handle difficult situations.
This controlled energy comes not only from a compassionate attitude, but also from reason and patience. These are the most powerful antidotes to anger. Unfortunately, many people misjudge these qualities as signs of weakness. I believe the opposite to be true: that they are the true signs of inner strength. Compassion is by nature gentle, peaceful and soft, but it is very powerful. It is those who easily lose their patience who are insecure and unstable. Thus, to me, the arousal of anger is a direct sign of weakness.
So, when a problem first arises, try to remain humble and maintain a sincere attitude and be concerned that the outcome is fair. Of course, others may try to take advantage of you, and if your remaining detached only encourages unjust aggression, adopt a strong stand, This, however, should be done with compassion, and if it is necessary to express your views and take strong countermeasures, do so without anger or ill-intent.
You should realize that even though your opponents appear to be harming you, in the end, their destructive activity will damage only themselves. In order to check your own selfish impulse to retaliate, you should recall your desire to practice compassion and assume responsibility for helping prevent the other person from suffering the consequences of his or her acts.
Thus, because the measures you employ have been calmly chosen, they will be more effective, more accurate and more forceful. Retaliation based on the blind energy of anger seldom hits the target.
Friends and enemies
I must emphasize again that merely thinking that compassion and reason and patience are good will not be enough to develop them. We must wait for difficulties to arise and then attempt to practice them.
And who creates such opportunities? Not our friends, of course, but our enemies. They are the ones who give us the most trouble, So if we truly wish to learn, we should consider enemies to be our best teacher!
For a person who cherishes compassion and love, the practice of tolerance is essential, and for that, an enemy is indispensable. So we should feel grateful to our enemies, for it is they who can best help us develop a tranquil mind! Also, itis often the case in both personal and public life, that with a change in circumstances, enemies become friends.
So anger and hatred are always harmful, and unless we train our minds and work to reduce their negative force, they will continue to disturb us and disrupt our attempts to develop a calm mind. Anger and hatred are our real enemies. These are the forces we most need to confront and defeat, not the temporary enemies who appear intermittently throughout life.
His Holiness the Dalai Lama exchanging greetings with his old friend Archbishop Desmond Tutu on the Archbishop's arrival at the airport in Dharamsala, HP, India on April 18, 2015. (Photo by Tenzin Choejor/OHHDL)
Of course, it is natural and right that we all want friends. I often joke that if you really want to be selfish, you should be very altruistic! You should take good care of others, be concerned for their welfare, help them, serve them, make more friends, make more smiles, The result? When you yourself need help, you find plenty of helpers! If, on the other hand, you neglect the happiness of others, in the long term you will be the loser. And is friendship produced through quarrels and anger, jealousy and intense competitiveness? I do not think so. Only affection brings us genuine close friends.
In today's materialistic society, if you have money and power, you seem to have many friends. But they are not friends of yours; they are the friends of your money and power. When you lose your wealth and influence, you will find it very difficult to track these people down.
The trouble is that when things in the world go well for us, we become confident that we can manage by ourselves and feel we do not need friends, but as our status and health decline, we quickly realize how wrong we were. That is the moment when we learn who is really helpful and who is completely useless. So to prepare for that moment, to make genuine friends who will help us when the need arises, we ourselves must cultivate altruism!
Though sometimes people laugh when I say it, I myself always want more friends. I love smiles. Because of this I have the problem of knowing how to make more friends and how to get more smiles, in particular, genuine smiles. For there are many kinds of smile, such as sarcastic, artificial or diplomatic smiles. Many smiles produce no feeling of satisfaction, and sometimes they can even create suspicion or fear, can't they? But a genuine smile really gives us a feeling of freshness and is, I believe, unique to human beings. If these are the smiles we want, then we ourselves must create the reasons for them to appear.
Compassion and the world
In conclusion, I would like briefly to expand my thoughts beyond the topic of this short piece and make a wider point: individual happiness can contribute in a profound and effective way to the overall improvement of our entire human community.
Because we all share an identical need for love, it is possible to feel that anybody we meet, in whatever circumstances, is a brother or sister. No matter how new the face or how different the dress and behavior, there is no significant division between us and other people. It is foolish to dwell on external differences, because our basic natures are the same.
Ultimately, humanity is one and this small planet is our only home, If we are to protect this home of ours, each of us needs to experience a vivid sense of universal altruism. It is only this feeling that can remove the self-centered motives that cause people to deceive and misuse one another.
If you have a sincere and open heart, you naturally feel self- worth and confidence, and there is no need to be fearful of others.
I believe that at every level of society - familial, tribal, national and international - the key to a happier and more successful world is the growth of compassion. We do not need to become religious, nor do we need to believe in an ideology. All that is necessary is for each of us to develop our good human qualities.
I try to treat whoever I meet as an old friend. This gives me a genuine feeling of happiness. It is the practice of compassion
Tôi biết bạn chẳng có tên, tuổi gì cả. Cho đến khi bạn ra đời sau gần một tháng trời, người ta vẫn tranh cãi việc đặt bạn tên gì. Cho dù gọi bạn là Covid19, CoVy, Corona, virus Wuhan, virus China hay gì đi nữa thì cũng chỉ là giả danh, tạm đặt cái tên để dễ xưng hô với nhau.
Có người nói bạn sinh ra từ tô cháo rắn, từ nồi lẩu dơi, người thì bảo quê hương của bạn là chợ hải sản, một thuyết khác thì nói bạn được khai sinh từ phòng thí nghiệm. Dù bạn ra đời ở đâu thì chắc chắn rằng bố mẹ bạn là tâm thức con người.
Bạn xuất hiện khiến nhân loại chao đảo, người ta bảo là thiên tai. Nhưng, do nhân tâm mà bạn có mặt nên tôi nói đây là nhân tai. Nếu nói bạn nhỏ thì đúng là bạn chỉ bằng 1/900 của đầu sợi tóc, nhưng nếu nói bạn lớn thì cũng đúng - bạn có thể lớn bằng một chiếc xe, chiếc máy bay, bằng một bệnh viện, một thành phố, thậm chí bằng một quốc gia hay hơn nữa là bằng cả địa cầu.
Tôi gọi bạn là “Con” cũng được mà gọi bạn là “Ngài” cũng không sai. Bạn ở trong con dơi, con rắn, con người nên bạn là “Con”. Nhưng nếu bạn ở trong một người khoác chiếc áo thủ tướng, nghị sĩ hay hoàng gia thì bạn nghiễm nhiên được gọi là “Ngài”. Nghĩa là từ thành phần thấp hèn cho đến quyền quí, cao sang, từ những phương tiện giao thông công cộng cho đến chuyên cơ của nguyên thủ, từ nhà trọ cho đến vương cung, đâu bạn cũng có mặt.
Bạn có mặt để làm gì?
Chỉ trong khoảng ba tháng nay, bạn đã định đoạt hơn 43.000 sinh mạng con người đi vào cõi chết và gần 900.000 người đang trong cơn mê (Con số sẽ chưa dừng lại).
Trước giờ con người cho rằng “Trái đất này là của chúng mình”. Vậy nên người ta muốn đi đâu thì đi, muốn làm gì trái đất thì làm. Nhưng bạn xuất hiện, con người chỉ còn bốn lựa chọn: ở nhà, ở khu cách ly, ở bệnh viện hoặc chiếc quan tài.
Con người luôn nhân danh là kẻ đứng đầu lẽ sống, kẻ thống trị thế giới nên điều khiển tất tần tật mọi chuyện trên trời, dưới đất. Giờ thì kẻ thống trị thế giới, điều khiển tất tần tật mọi chuyện dưới đất, trên trời là bạn. Chỉ nghe đến bạn, con người chạy như chạy giặc, trốn như trốn động đất, sóng thần. Bạn có thể bắt con người ngồi vào một chỗ và bạn cũng có thể giải tán đám đông.
Người ta oán bạn vì đã làm thế giới hoang mang, có những đô thị phồn hoa giờ như vùng đất chết. Bạn đẩy những mạng người vào hố chôn tập thể, thậm chí người thân không dám đi đưa tang. Bạn khiến kinh tế thế giới suy thoái, giao thương ngưng trệ, chứng khoán lao dốc, sân bay, tàu biển đóng cửa, cơ man là công ty, xí nghiệp phá sản, các khu công nghiệp, dịch vụ, du lịch điêu đứng, hàng triệu người thất nghiệp, trẻ em không được đến trường... Bạn tàn ác.
Nhưng ....
Nhờ thực tập hạnh lắng nghe của Bồ Tát Quán Thế Âm với sự chú tâm và thành khẩn, ngồi nghe với tâm không thành kiến, không phán xét, không phản ứng, ngồi nghe để hiểu - hiểu những điều đang nghe và cả những điều không nói. Nhờ biết lắng nghe như vậy nên tôi đã thấy được bạn, biết bạn là ai, bạn thuộc dòng họ nào, bạn có mặt nơi đây để làm gì.
Nhiều chục năm nay, anh, chị, em, bà con, dòng họ của bạn; những “ tuýp người” nóng nảy như động đất, sóng thần, cháy rừng, ngập mặn, khô hạn và cả những “tuýp người” âm ỉ bực tức như SARS, HIV, dịch tả, dịch hạch, dịch cúm, đậu mùa, sởi, lao, phong... nhiều lần xuất hiện để thức tỉnh nhân loại.
Tôi biết những cơn động đất, sóng thần, cháy rừng, ngập mặn hay khô hạn kia là sự quằn quại, đau thương của đất mẹ, những biến đổi khí hậu, hâm nóng toàn cầu là sự rên xiết của thiên nhiên; những SARS, HIV, dịch tả, dịch hạch, dịch cúm, đậu mùa, sởi, lao, phong ... là sự mất cân bằng sinh thái, tác động trực tiếp lên con người, khiến con người mệt mỏi, nóng sốt với nhiều trạng thái đau đớn thậm chí dẫn đến tử vong.
Vậy mà con người nào có chịu để tâm. Trái đất là căn nhà duy nhất để con người sinh sống; môi trường, không gian là bầu dưỡng khí duy nhất để con người thở. Nhưng, con người cho rằng trái đất không biết đau nên tha hồ vùi dập; tài nguyên thiên nhiên không bao giờ cạn kiệt nên tha hồ khai phá, bức bách. Đạt được sự bức phá nào đó, con người kiêu hãnh với “trí tuệ”, với “thành công” của mình.
Một người mà kiêu hãnh vì đã đốn được cột nhà mình, khoét được mái nhà đang che chở cho mình thì thử hỏi tương lai người đấy đi về đâu. Khoan nói đến đất mẹ hay thiên nhiên, con người đã đang thiếu tử tế với chính mình.
Mấy tháng nay, trong vô hình, bạn đã lặng lẽ điều chỉnh con người dần về với trật tự của vũ trụ, với thiên nhiên, dần trở về với những gì cần thiết nhất cho lẽ sống tự nhiên của muôn loài, trong đó có con người.
Con người dần ý thức được hai chữ “Dừng lại”. Dừng vận chuyển máy bay, tàu biển, xe lửa, xe hơi, hàng hoá; dừng sản xuất, thương mại, kinh doanh, du lịch; dừng tụ tập, hội họp dưới mọi hình thức. Nó gián tiếp nhắc nhở con người phải dừng khai thác tài nguyên, tàn phá thiên nhiên, chạy đua vũ trang, sản xuất vũ khí, sát hại sinh mạng, phát triển kinh tế, lối sống ích kỷ, đua đòi vật chất, tham lam hưởng thụ... Tất cả mọi cái gọi là “thành công” của con người đều phải “Dừng lại”, vì ít nhiều nó có bóng dáng của tàn ác đối với thiên nhiên.
Bạn Covid19 thân mến!
Kể từ bạn xuất hiện, hai chữ “Dừng lại” đã được con người gọi tên. Một số khẩu hiệu như rửa tay sát khuẩn, đeo khẩu trang, khi tiếp xúc phải cách xa 2 mét. Nó gần như là những câu thần chú cho con người thực tập mỗi giờ.
Vậy thì con người cần phải “Dừng lại” những gì?
Con người đã và đang nằm trên núi vật chất và sống với thói quen hưởng thụ. Hai chữ “Dừng lại” với con người nghe sao lạ quá, thật khó chấp nhận. Phát triển kinh tế thực chất là dồn dập sản xuất, kinh doanh, dùng mọi biện pháp quyến rũ, kích thích người dùng. Thành quả mà con người tạo ra và thụ hưởng suy cho cùng là xác chết của thiên nhiên.
Nếu con người là con của mẹ thiên nhiên thì muôn loài, muôn vật cũng là con của mẹ thiên nhiên, nhưng con người chỉ muốn quyền ưu tiên thuộc về mình. Con người tự cho mình cái quyền được đào, được bới, được khoan được moi tận sâu thẳm trong trái tim của mẹ - lòng sông, lòng biển, lòng núi, lòng đất. Chưa hết, con cá dưới nước, con chim trên trời, con thú trong rừng cho đến rễ cây, ngọn cỏ đều là... vật dưỡng nhơn.
Con người lấy tinh hoa của thiên nhiên nhiều quá nhưng trả lại thiên nhiên chỉ toàn chất độc. Hiện nay, những cụm từ nguy hiểm chết người như ô nhiễm môi trường, ô nhiễm không khí, ô nhiễm đất, ô nhiễm nước, ô nhiễm tiếng ồn... nghe đã quen tai. Ngay như đồ ăn, thức uống cũng đầy dẫy độc tố. Tất cả mọi thứ ô nhiễm này đều xuất phát từ ô nhiễm tâm.
Con người được mẹ thiên nhiên chở che, đùm bọc bằng tình thương yêu lớn quá. Có phải vì “đứa con được chiều thường thiếu ngoan hiền”. Trớ trêu thay, khi quả đắng đến thì con người không còn nhớ nhân tạo mà chỉ biết thốt lên... thiên tai.
Covid19 ạ, con người đã dần nhận ra một phần rằng, tài sản lớn nhất là sức khỏe, là sinh mạng chứ không phải vật chất phù phiếm xa hoa; hạnh phúc đích thực là tình người chứ không phải quyền uy, thế lực. Biết là vậy nhưng để thay đổi thói quen - nghiệp - thì không biết đến bao giờ. Tôi tin con người sẽ thay đổi và bạn chắc chắn cũng sẽ thay đổi. Nghĩa là, thay vì bắt bạn hãy biến đi thì giải pháp phù hợp nhất là con người nên thay đổi chính mình.
Kể từ sau “biến cố Vũ Hán”, con người bắt đầu “Dừng lại”. Dù chỉ một thời gian ngắn thôi mà sức sống kỳ diệu của thiên nhiên như được hồi sinh. Bầu khí quyển đã dần tan màu chết, dòng sông nào đen thẩm, hôi thối nay đã bắt đầu trong và các loài thuỷ tộc đã biết đùa vui; các đô thị lớn trên thế giới ngày nào hình chụp từ vệ tinh một màu xám xịt, thì nay màu sự sống đã dần sáng ra.
Nhờ “Dừng lại”, không ra khỏi nhà mà những đứa trẻ bắt đầu tìm được tình thương trong vòng tay của mẹ, những phụ nữ tìm được hạnh phúc bên chồng. Con người quen sống với văn minh vật chất bên ngoài nên năng lượng tâm linh bên trong cạn kiệt, hao mòn.
Do đó mọi bất an, sợ hãi, hoang mang, bấn loạn khởi lên. Nhờ “Dừng lại” mà con người có cơ hội được ngơi nghỉ cả thân và tâm, để nhìn lại những tranh giành vô nghĩa với những thành bại, được mất, sướng khổ, có không... để rồi tự chọn cho mình cái gì mới là hạnh phúc bền lâu, tài sản nào mới là giá trị đích thực.
Năm xưa, Đức Thế Tôn đang trên đường đi khất thực, tên cướp Angulimāla đã rượt đuổi với hy vọng lấy được mạng Ngài. Rượt mãi mà không được, tên cướp ra lệnh: “Sa môn Cồ Đàm hãy dừng lại”. Đức Phật khoan thai đáp: “Ta đã dừng rồi, này Angulimāla. Và ngươi hãy dừng lại!”. Tên cướp hét lên: “Ông vẫn đang đi mà sao lại nói dừng rồi”. Đức Phật giải thích: “Trên con đường độc ác, với trượng, với kiếm và cung, Ta dừng lại từ rất lâu. Ngươi cũng hãy dừng lại đi”. Nghe xong, tên cướp đã gục xuống, rơi gươm.
Ánh sáng trí tuệ của Thế tôn đã bẻ gãy thanh gươm tàn độc và cái ác đã phải dừng lại, cúi đầu. Phải chăng con người ai cũng có cái chất “Angulimāla” trước thiên nhiên vạn hữu?
Rửa tay sát khuẩn:
Nhắc nhở rửa tay, cứ ngỡ như chỉ dành cho những đứa bé lên 3. Ấy vậy mà nó đã trở thành hiệu lệnh không chỉ ở cấp quốc gia mà còn mang tính toàn cầu.
Tại sao phải rửa tay? Vì tay bẩn, vì sợ dính Covid19. Con người kinh tởm bạn đến thế sao? Vì cảnh giác cao, nói đến bạn là người ta vội đi sát khuẩn, tức là phải sát... bạn. Giá như con người cảnh giác từ thưở... cháo rắn, lẩu dơi, hải sản hay ngồi vào phòng thí nghiệm thì câu chuyện đã khác. Nhưng tuyệt đại đa số con người sẽ la toáng lên tôi không ăn cháo rắn, lẩu dơi, hải sản, không ngồi phòng thí nghiệm sao bà Covid19 hãm hại đời tôi thế này?
Bạn hãy trả lời cho con người đi Covid19. Bàn tay không chạm tô cháo rắn, lẩu dơi, hải sản nhưng liệu có chạm tê tê, cầy hương, trâu, bò, heo, chó, gà...? Có bồi bổ tấm thân người bằng cao hổ, cao khỉ, cao ngựa, ngà voi, sừng tê giác, vi cá...? Có sử dụng túi xách, mang giày bằng da trâu, da cá sấu, da trăn...? Có mặc ấm, mặc đẹp bằng lông cừu, lông vịt, lông ngỗng...
Không ngồi phòng thí nghiệm nhưng liệu có ngồi phòng máy lạnh, xe hơi, máy bay, hay các công xưởng là những “vật chủ” xả “dòng họ covid19” ra môi trường mỗi ngày? Vậy thì bàn tay nào “sạch sẽ” trước thiên nhiên? Ai không là tội đồ của đất mẹ?
Có phải con người tạo ra ô nhiễm nhưng luôn tự hào với bàn tay sạch? Gặp nhau, con người luôn bắt tay, biểu thị hành động “đoàn kết” và chào nhau với mỹ từ “thân ái”, nhưng trong bàn tay ấy có Covid19 hay không, lời nói kia phun ra có Covid19 không thì chỉ bạn mới biết. Có một phụ nữ bị cáo buộc là kẻ tội lỗi. Rất đông người đã đến xử tội người phụ nữ này bằng cách ném đá. Đức Giêsu đã lên tiếng: "Ai trong các ông với bàn tay sạch thì cứ việc lấy đá mà ném trước đi."
Chiếc Khẩu trang:
Tôi hình dung chiếc khẩu trang được sử dụng để bịt mũi, miệng nhằm bảo vệ người đeo khỏi bị hít thở khói, bụi, mùi hôi... Những người nấu ăn thì mang khẩu trang để tránh nói chuyện khiến nước bọt, nước miếng đi vào thức ăn. Những người làm trong môi trường y tế, hoá chất thì mới mang khẩu trang phòng ngừa các loại vi khuẩn, dịch bệnh.
Đành rằng, chiếc khẩu trang giúp ngăn ngừa, bảo vệ mũi khi hít thở, nhưng tên của nó là “khẩu trang” cơ mà. Mục đích chính của nó là trang bị cho cái miệng. Cái miệng ăn uống, nói năng, khạc nhổ, phun vãi nhiều quá, mà toàn là những chất phải đưa người khác đi cách ly, đi bệnh viện.
Có phải chiếc khẩu trang nhắc con người hãy tiết độ trong ăn uống, cẩn thận khi phát ngôn, hay quí giá hơn là sống nếp sống im lặng. Con người oa oa từ chiếc nôi rồi oang oang lúc trưởng thành, cho đến nấc nấc lúc sắp vô quan tài. Con người nói cả đời, chưa hề biết im lặng.
Tiếp xúc phải cách xa 2 mét:
Bạn Covid19 hỡi!
Nghịch lý quá phải không. Ai đời, trong tình người, tiếp xúc cách xa ta là thương ta. Kẻ gần ta dưới 2 mét là kẻ xấu của ta. Bạn bẩn, độc hay con người bẩn, độc mà để đối xử nhau đến mức thế? Uhm, thì bạn độc, bạn bẩn, bạn cố tình chui vào miệng, vào mũi con người. Nhưng đó là trường hợp đầu tiên bạn núp trong bát phở rắn, nồi lẩu dơi. Sau đó thì con người cứ phun vào nhau để bạn có mặt toàn cầu. Cái “môi trường kia” “tốt” thế nào mà bạn sinh sôi nảy nở giỏi đến vậy?
Giờ thì, cái bắt tay đã trở thành nỗi sợ hãi, mở miệng nói phải bịt khẩu trang, gặp nhau phải đứng cách xa 2 mét thì đây là thời văn minh gì? Đâu là biểu tượng niềm tin giữa con người với con người lúc này.
Sự hiện hữu của Covid19, con người gọi đây là biến cố, là tê liệt kinh tế, là đại dịch toàn cầu, là khủng hoảng nhân loại hay gì gì đi nữa thì thông điệp bạn gửi đến nhân loại có phải là:
1/ Hãy quay về:
Hãy quay về an trú với chính căn nhà của mình. Hãy đốt lên bếp lò làm ấm hạnh phúc gia đình; đừng la cà ăn chơi, sa vào những thú vui nơi thanh lâu tửu điếm. Đừng tụ tập nơi chốn đông người, dễ “kết duyên” với Covid19 lắm. Hãy thay đổi thói quen “đông mới vui”. Đằng sau cái “Đông - Vui” ấy là Đui - Vong. (Đui là mù, vong là mất).
An thân chưa đủ, phải an tâm nữa. Hãy quay về căn nhà tự tánh, soi chiếu, dọn dẹp “ổ dịch” bên trong. Hãy sát khuẩn tự tâm cho thanh tịnh.
2/ Hãy rửa tay:
Sống với bàn tay sạch - hành động đẹp - biết làm thiện, sống biết ơn, biết kính trọng thiên nhiên, con người và vạn loại chúng sinh.
3/ Chiếc khẩu trang:
Hãy tiết độ trong ăn uống, cẩn thận khi nói năng; nếu có thể hãy thực tập nếp sống của bậc thánh: sống tĩnh lặng.
4/ Sống biết dừng.
Dừng di chuyển với tấm thân này, với mọi phương tiện giao thông chưa đủ, phải dừng “trí tuệ tàn phá thiên nhiên”, dừng “phát minh khoa học hủy diệt”, dừng “thành tựu kinh tế hưởng thụ”.
5/ Ai cũng có sứ mạng
Covid19. Bạn thật nhỏ. Nhỏ lắm. Mắt thường không thấy được. Nhưng bạn biến hoá khôn lường. Trong cái vô hình bạn đã điều khiển tất thảy hữu hình. Tiếc thay, do bị sinh ra từ tâm thức tam độc (tham, sân, si) nên bạn trở thành đứa nghịch tử. Nếu được sinh ra từ Bốn tâm vô lượng (từ, bi, hỷ, xả) bạn chắc chắn sẽ được tôn vinh là thiên tử, thánh nhân.
Dù thế nào thì ai xuất hiện trên đời cũng đều có sứ mạng nhất định. Bạn đến đây để nhận tiếng đời trách oán, nhưng cũng không ít người lên tiếng minh oan.
6/ Sống chung an lạc:
“Trái đất này là của chúng mình” phải được hiểu rằng trái đất này là của trời, người, cầm thú, chim muông, sông, biển, núi, rừng, cỏ, cây, hoa, lá, chất rắn, chất lỏng, chất nóng, chất khí; tất thảy các loài hữu tình, vô tình, hữu hình, vô hình, các loài được sinh bằng bào thai, bằng trứng, bằng sự biến hoá và sinh nơi ẩm thấp... Con người chỉ là một trong vô số sự sống. Trong thiên nhiên không có chức vụ “kẻ thống trị thế giới” mà chỉ có hoà đồng, sống chung an lạc.
7/ Thiên nhiên tự hài hoà.
Bạn không xuất hiện nhưng bạn khiến thế giới biểu hiện. Bạn vô hình nhưng bạn tác động lên thế giới hữu hình một cách mãnh liệt trên cả hai bình diện sinh và diệt. Trong nỗi lo bệnh và chết của con người thì có mầm hồi sinh của thiên nhiên vạn hữu. Đây là sự cân bằng hài hoà ngoạn mục, tái cấu trúc sự sống muôn loài.
8/ Cuộc mong manh.
Kiếp người mong manh, mong manh như chính sự sống của Covid19. Bơi trong không khí, bạn sống được 3 tiếng, bám trên kim loại đồng 4 tiếng, bìa carton 24 tiếng, nhựa và thép không rỉ 3 ngày, trên bề mặt vật dụng gia đình 9 ngày.
Con người bám trên trái đất này được tính bằng chục năm, trăm năm nhưng một khi Covid19 gọi tên thì mạng sống không hơn Covid19 lắm.
9/ Một trong tất cả.
Hơi thở của một người bên Dương Tử giang lại có thể tác động đến hơn bảy tỷ người trên thế giới. Như vậy để thấy một niệm khởi lên đều tương tác đến cả nhân loại. Thế nên, hãy luôn khởi niệm thiện lành cho thế giới này tươi đẹp.
Nguyên Tác: Đức Đạt Lai Lạt Ma – 
