Thân phụ là ông Nguyễn văn Ngô, một nhà nho và cũng là một nhạc sĩ cổ nhạc. Thân mẫu là cụ bà Nguyễn thị Hương, Tỳ kheo ni Như Quả, thọ giới Cụ Túc năm 1968 tại đại giới đàn chùa Từ Nghiêm..
Gia đình có hai anh em, người em trai thế danh là Nguyễn Thanh Vân hiện cư ngụ tại thành phố Sài Gòn.
THỜI KỲ XUẤT GIA TU HỌC
Khi Ngài vừa lên tám tuổi được cha mẹ gởi vào chùa Hội Thắng, làng Châu Điền, quận Cầu Kè, tỉnh Vĩnh Bình cho Hòa thượng Đắc Ngộ, huý là Tường Ninh, thế danh là Hồ Trinh Tường được thế phát và thọ Tam Quy. Ngài được đặt pháp danh là Thắng Hoan.
Cuộc đời chú tiểu ở một ngôi chùa quê hẻo lánh êm đềm lặng lẽ trôi qua từ năm Ngài tám tuổi đến năm mười tám tuổi. Ngài sống trong bầu không khí an lạc, được bao bọc bởi tình thương ấm áp của tăng chúng trong chùa. Thú vui duy nhứt của Ngài khi nhàn rỗi là ra đồng rộng thả diều theo gió, một thú vui vừa không tốn kém vừa sống động của trẻ thơ ở nhà quê, dù Ngài không hề biết mơ ước là cuộc đời học Phật của mình trong tương lai cũng sẽ may mắn như diều gặp gió.
Tại chùa Hội Thắng, Ngài vừa học nội điển do Sư Cụ hết lòng truyền dạy, vừa học ngoại điển tại trường Phong Phú ở địa phương, nếp sống rau dưa đạm bạc đã nuôi chí lớn xuất trần. Năm 18 tuổi (1946) , Ngài thọ Sa Di phương trượng với Hoà thượng Thích Hoàn Thông tại chùa Hội Thắng và được Hòa Thượng cho pháp hiệu là Long hoan, đời thứ 24 thuộc dòng Lâm Tế chánh tông của hệ phái Tổ Sư Bích Phong. Ngài tiếp tục cuộc đời tu học tại chùa Hội thắng cho đến năm 1950.
Cũng trong năm ấy, nhân chuyến đi thăm Sư Bác là Hòa Thượng Thích Thiện Hoa tại chùa Phước Hậu Trà Ôn và trong chuyến đi nầy, Ngài được Hòa Thượng Thích Hoàn Thông giới thiệu đến y chỉ với Hòa Thượng Thích Thiện Hoa hiện là Đốc Giáo Phật Học Đường Nam Việt Ấn Quang tại Chợ Lớn. Nhờ hội đủ duyên lành, Ngài được chấp nhận và sau đó được nhập chúng tu học tại Phật Học Đường nầy. Có ai biết được đây là chuyến đi của định mệnh, đã làm thay đổi cuộc sống của một sa di tuổi đời còn non nớt đang dấn thân vào nghiệp đạo để tìm cho mình một bước tiến trong tương lai.
Để thành tựu tâm đàn giới pháp, chánh thức vào ngôi Tam Bảo làm Trưởng Tử của Như Lai, năm 1953, Ngài được Hòa Thượng Y Chỉ Sư cho đăng đàn thọ đại giới tại Phật Học Đường Nam Việt Ấn Quang. Đến năm 1957, Ngài tốt nghiệp chương trình Trung Đẳng tại Phật Học Đường nầy. Cuối năm 1957, Ngài được Ban Giám Đốc Phật Học Đường Nam Việt Ấn Quang gởi ra Phật Học Viện Trung Phần Nha Trang tham học chương trình Cao Trung. Đến năm 1960, để hoàn tất chương trình Cao Đẳng Phật Học, Ngài trở về Phật Học Đường Nam Việt Ấn Quang. Đến năm 1962, Ngài tốt nghiệp Cao Đẳng Phật Học tại đây. Song song với Phật Học, Ngài chú tâm đến thế học và đã tốt nghiệp Cử Nhân Văn Khoa năm 1970 tại Đại Học Vạn Hạnh
THỜI KỲ HÀNH ĐẠO
Đầu năm 1963: Đốc Học tại Phật Học Viện Biên Hòa kiêm Giảng Huấn trường Trí Đức Biên hòa.
Đầu năm 1964 đến 1975:
- Giảng Sư Viện Hóa Đạo , Saigon.
- Chánh Đại Diện Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất (GHPGVNTN) tại Quận 5 và Quận 10.
- Tổng Vụ Trưởng Tổng Vụ Tài Chánh GHPGVNTN.
- Giảng Sư các trường Trung Học Bồ Đề: Nguyễn Văn Khuê, Giác Ngộ và các trường Trung Đẳng Chuyên Khoa Phật Học tại các chùa như: Dược Sư, Từ Nghiêm, Hoa Quang, Huê Lâm, Từ Thiền, Giác Sanh (Sài Gòn), Phổ Đức, Phật Ân (Mỹ Tho).
Năm 1980 : Để phục vụ và yểm trợ GHPGVNTN dưới sự chỉ đạo của các Hòa Thượng Huyền Quang và Quảng Độ, Ngài đã mở các lớp Trung Đẳng Phật Học tại các chùa Giác Sanh, chùa Giác Ngộ, chùa Bồ Đề Lan Nhã. Ngoài ra, Ngài còn mở các khóa đặc biệt huấn luyện về môn Duy Thức Học cho các sinh viên trường Bách Khoa Phú thọ và Sư Phạm Vạn Hạnh.
Năm 1982: Với ý chí tìm tự do để góp sức xây dựng phong trào Phật Giáo hải Ngoại, Ngài đã từ giả quê hương ra nước ngoài mong được cùng các pháp hữu cứu nguy pháp nạn tại quê nhà.
Năm 1983: Ngài đến Hoa Kỳ và trú ngụ tại chùa Việt Nam của Hoà Thượng Thích Mãn Giác ở Los Angeles, nhận lãnh chức vụ Phó Hội Chủ, kiêm Tổng Vụ Trưởng Tổng Vụ Hoằng Pháp Tổng Hội Phật Giáo Việt Nam tại Hoa Kỳ.
Năm 1984: Lãnh đạo tinh thần Phật Giáo Việt Nam tại chùa Việt Nam Arizona.
Năm 1985: Tổ chức Đại Hội Hoằng Pháp tại Denver. Colorado.
Năm 1988: Nhận chức vụ Giáo thọ tại Tu Viện Kim Sơn và hành hoạt Phật sự
hoằng pháp tại nhiều tiểu bang ở Hoa kỳ chẳng hạn như xây dựng học phái Duy Thức tại các nơi như: Santa Ana, San Jose, San Diego và Tu Viện Kim Sơn v.v. .
Năm 1992: Đại Hội Thống Nhất đầu tiên của GHPGVNTN tại Hoa Kỳ được tổ chức tại San Jose và Ngài được đề cử chức vụ Phó Chủ Tịch Đặc Trách Liên Lạc Các Châu.
- Vận động thành lập GHPGVNTN tại Canada và được Đại Hội tấn phong lên ngôi vị Hoà Thượng tại đây, đồng thời Giáo Hội PGVNTN tại Hoa Kỳ cũng tấn phong Ngài lên ngôi vị Hoà Thượng tại Hoa Kỳ.
Năm 1993: Ngài về mai danh ẩn tích tại một tịnh thất nhỏ bên bờ biển Thái Bình Dương để viết sách và dịch kinh.
Năm 1996: Ngài nhận lãnh chức vụ Chủ Tịch GHPGVNTN tại Canada và giữ chức vụ này đến năm 2000. Sau khi từ nhiệm chức Chủ Tịch, Ngài giữ chức vụ Hội Đồng Chứng Minh GHPGVNTN Canada.
- Luôn trong những năm qua, Ngài thường xuyên đến giảng dạy về môn Duy Thức Học cho các tăng sinh tại Phật Học Viện Quốc Tế và những năm gần đây Ngài thường đến Âu Châu để giảng dạy về môn Duy Thức Học cho các lớp học hằng năm do GHPGVNTN Âu Châu tổ chức.
Năm 2004: Ngài nhận lãnh chức vụ Thành Viên Hội Đồng Trưởng Lão Viện Tăng Thống quốc nội và Chánh Văn Phòng Hội Đồng Giáo Phẩm
GHPGVNTNHN tại Hoa Kỳ (Văn Phòng II Viện Hóa Đạo).
Năm 2005: Ngài về ẩn dật nơi tịnh thất Viên Hạnh, toạ lạc tại thành phố Baker, thuộc thủ phủ Baton Rouge, Tiểu Bang Louisiana, trong một khuôn viên vắng vẻ thanh lịch có tên là Tiểu Hồ (Little lake) và mong sống một đời thanh đạm cho đến khi trở về với Phật.
Vào năm 2005 đến 2008: Giáo chỉ số 9 ra đời chia đôi GHPGVNTN tại Hoa Kỳ ra hai thành phần:
1. Một thành phần là GHPGVNTNHN tại Hoa kỳ , Văn Phòng II Viện Hóa Đạo.
2. Một thành phần là GHPGVNTN Hoa Kỳ.
Năm 2008:
- Ngày 12 tháng 1 năm 2008 GHPGVNTN Hoa Kỳ được thành lập, Ngài được Đại Hội tôn vinh là Chánh Văn Phòng Hội Đồng Giáo Phẩm
- Ngày 28 tháng 12 năm 2008, Ngài được cung thỉnh vào Hội Đồng Chứng Minh của Văn Phòng Điều Hợp Liên Châu.
- Vào cuối năm 2008: Vì nhu cầu Phật Sự của Giáo Hội, Ngài di chuyển về tiểu bang California, trụ tại thủ phủ Sacramento trong một ngôi nhà bé nhỏ, sống đời an phận của một tu sĩ vào tuổi xế chiều.
Năm 2013: Nhân ngày Về Nguồn lần thứ 7 tại chùa Cổ Lâm (Seattle) Ngài được đề cử vào chức vụ Trưởng Ban Điều Hợp Tăng Ni Hải Ngoại
Từ năm 2008 đến năm 2013, Ngài đã hành sự tốt đẹp trong ba chức vụ được giao phó, mặc dù tuổi hạc đã cao, Ngài vẫn tỏ ra sáng suốt, minh mẫn trong mọi phật sự quan trọng mà Giáo Hội giao phó cho đến ngày nay.
NHỮNG TÁC PHẨM TRƯỚC TÁC VÀ DỊCH THUẬT:
A.- Tác Phẩm Trước Tác:
- Bát Nhã Tâm Kinh Qua Cái Nhìn Của Duy Thức
- Thờ Cúng Và Lễ Bái
- Bát Thức Quy Củ Tụng
- Khảo Nghiệm Duy Thức Học
- Yếu Chỉ Kinh Pháp Hoa
- Yếu Điểm Duy Thức
- Những Đặc Điễm Của Văn Hoá Phật Giáo Trong Văn Hoá Việt Nam
- Tư Tưởng Phật Giáo Trong Thi Văn Khuông Việt, Pháp Thuận và Vạn
- Con Người Sanh Ra Từ Đâu
- Nghĩa Lý Tụng Niệm
- Những Điều Kiện Căn Bản Xây Dựng Hạnh Phúc Gia Đình Theo Tinh Thần Phật Giáo
- Bổn Phận Của Phật Tử Tại Gia
- Tiểu Sử Hoà Thượng Thích Thiện Hoa
- Sự hiểu lầm vô ngã của Phật giáo
B.- Tác Phẩm Dịch Thuật :
- Khái Luận Về Pháp Tướng Duy Thức Học
- Quan Niệm Sử Học Của Duy Thức
- Quan Niệm Triết Học Của Duy Thức
- Máy Điện Tử Và Duy Thức
- Nhân Duyên Không Tánh
- Quán Như Mộng
- Sắc Tức Là Không
- Quán Tương Đối Sắc Không
- Ý Nghĩa Phật Pháp Tăng Tam bảo
- Nghiên Cứu Thức Thứ Tám
- Duy Thức Đơn Giản
- Lược Thuật Không Sanh Không Diệt
- Không Thường Cũng Không Đọan
- Thế Gian Của Giả Tướng
- Bất Khả Thuyết Dùng Tâm Sai Lầm
- Biện Trung Biện Luận Tụng Thích
- Phật Pháp Và Tương Đối Luận
- Tân đích Duy Thức Luận
C.- Những áng thơ thiền
- Thắng Hoan Thi Tập
- Những Vần Thơ Đạo
Bao nhiêu năm hoạt động cho Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất tại quê nhà và trên ba mươi năm bôn ba nơi Hải Ngoại, Hòa Thượng luôn hướng dòng đời mình theo con đường duy nhất là hoằng pháp độ sanh, cố đem giáo lý Phật Đà chia xẻ với đồng bào Phật Tử cả đến những thành phố xa xôi của các tiểu bang bé nhỏ. Cả cuộc đời của Ngài hiến thân cho đạo pháp với hạnh Bồ Tát: “ Đạo cần ta đến chúng sanh cần ta đi không nệ gian lao không từ khó nhọc”. Một ngày nào đó, Ngài tuy không còn với chúng ta, nhưng những sự giáo huấn của Ngài thì luôn luôn bất diệt.
Ngày 1 tháng 11 năm 2015
Đệ Tử Thích Nữ Chủng Hạnh cẩn bút
*************************************